«Καρότο και μαστίγιο» συνιστά η νέα Έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) για την Ελλάδα. Έξι χρόνια μετά την προηγούμενη αξιολόγηση, ο IEA επιφυλάσσει μεν επαίνους για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί κατά το μεσοδιάστημα στον ενεργειακό τομέα της χώρας, αλλά υποδεικνύει ισχυρότερες, όπως τις χαρακτηρίζει, δράσεις για να μειωθεί η εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα και να επιτευχθεί ο στόχος για μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050.
Η «Εις βάθος εξέταση» (In-depth review, IDR) της Ελλάδας στην ενέργεια από τον IEA παρουσιάζεται αυτή τη στιγμή μέσω τηλεδιάσκεψης με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Την τελευταία φορά που η χώρα μας υποβλήθηκε σε αξιολόγηση από τον Οργανισμό ήταν το 2017, ύστερα από την επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα του εκτελεστικού διευθυντή του IEA Φατίχ Μπιρόλ.
Η αξία της περιοδικής αυτής Έκθεσης έγκειται στο γεγονός ότι εκτός από την κριτική για τις εθνικές επιδόσεις στον ενεργειακό τομέα, περιλαμβάνει προτάσεις για τη βελτίωση των πολιτικών, συνιστώντας, παράλληλα, και βατήρα για τη διαμόρφωση νέων. Ο IEA θα εκδώσει την Έκθεση του 2023, οπότε έτσι αποκτά παγκόσμια εμβέλεια και μετατρέπεται στη βάση για μελλοντικές συνεργασίες με άλλες χώρες και την προσέλκυση νέων επενδύσεων.
Στα θετικά της νέας Έκθεσης για την Ελλάδα περιλαμβάνονται:
- Έχει μειώσει το μερίδιο του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή από 60% το 2005 σε 10% το 2021. Δεσμεύθηκε, επίσης, για σταδιακή κατάργησή του μέχρι το 2028.
- Έχει περιορίσει το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων στον ενεργειακό εφοδιασμό της, από 91% το 2011 σε 82% το 2021.
- Προχώρησε στη μεταρρύθμιση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, επέκτεινε τις διασυνοριακές διασυνδέσεις της και κατασκευάζει νέες και ψήφισε νομοθεσία για την ανάπτυξη υπεράκτιας αιολικής παραγωγής. Ως το 2030 σχεδιάζει να διαθέτει 2 GW από offshore αιολικά.
- Ψήφισε εθνικό νόμο για το κλίμα, που προβλέπει σαφή κατεύθυνση για την ενεργειακή μετάβαση της χώρας, με μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 και μηδενικές εκπομπές ως το 2050.
- Έχει μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο, ενισχύοντας τις εισαγωγές LNG. Είναι σε θέση να καλύπτει το σύνολο της ζήτησης φυσικού αερίου από πηγές ΥΦΑ, για την ενεργειακή ασφάλειά της και ευελιξία.
«Η Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα για τη μείωση της χρήσης άνθρακα και την αξιοποίηση των αιολικών και ηλιακών πόρων της», τονίζει στο μήνυμά του ο κ. Μπιρόλ. «Ωστόσο, χρειάζεται να αξιοποιήσει αυτή την επιτυχία, προχωρώντας περαιτέρω και ταχύτερα, με την επιτάχυνση, μεταξύ άλλων, της διαδικασίας αδειοδότησης νέων ΑΠΕ. Ταυτόχρονα, πρέπει να διασφαλίσει ότι οι σχεδιαζόμενες νέες επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου αντικατοπτρίζουν αυτό που απαιτείται για την ασφάλεια του εφοδιασμού και ότι οι κίνδυνοι δημιουργίας αδρανών περιουσιακών στοιχείων αξιολογούνται πλήρως».
Με τα δεδομένα αυτά, στα «πρέπει» της Ελλάδας κατά τα επόμενα χρόνια ο IEA περιλαμβάνει:
- Την περαιτέρω μείωση του μεριδίου των ορυκτών καυσίμων στο ενεργειακό της μείγμα, ώστε να φθάσει τουλάχιστον στον μέσο όρο του 78% που έχει θέσει ο IEA.
- Να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοσή της εκσυγχρονίζοντας το κτιριακό απόθεμα και τον στόλο οχημάτων, που είναι παλαιότεροι από τον μέσο όρο της Ε.Ε. και του IEA.
- Να προβεί σε αναθεώρηση των οικοδομικών κωδίκων, να αναβαθμίσει τα συστήματα θέρμανσης και ψύξης και να ενθαρρύνει την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων.
- Να θεσμοθετήσει την ανάμειξη βιοκαυσίμων για την απαλλαγή των οδικών μεταφορών από τον άνθρακα.
- Να καταργήσει τις επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα.