Έχει διαταράξει την καταναλωτική εμπιστοσύνη το νέο σύστημα τιμολόγησης στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Οι καταναλωτές καταλήγουν να είναι εγκλωβισμένοι στον μηχανισμό αυτό, που ισχύει από τον Αύγουστο, με συνέπεια να απειλείται ακόμη και η άσκηση του βασικού δικαιώματός τους, η επιλογή αλλαγής παρόχου.
Πρώτα πρώτα, νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις πληρώνουν ακριβότερα το ηλεκτρικό ρεύμα που καταναλώνουν και δεν μπορεί να αποδοθεί αυτό μόνο στην ενεργειακή κρίση. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι στερούνται τη δυνατότητα επιλογής παρόχου με ανταγωνιστική τιμή. Με την αλλαγή κάθε μήνα των τιμών προμήθειας, δεν υπάρχει σταθερότητα, ούτε εγγύηση ότι θα διατηρηθούν τα ελκυστικά τιμολόγια που πιθανόν να πρόσφερε ένας προμηθευτής. Η διάρκεια ζωής τους είναι μόνο για ένα μήνα. Άγνωστο τι θα συμβεί τον επόμενο. Έτσι, μουδιασμένοι οι καταναλωτές δεν επιχειρούν μετακινήσεις από πάροχο σε πάροχο, έστω κι αν μπορεί να μην είναι ευχαριστημένοι από αυτόν που έχουν, γιατί έχει ακριβότερες τιμές και κακές υπηρεσίες.
Παράγοντας της αγοράς που μίλησε στο Euro2day.gr επισήμανε ότι η εικόνα που είχε ένας καταναλωτής για τις εταιρείες προμήθειας ανατράπηκε με το νέο σύστημα. «Έχει χαθεί η εμπιστοσύνη», τόνισε, «κι αυτό θέλει χρόνο για να αποκατασταθεί».
Επί της ουσίας, με άλλα λόγια, ο νέος μηχανισμός τιμολόγησης ηλεκτρισμού, έμπνευση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ακυρώνει τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς, «χαντακώνει» τους καταναλωτές, στερεί από την αγορά τη δυνατότητα βελτίωσης μέσω του υγιούς ανταγωνισμού και συμβάλλει στη διατήρηση μιας ιδιότυπης κατάστασης: τα μερίδια όλων των εταιρειών παραμένουν αναλλοίωτα, με τον δεσπόζοντα παίκτη να διατηρεί τη μερίδα του λέοντος.
Μία ακόμη φωνή με ισχυρές επιφυλάξεις για το νέο σύστημα προστέθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Ο γενικός διευθυντής του Ελληνικού Συνδέσμου Προμηθευτών Ενέργειας Μίλτος Ασλάνογλου, μιλώντας στο συνέδριο 2nd Energy Law Forum, επισήμανε ότι ο μηχανισμός επιστρέφει την τιμολόγηση στη Ρήτρα Αναπροσαρμογής, ενώ για πρώτη φορά μίλησε και για το ενδεχόμενο να στερείται νομικό μανδύα.
Γιατί είναι πιο τσουχτερό το ηλεκτρικό
Το ακριβότερο ρεύμα που πληρώνουν πλέον οι καταναλωτές είναι συνέπεια του στρεβλού μοντέλου που επιβάλλει ο νέος μηχανισμός και όχι αποκλειστικά η ενεργειακή κρίση. Βεβαίως, συμβάλλει κι αυτή σε σημαντικό βαθμό, λόγω της αβεβαιότητας που συνεπάγονται οι περιρρέουσες συνθήκες των διεθνών αγορών, αλλά, κυρίως, ευθύνεται το γεγονός ότι οι προμηθευτές αναγκάζονται να προβλέπουν τα κόστη τους για ένα μήνα μετά. Όταν τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν από τη μία στιγμή στην άλλη, οι εταιρείες ενδιαφέρονται με το ασφάλιστρο κινδύνου που ενσωματώνουν στις τιμές τους «να μη ρίξουν το καράβι τους στα βράχια». Όσο μεγαλύτερη η ρευστότητα των αγορών και των διεθνών τιμών, τόσο υψηλότερο το margin risk, με τους καταναλωτές να πληρώνουν, στο τέλος, το μάρμαρο. Αποτυπώθηκε ανάγλυφα στις τιμές ηλεκτρισμού του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου και ήδη τα τιμολόγια που παίρνουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις προκαλούν ηλεκτροσόκ.
