Δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία από εγκληματικές δραστηριότητες επιχειρεί να οργανώσει και να αξιοποιήσει νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τις 27 Μαρτίου.
Με τις προτεινόμενες διατάξεις του πρώτου μέρους του σχεδίου νόμου επιδιώκεται να καθοριστεί ενιαίο πλαίσιο για την ανάκτηση και διαχείριση των δεσμευμένων, συμπεριλαμβανομένων και των κατασχεμένων και των δημευμένων περιουσιακών στοιχείων, τα οποία προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες και τη χρήση αυτών για το δημόσιο συμφέρον, για κοινωνικούς σκοπούς ή για την ικανοποίηση του θύματος.
Επιπλέον, ενισχύεται η αποτελεσματικότητα της διαχείρισής τους για τη διασφάλιση της οικονομικής τους αξίας μέσω της ηλεκτρονικοποίησης των σχετικών διαδικασιών, που αφορούν τη λειτουργία κεντρικού μητρώου, που ενισχύουν τη διαφάνεια και λογοδοσία σύμφωνα με τις επιταγές του ενωσιακού δικαίου, χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα του υπόπτου ή κατηγορουμένου. Στόχος είναι η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή και εθνική προσπάθεια για την πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς.
Οι ρυθμίσεις του πρώτου μέρους του σχεδίου νόμου αφορούν το σύνολο των δικαστικών και εισαγγελικών αρχών, των ανακριτικών υπηρεσιών καθώς και των λοιπών ανεξάρτητων αρχών και υπηρεσιών που εμπλέκονται στη δέσμευση ή κατάσχεση και δήμευση των περιουσιακών στοιχείων που προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες.
Ειδικότερα, με το πρώτο μέρος του σχεδίου νόμου:
(α) Εκσυγχρονίζονται οι διαδικασίες διαχείρισης υπό την εποπτεία κεντρικού Φορέα Διαχείρισης και καθορίζονται οι αρμοδιότητές του και διευκρινίζεται ότι από την εφαρμογή του παρόντος δεν θίγονται οποιαδήποτε δικαιώματα τρίτων.
(β) Συστήνεται ηλεκτρονικό Μητρώο, το «Κεντρικό Μητρώο Διαχείρισης Δεσμευμένων, συμπεριλαμβανομένων των κατασχεμένων και Δημευμένων Περιουσιακών Στοιχείων», τα οποία προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες και καθορίζεται η δομή και το περιεχόμενό του, ενώ παράλληλα ρυθμίζονται οι όροι για την πρόσβαση στο Μητρώο, οι αρμόδιες αρχές για την κατά περίπτωση καταχώριση των στοιχείων σε αυτό, καθώς και οι αρμόδιοι φορείς για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την παραγωγική λειτουργία του.
(γ) Ρυθμίζονται οι όροι για τη συνεργασία και τον συντονισμό του Φορέα Διαχείρισης με τις εισαγγελικές και δικαστικές αρχές και τις λοιπές δημόσιες αρχές, οι οποίες διενεργούν δεσμεύσεις συμπεριλαμβανομένων των κατασχέσεων, και δημεύσεις, ή στις οποίες ανατίθενται σύμφωνα με τις προτεινόμενες διατάξεις του παρόντος επιμέρους διαδικασίες διαχείρισης, όπως στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (Τ.Π.Δ.), στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε. (ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.), στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.).
(δ) Προβλέπεται η δημόσια κατάθεση, με εντολή της δικαστικής αρχής, των χρηματικών ποσών που δεσμεύονται ή κατάσχονται από την αρμόδια αρχή ή το δικαιοδοτικό όργανο, στο Τ.Π.Δ., ως θεματοφύλακα αυξημένου κύρους και πίστης στις συναλλαγές, που δραστηριοποιείται στα σχετικά πεδία επί μακρό χρόνο, με αποκλειστική ανάθεση από την ελληνική πολιτεία, και ορίζονται οι σχετικές διαδικασίες.
(ε) Ορίζονται οι επιμέρους διαδικασίες διαχείρισης αλλά και επιστροφής και απόδοσης των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων.
