Η 17η Δεκεμβρίου, ημερομηνία ψήφισης του προϋπολογισμού του 2023 στη Βουλή, είναι κυκλωμένη στο ημερολόγιο της κυβέρνησης ως μια καλή συγκυρία για την ανακοίνωση νέων μέτρων στήριξης των νοικοκυριών που συνεχίζουν να δοκιμάζονται από την ακρίβεια.
Το αφήγημα των παροχών αυτή τη φορά δεν στηρίζεται στην υπεραπόδοση της οικονομίας όπως συνέβη με τα προηγούμενα πακέτα στήριξης, τα οποία έρχονταν μετά από ανακοινώσεις καλύτερων επιδόσεων για τον ρυθμό ανάπτυξης και υπέρβασης των φορολογικών εσόδων. Ο ρυθμός ανάπτυξης κατέβασε αισθητά ταχύτητα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2,8% το τρίτο τρίμηνο σε ετήσια βάση, -0,5% σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο), διατηρώντας πάντως εντός στόχων την ετήσια πρόβλεψη του προϋπολογισμού (5,9% στο εννιάμηνο, 5,6% εκτιμά ο προϋπολογισμός στο έτος).
Πηγές του υπουργείου Οικονομικών εκτιμούν πως δεν απειλείται ο στόχος για ετήσια μεγέθυνση 5,6% και δεν αποκλείουν μάλιστα αναθεώρηση της εκτίμησης για το τρίτο τρίμηνο, όταν η ΕΛΣΤΑΤ έχει στη διάθεσή της και τα στοιχεία για τα έσοδα του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, τα οποία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την αφαίρεση των επιδοτήσεων που έγινε ήδη, περιορίζοντας την Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία.
Αφήνοντας την ανάπτυξη έξω από το νέο στόρι παροχών, το αφήγημα αυτή τη φορά θα στηρίζεται στην απόδοση στην κοινωνία των υπερκερδών που δημιουργούνται στη σκιά της ενεργειακής κρίσης. Με τη συνδρομή της ευρωπαϊκής γραμμής για φορολόγηση των υπερκερδών των διυλιστηρίων, η κυβέρνηση ετοιμάζεται να ανακοινώσει πως το 2023 θα εισπραχθούν τουλάχιστον 600 εκατ. ευρώ από αυτή την πηγή, τα οποία θα ριχτούν στη μάχη κατά της ακρίβειας, ελαφρύνοντας τα βάρη και στη μεσαία τάξη.
Στο τραπέζι της κυβέρνησης έχει μπει το ενδεχόμενο μιας νέας επιταγής ακρίβειας, η οποία θα έρθει να δράσει συμπληρωματικά με το «καλάθι του νοικοκυριού», η στόχευση του οποίου αφορά κυρίως τη δυνατότητα των πλέον ευάλωτων να καλύψουν τις βασικές ανάγκες διατροφής με σχετικά προσιτές τιμές (συγκρινόμενες με τις κανονικές).
Το νέο μέτρο σχεδιάζεται για τους πρώτους μήνες του 2023 και ενώ θα έχουν προηγηθεί οι πληρωμές του επιδόματος Χριστουγέννων (250 ευρώ στις 20 Δεκεμβρίου), η καταβολή της πρώτης δόσης του αυξημένου επιδόματος θέρμανσης στις 21 Δεκεμβρίου και θα ακολουθούν προς το τέλος Ιανουαρίου οι αυξήσεις 7,75% στις συντάξεις για όσους δικαιούχους δεν έχουν προσωπική διαφορά.
Στα διάφορα εναλλακτικά σενάρια θα μπορούσε να έχει τη μορφή μηνιαίας παρέμβασης, π.χ. με 50 ευρώ τον μήνα ή τριμηνιαίας-τετραμηνιαίας παρέμβασης, με ποσό ακόμα και 150-200 ευρώ, στο υποθετικό σενάριο όπου το μέτρο κάλυπτε μια περίμετρο 3 εκατ. νοικοκυριών, όσοι ήταν και οι δικαιούχοι του Fuel Pass 2 με τα διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια (30.000-45.000 ευρώ). Αν η περίμετρος ήταν πιο κλειστή και μοιράζονταν για παράδειγμα 600 εκατ. ευρώ σε 1 εκατ. νοικοκυριά, θα μπορούσε να αγγίξει και τα 600 ευρώ, σενάριο μάλλον ακραίο. Τα ποσά αποτελούν θεωρητικές ασκήσεις, καθώς οι αποφάσεις δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί και επίσης δεν είναι δεδομένο ότι η παρέμβαση κατά της ακρίβειας είναι το μοναδικό μέτρο που εξετάζει η κυβέρνηση.
Δεδομένο είναι όμως πως η κυβέρνηση δεν συζητά οριζόντια μέτρα, όπως για παράδειγμα η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα, την οποία επιμένει να ζητά η αξιωματική αντιπολίτευση. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο έχει αποκλειστεί εδώ και μήνες, με το σκεπτικό της οριζόντιας, αυξημένου κόστους και αμφίβολου αποτελέσματος παρέμβασης, η οποία θα πήγαινε κόντρα και στις κατευθύνσεις που συμφώνησε στο τελευταίο Eurogroup ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας.
Σε κάθε περίπτωση, πηγές του υπουργείου Οικονομικών υπογραμμίζουν πως το νέο πακέτο παροχών που βρίσκεται στα σκαριά δεν διαταράσσει τους δημοσιονομικούς στόχους, οι οποίοι παραμένουν όπως ακριβώς έχουν τεθεί στον προϋπολογισμό, με την πρόβλεψη επιστροφής στα πρωτογενή πλεονάσματα από το 2023.