Ακόμη και οι πολυδιαφημισμένες επιδοτήσεις της κυβέρνησης δεν επαρκούν για να μετριάσουν τις υπέρογκες επιβαρύνσεις των οικογενειακών προϋπολογισμών. Πέρα από το γεγονός, όπως λένε πηγές της αγοράς, ότι το ΥΠΕΝ λαμβάνει ως σημείο αναφοράς τις τιμές της ΔΕΗ για τον καθορισμό κάθε φορά του ύψους των επιδοτήσεων, η υψηλή τιμή της κιλοβατώρας από τον Αύγουστο δεν αντισταθμίζεται. Αρκεί να ελέγξει κανείς την τιμολόγηση της κατανάλωσής του κατά τους μήνες εφαρμογής του μηχανισμού. Οι τιμές θυμίζουν ασανσέρ.
«Πάγωσαν» οι μετακινήσεις
Όταν ξεκίνησε ο νέος μηχανισμός, ο Κώστας Σκρέκας δήλωνε μετ’ επιτάσεως ότι οι καταναλωτές μπορούν να πηγαίνουν από πάροχο σε πάροχο και μάλιστα χωρίς κανένα πέναλτι. Μάλιστα, έσπευσε και να νομοθετήσει το τελευταίο.
Και τι συνέβη; Σχεδόν, απολύτως τίποτα, παρά τις εκφρασμένες ανησυχίες του κλάδου για «ενεργειακό τουρισμό». Τα στοιχεία της ίδιας της αγοράς είναι αμείλικτα. Ο ετήσιος μέσος όρος αλλαγής παρόχου το 2022 είναι στο 2,5% με βάση την εικόνα του δεκαμήνου του έτους και σε σύγκριση με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2021. Τον Οκτώβριο οι μετακινήσεις σημείωσαν μείωση κατά 20% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2021 και συρρικνώθηκαν κατά 14% συγκριτικά με τον Σεπτέμβριο του 2022. Είχε προηγηθεί, επίσης και ο Αύγουστος με πενιχρά αποτελέσματα.
Άρα, αυτό που προκύπτει και με στοιχεία είναι ότι οι καταναλωτές στους πρώτους τρεις μήνες του νέου μηχανισμού είναι απρόθυμοι να αναζητήσουν νέο προμηθευτή. Η επιλογή τους δεν διευκολύνεται και από το γεγονός ότι η μετακίνηση υπόκειται σε ορισμένες προϋποθέσεις. Θα πρέπει, ανάμεσα στα άλλα, να υπάρχει εκκαθαριστικός λογαριασμός που θα πιστοποιεί την τελευταία κατανάλωση, πριν τη μετακίνηση στο νέο πάροχο. Αν δεν τον έχει ο καταναλωτής, θα πρέπει να περιμένει δύο μήνες για να γίνει ο σχετικός έλεγχος από τα συνεργεία του ΔΕΔΗΕ και στο μεταξύ οι τιμές μπορεί να έχουν αλλάξει και ο επιλεγμένος προμηθευτής να μην είναι πια ελκυστικός.
Συν τοις άλλοις, ο εμπνευσμένος μηχανισμός στερεί βαθμούς ελευθερίας από τις εταιρείες προμήθειας. Αδυνατούν να ασκήσουν εμπορικές πολιτικές για να προσελκύσουν πελάτες, δυσχεραίνει την ανάπτυξή τους και πλήττει την αξιοπιστία τους. Ο καταναλωτής βομβαρδίζεται από τιμές που σε γενικές γραμμές κινούνται στα ίδια επίπεδα, αδυνατεί να τις αξιολογήσει καθώς συνοδεύονται από εκπτώσεις, οι οποίες για να δοθούν απαιτούν τη συνέπειά του, και εντέλει μπλέκεται σε ένα λαβύρινθο με μοναδικό οδηγό «τι θα μου δώσει ο προμηθευτής και τον επόμενο μήνα». Έτσι, καταλήγει να «παγώνει» την απόφαση για αλλαγή παρόχου, σε βάρος του ίδιου αλλά και της αγοράς, που εξαναγκάζεται πλέον σε αλλαγή στρατηγικής.
Δεν είναι τυχαίο, συνεπώς, αυτό που υπογράμμισε παράγοντας της αγοράς. «Ξαναχτίζουμε το προφίλ μας, γιατί διαταράχθηκε με το νέο σύστημα η σχέση με τους πελάτες μας».