Με την ενιαία και κεντρική διαχείριση σε εθνικό επίπεδο που επιδιώκεται με το σχέδιο νόμου ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες πλημμελούς διαχείρισης, επιτυγχάνονται σοβαρές οικονομίες κλίμακας, διαφάνεια διαδικασιών και επιταχύνεται η διαδικασία απόδοσης των περιουσιακών στοιχείων, μέσω της άμεσης ενημέρωσης του ηλεκτρονικού Μητρώου. Με την πρόβλεψη έντοκου δεσμευμένου καταθετικού λογαριασμού στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων δημιουργούνται αυξημένες πρόσοδοι από τα χρηματικά ποσά που δεσμεύονται. Από την παραχώρηση δημευμένων περιουσιακών στοιχείων επωφελούνται ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και δημόσιες υπηρεσίες και κατοχυρώνεται η ισότιμη και δίκαιη μεταχείριση των πολιτών.
Με τις προτεινόμενες διατάξεις του δεύτερου μέρους του σχεδίου νόμου εισάγονται εθνικά εφαρμοστικά μέτρα του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/23 που αποσκοπεί στην εναρμόνιση των κανόνων και διαδικασιών για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των κεντρικών αντισυμβαλλομένων, τη συμβολή στην ομαλή λειτουργία των χρηματοπιστωτικών αγορών και τη διασφάλιση, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, ότι οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι θα έχουν τη δυνατότητα να ανακάμπτουν από οικονομικές δυσχέρειες και θα είναι προετοιμασμένοι για σενάρια ακραίων καταστάσεων. Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2021/23 συμπληρώνει τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 648/2012, ο οποίος θέσπισε κανόνες σχετικά με τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα, τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους και τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών.
Ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 648/2012 βελτίωσε την ανθεκτικότητα των κεντρικών αντισυμβαλλομένων και των ευρύτερων χρηματοπιστωτικών αγορών έναντι των κινδύνων που συγκεντρώνουν και διαχειρίζονται οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι. Επιπλέον, από την 1η Ιανουαρίου 2015, τέθηκε σε ισχύ από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ειδικό καθεστώς για την ανάκαμψη και την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων επενδύσεων, βάσει της Οδηγίας 2014/59/ΕΕ, το οποίο συμπλήρωσε και το πλαίσιο ανάκαμψης και εξυγίανσης για τους κεντρικούς αντισυμβαλλόμενους.
Ωστόσο, παρατηρήθηκε η έλλειψη εναρμονισμένων διατάξεων για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των κεντρικών αντισυμβαλλομένων σε ολόκληρη την Ένωση, με σημαντικές ουσιαστικές και διαδικαστικές διαφορές μεταξύ των Κρατών Μελών σχετικά με τις νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις που αφορούσαν την αφερεγγυότητα των κεντρικών αντισυμβαλλομένων. Η απουσία κοινών προϋποθέσεων, εξουσιών και διαδικασιών για την ανάκαμψη και εξυγίανση των κεντρικών αντισυμβαλλομένων αποτελούσαν εμπόδιο στην ομαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και εμπόδιζαν τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών κατά την αντιμετώπιση της πτώχευσης ενός κεντρικού αντισυμβαλλομένου, καθώς και την εφαρμογή κατάλληλων μηχανισμών κατανομής των ζημιών στα εκκαθαριστικά μέλη του, τόσο στην Ένωση όσο και παγκοσμίως.
Επιπλέον, ορίζεται η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ως η αρμόδια αρχή εξυγίανσης για τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους για τη διασφάλιση της εφαρμογής του Κανονισμού, ρυθμίζεται η επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση παραβίασης των διατάξεών του και εισάγονται τροποποιήσεις σε εθνικούς νόμους, οι οποίοι ενσωματώνουν Οδηγίες, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Κανονισμού 2021/23. Ακόμη, ρυθμίζονται ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς που προκύπτουν συνεπεία των νέων αρμοδιοτήτων εκ του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/23.
