Περισσότερα από 600 εκατ. ευρώ τοn χρόνο εισρέουν στον «κουμπαρά» του ΑΚΑΓΕ, από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων (ΕΑΣ), που βρίσκεται ήδη στο επίκεντρο της προεκλογικής περιόδου. Πρόκειται για την εισφορά που επιβλήθηκε στις συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ από το 2010 και έκτοτε παρακρατείται, παρά τις συνεχείς προσφυγές των συνταξιούχων στα δικαστήρια.
Η ΝΔ περιλαμβάνει στο πρόγραμμά της με τις δεσμεύσεις για την επόμενη τετραετία την εφαρμογή μιας «δικαιότερης» κλίμακας όσον αφορά την εισφορά, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύεται για την πλήρη κατάργησή της. Και στις δύο περιπτώσεις, εκτιμάται ότι περίπου 800.000 συνταξιούχοι θα έχουν μια σημαντική βελτίωση στις συντάξεις τους, παράλληλα με την όποια πιθανή αύξηση του 2024.
Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα και με τον πρώην Προϊστάμενο Διεύθυνσης Οικονομικού της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων Αλέξανδρο Παπαθεοδώρου, στο ΑΚΑΓΕ, τον «κουμπαρά» αλληλεγγύης των γενεών, έχουν πλέον σωρευτεί κεφάλαια ύψους 14 δισ. ευρώ.
Το κεφάλαιο αυτό δεν προήλθε μόνο από την ΕΑΣ, όμως, σύμφωνα με τον κ. Παπαθεοδώρου, εισέρχονται ετησίως πάνω από 600 εκατ. ευρώ από την ΕΑΣ, εκ των οποίων τουλάχιστον τα 300 εκατ. ευρώ είναι απευθείας από τις «τσέπες» των συνταξιούχων, ενώ άλλα περίπου 300 εκατ. ευρώ εισφέρει ο ΕΦΚΑ. Να σημειωθεί ότι και από την αντίστοιχη εισφορά στις επικουρικές προστίθενται περί τα 120 εκατ. ευρώ ετησίως στο ΑΚΑΓΕ.
Μάλιστα, σύμφωνα με τον κ. Παπαθεοδώρου, λόγω της φετινής αύξησης των συντάξεων αλλά και της ένταξης στους συνταξιούχους με υψηλή εισφορά αλληλεγγύης των περίπου 150.000 με παράλληλη ασφάλιση (που λαμβάνουν ή θα λάβουν τους επόμενους μήνες σημαντικά υψηλότερες συντάξεις), τα έσοδα του ΑΚΑΓΕ από την ΕΑΣ για το 2023 ενδέχεται να αγγίξουν τα 900 εκατ. ευρώ, ποσό εξαιρετικά υψηλό.
Σύμφωνα με τον δικηγόρο που ειδικεύεται στα ασφαλιστικά θέματα Δημήτρη Μπούρλο, η επιβολή της ΕΑΣ αποσκοπεί στη δημιουργία και διατήρηση ενός κεφαλαίου που θα βοηθήσει σε δύσκολες εποχές στην προστασία των συνταξιοδοτικών παροχών. «Κάτι που αναμφίβολα είναι θετικό σε ένα ασφαλιστικό σύστημα, όμως πλέον και με δεδομένα τα ποσά που έχουν συγκεντρωθεί, είναι ώριμες οι συνθήκες για έναn περιορισμό της», συμπληρώνει.
Για να διευκρινίσει ότι η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων που θεσπίστηκε από το 2010 είναι η μόνη μνημονιακή κράτηση που διατηρήθηκε και μετά την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου. Ανέρχεται στις μεν κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν μηνιαίως τα 1.400 ευρώ από 3% έως 14%, στις δε επικουρικές που υπερβαίνουν τα 300 ευρώ από 3% έως 10%, ανάλογα με το ύψος της σύνταξης. Έτσι λοιπόν η εισφορά αλληλεγγύης επιβάλλεται τόσο στις προ νόμου Κατρούγκαλου απονεμηθείσες συντάξεις που έχουν επανυπολογισθεί, όσο και σε αυτές που χορηγήθηκαν μετά τον νόμο αυτόν, με τον νέο υπολογισμό που θεσμοθετήθηκε.
Η συνταγματικότητα της επιβολής της εισφοράς κρίθηκε τόσο από το Συμβούλιο Επικρατείας που την έκρινε συνταγματικά ανεκτή όσο και από το Ελεγκτικό Συνέδριο, που έκρινε αντισυνταγματική την επιβολή της για τα έτη 2017 και 2018, συνταγματικά επιτρεπτή δε για το μέλλον, από 2019 και μετά δηλαδή.
Κατά της επιβολής της εισφοράς, σημειώνει ο κ. Μπούρλος, έχουν ασκηθεί και εκκρεμούν πάμπολλες δικαστικές προσφυγές, όχι μόνο αναφορικά με τη συνταγματικότητα της επιβολής της, αλλά και κατά του τρόπου που υπολογίζεται στις συντάξεις, δεδομένου ότι αν και η νομοθετική ρύθμιση προβλέπει κλιμακωτή αύξηση, τελικά η επιβολή της γίνεται με βάση το ποσοστό που αντιστοιχεί στο συνολικό ύψος της απονεμηθείσας σύνταξης.
Σύμφωνα με τον έγκριτο νομικό, ο τρόπος αλλά και το υπερβολικό ύψος της επιβαλλόμενης κράτησης, ιδίως στις μεγαλύτερες συντάξεις, «αλλοιώνει» την ανταποδοτικότητα εισφορών - καταβαλλόμενων συντάξεων, κάτι που αποτελούσε βεβαίως τη βασική επιδίωξη του νόμου Κατρούγκαλου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές περιπτώσεις η από 1-1-2023 χορηγηθείσα αύξηση κατά 7,75% των συντάξεων, σε πολλές περιπτώσεις, παρότι δεν υπήρχε θετική προσωπική διαφορά, δεν κατέληξε σε αντίστοιχη ωφέλεια. Βασική (όχι μόνη) αιτία αυτού είναι η εισφορά αλληλεγγύης, εξηγεί ο κ. Μπούρλος, δεδομένου ότι η αύξηση αναιρέθηκε από την αύξηση του ποσοστού κράτησης της εισφοράς. Και πράγματι, έχει διαπιστωθεί ότι πολλοί συνταξιούχοι που ξεπέρασαν τα 1.400 ευρώ με την αύξηση 7,75%, κατέληξαν να πάρουν μικρότερο ποσό στην τσέπη, καθώς ένα μέρος της σύνταξης υπόκειται σε κράτηση ΕΑΣ.