Πόσο έτοιμες είναι οι τράπεζες να αντιμετωπίσουν αυτή την πρόκληση και να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση αυτού του ταξιδιού (μέσω δανεισμού, διανομής κεφαλαίων της ΕΕ κ.λπ.) δεδομένου ότι πρόκειται για έναν εξολοκλήρου νέο τρόπο χρηματοδότησης;
Η μετάβαση απαιτεί επενδύσεις πολύ μεγάλης κλίμακας σε όλους τους τομείς της οικονομίας: σε υποδομές με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή, στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, του πόσιμου νερού, της υγιεινής, των τηλεπικοινωνιών, στην ανακαίνιση και ανασχεδιασμό δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, τη γεωργική παραγωγή, τον τουρισμό, μεταξύ άλλων.
Για να επιτευχθεί το net zero σε ολόκληρη την οικονομία, οι εταιρείες με μεγαλύτερο ανθρακικό αποτύπωμα θα χρειαστούν θεμελιώδεις αλλαγές στη δραστηριότητά τους και πρόσθετη χρηματοδότηση ώστε να εξασφαλίσουν την πράσινη μετάβασή τους.
Οι τράπεζες και οι επενδυτές θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην παροχή κεφαλαίων και κινήτρων καθώς και στην συνεχόμενη υποστήριξη των πελατών τους σε όλα τα στάδια της μετάβασής τους.
Τα προγράμματα της ΕΕ, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) έχουν και θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην παροχή ευνοϊκής χρηματοδότησης για τέτοιου είδους έργα καθώς και στην επιτάχυνση του μετασχηματισμού της οικονομίας προς την πράσινη μετάβαση.
Στην πραγματικότητα, οι απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιηθούν και ο όγκος της προπαρασκευαστικής εργασίας που απαιτείται προκειμένου να μπορέσει να ξεκινήσει η χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης είναι τεράστιος. Αυτός ο νέος τρόπος χρηματοδότησης απαιτεί μεγάλη προσπάθεια και προετοιμασία από την πλευρά της Τράπεζας, για να μπορέσουμε να αρχίσουμε να προσφέρουμε βιώσιμα προϊόντα στους πελάτες μας:
- Χρειάστηκε να δημιουργηθούν νέα risk και financing frameworks,
- Δημιουργήθηκαν νέες επιχειρηματικές μονάδες εντός της Τράπεζας,
- Επενδύσαμε στη διαρκή αναβάθμιση (upskilling) του προσωπικού,
- Συμβάλλαμε στην ευαισθητοποίηση εντός και εκτός Τράπεζας στα θέματα ESG,
- Δημιουργήσαμε νέες διαδικασίες και πολιτικές,
- Δημιουργήσαμε νέα εργαλεία αξιολόγησης και συστήματα,
- Εφαρμόσαμε νέους μηχανισμούς αναφοράς και παρακολούθησης,
- Θέσαμε ψηλά στην ατζέντα μας το transition risk των πελατών μας και τον τρόπο με τον οποίο θα εξελιχθούν οι χρηματοδοτικές τους ανάγκες καθώς θα μεταβούν σε μια οικονομία μηδενικών εκπομπών άνθρακα.
Με τα παραπάνω να έχουν προχωρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό, οι τράπεζες είναι σε θέση να μπορούν να χρηματοδοτήσουν την πράσινη μετάβαση, όπως απέδειξαν και με την επιτυχημένη απορρόφηση των κεφαλαίων του RRF μέχρι τώρα, καθώς και με τη συνολική επέκταση του πράσινου χαρτοφυλακίου τους. Η Eurobank, για παράδειγμα, το 2022 κατέγραψε αύξηση άνω του 60% σε ετήσια βάση στις πράσινες χρηματοδοτήσεις, με περίπου €1 δισ. εκταμιεύσεις νέων πράσινων δανείων. Στοχεύουμε ότι μέχρι το τέλος του 2027, το 20% του δανειακού μας χαρτοφυλακίου θα είναι πράσινο.
Ωστόσο, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε καθώς βρισκόμαστε αντιμέτωποι με διάφορες προκλήσεις:
- Μη ολοκληρωμένο ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο εξελίσσεται συνεχώς με μεγάλη ταχύτητα και δυστυχώς μεταβάλλεται ανάλογα με τις γεωπολιτικές εξελίξεις.
- Greenwashing risk: λόγω του συνεχώς εξελισσόμενου ρυθμιστικού πλαισίου και δεδομένου ότι όλοι οι παίχτες της αγοράς βρίσκονται σε φάση εκμάθησης, ενδέχεται να προκύψουν ακούσια περιστατικά greenwashing. Αυτό απαιτεί σωστή επιμέλεια και αυξημένη διαχείριση από την πλευρά των τραπεζών.
- Innovation risk: O μετασχηματισμός της οικονομίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από καινοτόμες εταιρείες που αναπτύσσουν, παράγουν και διαθέτουν τεχνολογίες, προϊόντα και λύσεις που προστατεύουν το περιβάλλον. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες αξιολόγησης και ακολούθως χρηματοδότησης αυτών των εταιρειών, καθώς οι καινοτόμες εταιρείες είναι σε αρχικό στάδιο, λιγότερο δοκιμασμένες σε σχέση με εκείνες που χρησιμοποιούν και διαθέτουν δεδομένες τεχνολογίες και προϊόντα.
