Η ασυνήθιστη καλοκαιρία, η ταχεία υποκατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου και η μείωση της κατανάλωσης η οποία συνέβαλε στη συντήρηση αυξημένων ποσοτήτων φυσικού αερίου στις δεξαμενές της Ευρώπης, οδηγούν σε δραστική αναθεώρηση των ελλείψεων που απειλούν τη γηραιά ήπειρο κατά την επόμενη χειμερινή περίοδο.
Ο πόλεμος της ενέργειας στον οποίο φαίνεται να είχε ποντάρει η Μόσχα δεν βγήκε -προς το παρόν- τα χειρότερα φαίνεται να έχουν περάσει, αλλά όσο ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και οι αβεβαιότητες στο διεθνές σκηνικό παραμένουν κανένας δεν βιάζεται να μιλήσει για το τέλος της ενεργειακής κρίσης.
Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας το 2022 έκλεισε για την Ε.Ε με μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 13% ή 55 δισ. κυβικά μέτρα , επίδοση που συνιστά ιστορικά την πιο απότομη μείωση σε απόλυτα μεγέθη.
Οι ημέρες που απαιτούσαν θέρμανση ήταν 12% λιγότερες σε σχέση με το 2021, οδηγώντας σε μείωση της ζήτησης από τα νοικοκυριά κατά 18 δισ. κυβικά μέτρα ενώ το υψηλό κόστος για τη βιομηχανία οδήγησε σε μείωση της κατανάλωσης κατά 25%.
Η καθυστέρηση της έλευσης του χειμώνα, επέτρεψε την αύξηση των εισροών φυσικού αερίου στις αποθήκες κατά 4 δισ. κυβικά μέτρα έως τα μέσα Νοεμβρίου με αποτέλεσμα οι δεξαμενές να αγγίξουν τότε ποσοστά πλήρωσης 95% και στο τέλος του 2022 να βρίσκονται σε επίπεδα υψηλότερα κατά 20% ( ή 14 δισ. κυβικά μέτρα) σε σχέση με το μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας. Την ίδια ώρα οι εισαγωγές LNG στην Ε.Ε αυξήθηκαν κατά 70% ή 55 δισ. κυβικά μέτρα με οδηγό τις ΗΠΑ.
Με αυτά τα δεδομένα, καθώς ο ευρωπαϊκός χειμώνας οδεύει προς το τέλος του ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προχωρά σε δραστική αναθεώρηση των εκτιμήσεών του για τον κίνδυνο ελλείψεων 57 δισ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου το 2023 που είχε διατυπώσει τον περασμένο Δεκέμβριο. Πλέον στο βασικό σενάριο κίνδυνος ελλείψεων δεν υπάρχει. Στο δυσμενές σενάριο όμως, οι ελλείψεις επανέρχονται και φτάνουν τα 40 δισ. κυβικά μέτρα με τις προβλέψεις να εμφανίζουν μεγάλη «ευαισθησία».
Ο ρόλος του καιρού
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, τα προγνωστικά για τον καιρό. Εάν το τέταρτο τρίμηνο του 2023, οι θερμοκρασίες πλησιάσουν αυτές του 2010 όταν είχε σημειωθεί το πιο παγωμένο τελευταίο τρίμηνο της εικοσαετίας, η ζήτηση για φυσικό αέριο θα είναι αυξημένη κατά 10 δισ. κυβικά μέτρα σε σχέση με το βασικό σενάριο, το ίδιο και οι ελλείψεις. Στον αντίποδα, αν οι θερμοκρασίες προσεγγίσουν τα επίπεδα του τελευταίου τριμήνου του 2006, όταν είχε καταγραφεί ο πιο ήπιος χειμώνας της εικοσαετίας, η ζήτηση για φυσικό αέριο θα είναι χαμηλότερη κατά 4 δισ. κυβικά μέτρα σε σχέση με το βασικό σενάριο.