Το τρίτο μέρος του σχεδίου νόμου αφορά την υιοθέτηση εθνικών μέτρων για την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/1238 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Ιουνίου 2019, σχετικά με τη θέσπιση πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP). Ειδικότερα, με τις προτεινόμενες διατάξεις ορίζονται οι αρμόδιες αρχές για την εποπτεία των παρόχων και διανομέων PEPP και για την εκτέλεση των καθηκόντων που προβλέπονται στον ως άνω Κανονισμό, στους κατ’ εξουσιοδότηση αυτού Κανονισμούς και στις κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις αυτών. Επίσης, θεσπίζονται οι εξουσίες των αρμοδίων αρχών και οι κυρώσεις που εφαρμόζονται σε περιπτώσεις παραβάσεων, καθώς και οι λεπτομέρειες επιβολής τους.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής του Κανονισμού (EE) 2019/1238, ο οποίος αποτελεί δεσμευτική νομοθετική πράξη με υποχρεωτική ισχύ σε όλα τα κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιουργείται η υποχρέωση στα κράτη – μέλη για τον ορισμό των αρμόδιων αρχών για την εποπτεία των παρόχων και διανομέων PEPP, για τον καθορισμό των εξουσιών τους και τη δυνατότητα επιβολής διοικητικών κυρώσεων και άλλων μέτρων, για τον καθορισμό των κανόνων δεοντολογίας που εφαρμόζονται για τους διανομείς PEPP, για τον προσδιορισμό των κριτηρίων αξιολόγησης γνώσεων και ικανοτήτων που εφαρμόζονται για τα φυσικά πρόσωπα που παρέχουν συμβουλές σχετικά με το PEPP, καθώς και για τον καθορισμό των όρων που σχετίζονται με τις φάσεις συσσώρευσης, αποσυσσώρευσης και τις μορφές πληρωμής. Συνεπώς, οι προτεινόμενες διατάξεις κρίνονται αναγκαίες, καθώς αποτελούν απαραίτητα μέτρα για την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/1238.
Ένα νομοθετικό πλαίσιο για ένα πανευρωπαϊκό ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν (PEPP) θα θέσει τα θεμέλια για μια αποδοτική αγορά οικονομικά προσιτών και εθελοντικών επενδύσεων, οι οποίες θα συνδέονται με τη συνταξιοδότηση και των οποίων η διαχείριση θα μπορεί να γίνεται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Συμπληρώνοντας τα υφιστάμενα εκ του νόμου προβλεπόμενα και επαγγελματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα και προϊόντα, θα συμβάλει στην κάλυψη των αναγκών των ατόμων που επιθυμούν να ενισχύσουν την επάρκεια των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεών τους, στην αντιμετώπιση της δημογραφικής πρόκλησης και στην παροχή μιας δυναμικής νέας πηγής ιδιωτικών κεφαλαίων για μακροπρόθεσμες επενδύσεις.
Η εφαρμογή του Κανονισμού 2019/1238 για το PEPP, θα συμβάλει στη δημιουργία ενός εν πολλοίς τυποποιημένου πανευρωπαϊκού προϊόντος, διαθέσιμου σε όλα τα κράτη μέλη, το οποίο θα επιτρέψει στους καταναλωτές να επωφεληθούν πλήρως της εσωτερικής αγοράς μεταφέροντας τα συνταξιοδοτικά δικαιώματά τους στο εξωτερικό και προσφέροντας ευρύτερη επιλογή μεταξύ διαφόρων κατηγοριών παρόχων, συμπεριλαμβανομένης της διασυνοριακής διάστασης. Ως συνέπεια του γεγονότος ότι θα υπάρχουν λιγότερα εμπόδια στην παροχή συνταξιοδοτικών υπηρεσιών μεταξύ των κρατών, ένα PEPP θα αυξήσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των παρόχων σε πανευρωπαϊκή βάση και θα δημιουργήσει οικονομίες κλίμακας που θα ωφελήσουν τους αποταμιευτές.
Στο τέταρτο μέρος του σχεδίου νόμου περιλαμβάνονται διατάξεις που αφορούν:
- την πληρέστερη εναρμόνιση με την Οδηγία 2015/849 στην κατεύθυνση ενίσχυσης της αποτελεσματικής αντιμετώπισης των κινδύνων νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας που αντιμετωπίζουν τα υπόχρεα πρόσωπα του ν.4557/2018,
- την προσαρμογή της νομοθεσίας του ν. 4701/2020 «Πλαίσιο χορήγησης μικροχρηματοδοτήσεων, ρυθμίσεις χρηματοπιστωτικού τομέα και άλλες διατάξεις» με το πλαίσιο του ν.4557/2018«Πρόληψη και καταστολή εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2015/849/ΕΕ) (Α' 139)»,
- την επαναφορά της παρ. 2 του άρθρου 19 του π.δ 237/1986 ως προς την ευθύνη του Επικουρικού Κεφαλαίου.
- την ακριβή διατύπωση ορισμών και εννοιών που αφορούν την εφαρμογή του Κεντρικού Μητρώου Πιστώσεων.