- Η έλλειψη δεδομένων ESG: Η δημοσιοποίηση ESG δεδομένων από τις επιχειρήσεις βαίνει ολοένα και αυξανόμενη, αλλά απέχει ακόμα πολύ από τον απαιτούμενο στόχο.
Οι μεγάλες εταιρείες το κατανοούν αυτό και έχουν ήδη ξεκινήσει αυτό το ταξίδι. Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις;
Αν και πολλές από τις εταιρείες αυτές είναι πολύ μικρές σε μέγεθος και επίδραση, αθροιστικά έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ποσότητα άνθρακα που διοχετεύεται στην ατμόσφαιρα (εντός της ζώνης που καλύπτεται από τον ΟΟΣΑ, οι SMEs αντιπροσωπεύουν το 60% των εκπομπών).
Οι μεγάλες εταιρείες διαθέτουν τους πόρους για να αντιμετωπίσουν τις net zero υποχρεώσεις τους, κάτι που δεν συμβαίνει πάντα με τις μικρές επιχειρήσεις, και ως εκ τούτου πολλές από αυτές καθυστερούν τη δράση τους απέναντι στην κλιματική αλλαγή, συνήθως λόγω έλλειψης ικανοτήτων, γνώσεων ή/και πόρων.
Χωρίς σημαντική δράση από αυτό το τμήμα της επιχειρηματικής κοινότητας, θα είναι πολύ δύσκολο να εκπληρωθούν αποτελεσματικά οι δεσμεύσεις για μηδενικές εκπομπές. Επομένως, είναι σαφές ότι απαιτείται υποστήριξη.
Οι περισσότερες μεγάλες εταιρείες βασίζονται σε μικρομεσαίους προμηθευτές ενώ παράλληλα οι τράπεζες εξυπηρετούν καθημερινά μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων (χρηματοδοτικά/ συναλλακτικά κ.λπ.).
Ως εκ τούτου, τόσο οι τράπεζες όσο και οι μεγάλες εταιρείες καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην παροχή κυρίως κινήτρων και καθοδήγησης για την πράσινη μετάβαση των μικρότερων εταιρειών, χωρίς βεβαίως να αποκλείονται και πιθανά αντικίνητρα για όσους αρνούνται την απαιτούμενη μετάβαση.
Η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών και νέων χρηματοοικονομικών προϊόντων σε πελάτες SMEs θα πρέπει να αποτελεί βασική στρατηγική κάθε τράπεζας.
Η Eurobank προσπαθεί να κινητοποιήσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην ανάληψη δράσης για το κλίμα, μέσω αρκετών ενεργειών:
- Επισταμένη προσέγγιση πελατών, άνοιγμα διαλόγου για θέματα βιωσιμότητας και προσπάθεια κατανόησης του επιπέδου της ESG ωριμότητάς τους.
- Προσφέρουμε εξατομικευμένα χρηματοοικονομικά προϊόντα που στοχεύουν στην παροχή κινήτρων στις μικρομεσαίες εταιρείες, καθώς πιστεύουμε πως μέσω αυτών των προϊόντων οι επιχειρήσεις μπορούν να μετασχηματιστούν σταδιακά και να κάνουν ουσιαστικά βήματα προς τη μείωση του ανθρακικού τους αποτυπώματος.
- ESG workshops μέσω της πλατφόρμας Digital Academy for business, κάποια από αυτά σε συνεργασία με μεγάλες εταιρείες. Το 2022 διοργανώσαμε 5 workshops που απευθύνονταν κυρίως σε εταιρείες SMEs και SB, με τη συμμετοχή 812 πελατών, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και την βελτίωση των γνώσεών τους, δίνοντας επίσης τη δυνατότητα σε μεγάλες εταιρείες να μοιραστούν την εμπειρία τους και να παρέχουν καθοδήγηση στις μικρότερες.
Τέλος, πολύς λόγος γίνεται για την συνιστώσα «Ε», ενώ τον τελευταίο καιρό βλέπουμε ότι η συνιστώσα «S» αποκτά δυναμική και σημασία, από διάφορες οπτικές γωνίες.
- Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι στην κορυφή της ατζέντας, των τραπεζών και πολλών εταιρειών: εθελοντισμός, πρωτοβουλίες για τον περιορισμό του αποτυπώματος άνθρακα, στήριξη φιλανθρωπικών οργανώσεων είναι μερικές από τις δράσεις που συνεχώς διευρύνονται .
- Αύξηση των δράσεων και στόχων για τη βελτίωση της ευημερίας (wellbeing), της διαφορετικότητας και της συμπερίληψης των εργαζομένων.
- Επενδύσεις σε βασικές για την κοινωνία υποδομές που έχουν άμεσο και έμμεσο κοινωνικό-οικονομικό αντίκτυπο καθώς και σε δομές που υποστηρίζουν την ποιότητα ζωής και την κοινωνική ευημερία (υγεία, εκπαίδευση, στέγαση).