Οι βελτιωμένες προβλέψεις δεν θα πρέπει να αποσπούν την προσοχή της Ε.Ε από τα μέτρα διαρθρωτικού χαρακτήρα που χρειάζονται ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος εξωγενών ρίσκων, σημειώνει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας. Μεταξύ αυτών, η μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 37 δισ. κυβικά μέτρα το 2023 μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας, της επέκτασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της αλλαγής της καταναλωτικής συμπεριφοράς στις χώρες της Ε.Ε με παράλληλη μείωση κατά 3 δισ. κυβικά μέτρα της ζήτησης φυσικού αερίου από χώρες της Ευρώπης που δεν μετέχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παράλληλα, σύμφωνα με τον Οργανισμό θα πρέπει να τρέξουν ταχύτατα τα σχέδια ενίσχυσης της διαφάνειας στην αγορά αλλά και ενεργειακής αλληλεγγύης στην Ε.Ε βάζοντας στο κάδρο της εξασφαλισμένης επάρκειας ενέργειας τη Μολδαβία και την Ουκρανία.
Χωρίς αυτά τα μέτρα, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας «βλέπει» νέα περίοδο έντασης στις συνθήκες προσφοράς και ζήτησης φυσικού αερίου με άμεση αντανάκλαση στις τιμές κατά την επόμενη χειμερινή περίοδο.
Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν υποχωρήσει δραστικά τις τελευταίες εβδομάδες και χθες έσπασαν ακόμα και το φράγμα των 48 ευρώ ανά μεγαβατώρα, επίπεδα τα οποία είχαν να καταγραφούν από τις αρχές Δεκεμβρίου 2021. Από τις αρχές του έτους η μέση τιμή του φυσικού αερίου διαμορφώνεται στα 60 ευρώ ανά μεγαβατώρα έναντι 120 ευρώ το 2022 όταν τα προθεσμιακά συμβόλαια άγγιξαν ακόμα και τα 340 ευρώ τον περασμένο Αύγουστο στη σκιά του ενεργειακού πολέμου της Μόσχας έναντι της Δύσης. Το επίπεδο των 120 ευρώ ανά μεγαβατώρα του 2022 ήταν οκταπλάσιο της μέσης τιμής της περιόδου 2016-2020, συμπαρασύροντας τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Ενδεικτικό είναι ότι στη Γερμανία οι τιμές επόμενου μήνα το 2022 ήταν σε μέσα επίπεδα 280 ευρώ ανά μεγαβατώρα, υπερεπταπλάσιες του μέσου όρου της περιόδου 2016-2020.
Η ζήτηση φυσικού αερίου για το 2023 αναμένεται να παραμείνει σχεδόν σταθερή σε παγκόσμιο επίπεδο, κινούμενη ανοδικά στις αγορές της Μέσης Ανατολής και της Ασίας (κυρίως Κίνα και Ινδία). Για την Ευρώπη αναμένεται πτώση της ζήτησης κατά περίπου 3% το 2023 σε σχέση με το 2022, στα 350 δισ. κυβικά μέτρα. Αύξηση κατά 4,5% ή 23 δισ. κυβικά μέτρα αναμένεται για τη ζήτηση LNG σε παγκόσμιο επίπεδο, με τις εισαγωγές LNG στην Ε.Ε να αυξάνονται κατά 9% ή 11 δισ. κυβικά μέτρα. Στο ίδιο διάστημα, εκτιμάται ότι οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου θα περιοριστούν σε μόλις 25 δισ. κυβικά μέτρα (με νέα μείωση κατά 35 δισ. κυβικά μέτρα) , με τους αγωγούς να κλείνουν στα μέσα Φεβρουαρίου πλήρως και να διατηρούνται μόνο οι ροές μέσω του Turkstream και της Ουκρανίας με το ρυθμό του περασμένου Δεκεμβρίου. Την ίδια ώρα όμως, οι εξαγωγές της Ρωσίας προς την Κίνα μέσω του αγωγού Power of Siberia αναμένεται να αυξηθούν κατά 40% από τα 15 στα 22 δισ. κυβικά μέτρα.