H ενίσχυση των μισθών, ιδιαίτερα των μεσαίων εισοδηματικών στρωμάτων, αποτελεί το μεγάλο στοίχημα του 2023. Η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 9,4%, στα 780 ευρώ μεικτά, από την 1η Απριλίου αφήνουν περιθώρια για εκτιμήσεις σύμφωνα με τις οποίες οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας θα αυξηθούν κατά 4,5% με 5%. Είναι ενδεικτική η εκτίμηση της Τράπεζας της Ελλάδος στην πρόσφατη έκθεση για την ελληνική οικονομία, σύμφωνα με την οποία η αύξηση των αμοιβών θα είναι για το 2023, της τάξης του 5%, όταν οι αντίστοιχες αυξήσεις το 2022 ήταν στο επίπεδο του 0,3%.
Το σύνολο των μισθών προβλέπεται να αυξηθεί με ρυθμό 7% το 2023, καθώς ενσωματώνεται στην εκτίμηση αυτή και η αύξηση της απασχόλησης όπως και η περαιτέρω μείωση της ανεργίας, με ισχυρά όμως τα σημάδια επιβράδυνσης. Αυτό στην πράξη, εκτιμάται πως θα οδηγήσει σε στασιμότητα της παραγωγικότητας και αισθητή άνοδο του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, με την ΤτΕ να κρούει έτσι ένα ηχηρό καμπανάκι, προτείνοντας στην ουσία περιορισμένες αυξήσεις.
Το παράδειγμα του 2022
Όπως επισημαίνει ο γνωστός δικηγόρος – εργατολόγος Γιάννης Καρούζος, δεν είναι μόνο η αύξηση του κατώτατου που σπρώχνει τον μέσο όρο των μισθών προς τα πάνω. Οι αυξήσεις των μέσων αποδοχών των μισθωτών οφείλονται και στην στενότητα που παρατηρείται στην αγορά εργασίας και τις σημαντικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού που παρατηρούνται στην μεταπανδημική περίοδο. Δεν είναι τυχαίο, επισημαίνει ο κ. Καρούζος, πως οι κλάδοι εκείνοι που φαίνεται να έδωσαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις το 2022 είναι αυτοί που έχουν την μεγαλύτερη ανάπτυξη και παράλληλα ψάχνουν με το… κιάλι τους εργαζόμενους:
- Κλάδος φιλοξενίας και εστίασης: +24,6% στα 14,3 ευρώ από 11,5 ευρώ το 2021
- Κατασκευές: +9,1% στα 12,2 ευρώ από 11,2 ευρώ
- Επαγγέλματα τεχνικών και επιστημονικών δραστηριοτήτων (π.χ. μηχανικοί που είναι απαραίτητοι για κατασκευαστικά έργα): +17%
Μάλιστα, το 2022 και πάρα τις δύο διαδοχικές αυξήσεις του κατώτατου μισθού τον Ιανουάριο και τον Μάιο, το ποσοστό αυτών που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό μειώθηκε σημαντικά σε σχέση με το 2021, κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες ή 60,7 χιλιάδες λιγότερες θέσεις εργασίας. Κι αυτό αποδίδεται στην στενότητα της αγοράς εργασίας.
Σίγουρα δεν είναι τυχαίο – για παράδειγμα – πως ο κλάδος με την πιο σημαντική μείωση στο ποσοστό των θέσεων εργασίας που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό είναι ο κλάδος της εστίασης: το ποσοστό αυτό μειώθηκε θεματικά από περίπου 65% το 2021 σε 43% το 2022 (παρόλα αυτά η εστίαση παραμένει στο top3 των κλάδων με σημαντικό ποσοστό αμειβόμενων με τον κατώτατο μισθό μαζί με το εμπόριο και τη βιομηχανία τροφίμων) αποτυπώνοντας ενδεχομένως και τον σταδιακό μετασχηματισμό του κλάδου.
Σε αυτό το περιβάλλον, όπως διαμορφώνεται στην μετά πανδημία εποχή, οι αυξήσεις του κατώτατου επισημαίνει ο κ. Καρούζος, φαίνεται πως επηρεάζουν κατά μείζονα λόγο τους μισθούς που είναι κοντά στον κατώτατο και ελάχιστα έως καθόλου τους μεσαίους προς υψηλούς μισθούς, που κινούνται για παράδειγμα σε ένα επίπεδο από 1.100 – 1.200 ευρώ και πάνω.
Αναλυτικά, τα αποτελέσματα της μελέτης της ΤτΕ έδειξαν πως η διάχυση της αύξησης του κατώτατου μισθού κατά 9,5% το 2022 μοιράστηκε ως εξής:
- 4% για θέσεις εργασίας με μισθό από 900 έως 1.000 ευρώ,
- 2% για θέσεις εργασίας με μισθό 1.000-1.100 ευρώ και
- 1% για θέσεις εργασίας με μισθό 1.100-1.200 ευρώ.
Είναι ολοφάνερο πως οι μεσαίοι μισθοί που ελαφρώς υπερβαίνουν τα 1.000 ευρώ δεν επηρεάστηκαν ή επηρεάστηκαν ελάχιστα από την αύξηση του κατώτατου το 2022, όπως είχε συμβεί και το 2019. Η διάχυση περιορίστηκε μέχρι το φράγμα των 1.100 και 1.200 ευρώ. Από εκεί και πάνω, καταλήγει ο έμπειρος νομικός, οι αυξήσεις οφείλονται περισσότερο στην στενότητα της αγοράς και την δυσκολία εύρεσης εξειδικευμένου προσωπικού και λιγότερο εώς καθόλου στην αύξηση του κατώτατου.
Για να συμπληρώσει ότι οι επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας – που θα μπορούσαν να διαμορφώσουν υψηλότερους μισθούς – καλύπτουν ένα μικρό ποσοστό των εργαζομένων, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία του Π/Σ ΕΡΓΑΝΗ, το 2022 υπογράφηκαν 217 επιχειρησιακές συμβάσεις που κάλυπταν 168.362 εργαζόμενους.
Τι θα γίνει το 2023
Με βάση αυτή την ανάλυση, η φετινή αύξηση κατά 9,4%, εκτιμά ο κ. Καρούζος, θα πρέπει να μοχλεύσει μια γενική αύξηση του μέσου μισθού κατά 3,76%-4,7%, την οποία όμως θα καρπωθούν κατά μείζονα λόγο οι μισθωτοί που κινούνται κοντά στον νέο κατώτατο, δηλαδή με μισθούς 900, 1.000, 1.100 και 1.200 ευρώ και λιγότερο έως καθόλου οι μισθωτοί με υψηλότερες μεικτές απολαβές.
Για να συμπληρώσει με νόημα πως «ο πληθωρισμός ωστόσο τρώει όχι μόνο την αγοραστική δύναμη των χαμηλόμισθων αλλά και των μεσαία αμειβόμενων».