Πάνω από 1 εκατομμύριο ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες από τους συνολικά 1,2 εκατ. που είναι ασφαλισμένοι στον ΕΦΚΑ έχουν επιλέξει την 1η ασφαλιστική κατηγορία, καταβάλλοντας μόλις 220 ευρώ τον μήνα. Εισφορές που είναι μειωμένες κατά τουλάχιστον 70 ευρώ τον μήνα σε σύγκριση με τους περίπου 600 εκατ. μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα, που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό των 713 ευρώ. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η μισθωτή εργασία στην Ελλάδα παραμένει πολύ ακριβή, παρά τις τελευταίες μειώσεις του μη μισθολογικού κόστους.
Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη κι αν ο κατώτατος μισθός αυξηθεί εντός του 2023 -με βάση την προβλεπόμενη διαδικασία- και φτάσει, για παράδειγμα, τα 750 ευρώ, οι καταβαλλόμενες στον ΕΦΚΑ εισφορές θα είναι υψηλότερες ακόμη και από τις εισφορές που καταβάλλει σήμερα ένας ελεύθερος επαγγελματίας που έχει επιλέξει την 3η ασφαλιστική κατηγορία.
Κι εδώ έρχεται το δεύτερο πρόβλημα, πέρα από τη στρέβλωση μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, που για κάποιους είναι και λογικό λόγω της διαφορετικής φύσης της απασχόλησης: το ότι οι χαμηλές εισφορές οδηγούν τους μη μισθωτούς, εφόσον παραμείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ασφαλιστικές κατηγορίες πολύ χαμηλών εισφορών, σε πολύ χαμηλές συντάξεις.
Αυτό άλλωστε είναι ένα από τα επιχειρήματα του οικονομικού επιτελείου, προκειμένου να εφαρμοστεί ο νόμος 4670 του 2020, που έχει μείνει γνωστός ως ασφαλιστικός νόμος Βρούτση και ορίζει την αύξηση των εισφορών για τους 1,2 εκατ. μη μισθωτούς, από την 1η Ιανουαρίου 2023, κατά το ύψος του πληθωρισμού του 2022. Πρόκειται για αύξηση μεταξύ 7% και 9% στις 6 ασφαλιστικές κατηγορίες που ισχύουν για το σύνολο των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων, αλλά και για τις αντίστοιχες κατηγορίες που ισχύουν για τους αγρότες.
Το οριστικό ποσοστό θα καθοριστεί στις αρχές του νέου έτους, όταν θα ξεκαθαριστεί και το επίσημο ύψος του πληθωρισμού για το 2022. Οι εκπρόσωποι των ασφαλισμένων πιέζουν για πάγωμα της διάταξης, επικαλούμενοι κατά κύριο λόγο την αύξηση του ενεργειακού κόστους, ενώ η κυβέρνηση δηλώνει επίσημα, διά στόματος υπουργού Εργασίας Κωστή Χατζηδάκη, ότι η αύξηση θα εφαρμοστεί, καθώς σε αντίθετη περίπτωση οι μελλοντικές συντάξεις των μη μισθωτών θα είναι πολύ χαμηλές. Με δεδομένο μάλιστα ότι, από τους 1.298.620 εκατ. μη μισθωτούς, οι 1.040.339, ήτοι το 80% του συνόλου των ελεύθερων επαγγελματιών, αυτοαπασχολούμενων και αγροτών, έχουν επιλέξει να ασφαλιστούν στην 1η, χαμηλή ασφαλιστική κατηγορία, πληρώνοντας 220 ευρώ τον μήνα.
Παράλληλα, όπως επισημαίνουν έγκριτοι οικονομολόγοι, εάν δεν υπάρξει αύξηση στο ύψος των εισφορών, όπως αυτές προβλέπονται στις 6 ασφαλιστικές κατηγορίες, τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος υποκατάστασης της μισθωτής εργασίας από «μπλοκάκια», με στόχο τον περιορισμό του ακόμη υψηλού μη μισθολογικού κόστους για τις επιχειρήσεις. Κάτι που θα οδηγήσει σε δραματική απώλεια εσόδων το δημόσιο και κυρίως τον ΕΦΚΑ.
Σύμφωνα με τον φοροτεχνικό Νίκο Φραγκιαδάκη, CEO της NAF Accounting Tax Consulting, ένας μισθωτός που σήμερα εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα και αμείβεται με τον κατώτατο μισθό των 713 ευρώ πληρώνει εισφορές (αυτός και ο εργοδότης του) 3.509,16 ευρώ τον χρόνο, που αντιστοιχούν σε 292,4 ευρώ τον μήνα (σε 12μηνη βάση). Οι πάνω από 1 εκατ. μη μισθωτοί που έχουν επιλέξει την 1η ασφαλιστική κατηγορία για το 2022 καταβάλλουν εισφορές 220 ευρώ τον μήνα (155 ευρώ για κύρια ασφάλιση, 55 ευρώ για υγεία συν 10 ευρώ υπέρ ανεργίας). Ακόμη κι αν υπάρξει αύξηση της τάξης του 8% με 9%, η κατηγορία δεν θα ξεπεράσει τα 240 ευρώ.
Αντίστοιχα, για έναν μισθωτό που λαμβάνει 750 ευρώ τον μήνα, το πιθανό ύψος δηλαδή του κατώτατου μισθού από τον Μάιο του 2023 και μετά, οι ετήσιες εισφορές ανέρχονται σε 9.839,56 ευρώ, ήτοι 319,9 ευρώ τον μήνα (σε 12μηνη βάση), όταν οι 33.815 μη μισθωτοί που έχουν επιλέξει την 3η ασφαλιστική κατηγορία καταβάλλουν εισφορά 312 ευρώ τον μήνα (236 για κύρια ασφάλιση, 66 ευρώ για υγεία και 10 ευρώ για ανεργία). Εφόσον υπάρξει αύξηση κοντά στο 9%, τότε θα καταβάλλει 336 ευρώ (η αύξηση δεν εφαρμόζεται στα 10 ευρώ που καταβάλλονται υπέρ ανεργίας).
Τέλος, μισθωτός που αμείβεται με 1.500 ευρώ μεικτά, καταβάλλει εισφορές (εργοδότη και εργαζόμενου) της τάξης των 7.668,91 ευρώ σε ετήσια βάση στον ΕΦΚΑ, που αντιστοιχούν σε 639 ευρώ τον μήνα. Σήμερα, οι 12.810 μη μισθωτοί που έχουν επιλέξει την ανώτατη, 6η ασφαλιστική κατηγορία, πληρώνουν 576 ευρώ τον μήνα, ενώ αν υπάρξει αύξηση 9%, θα πληρώνουν 627,84 ευρώ από τις αρχές του 2023.
Από το κυβερνητικό επιτελείο επισημαίνουν πως δεν υπάρχουν περιθώρια για υπαναχωρήσεις και ότι οι αυξήσεις θα εφαρμοστούν κανονικά, με βάση το τελικό ποσοστό του πληθωρισμού που θα «κλειδώσει» εντός του Ιανουαρίου. Οι πιέσεις βέβαια από τους επαγγελματίες είναι έντονες, μεσούσης της ενεργειακής κρίσης και της ακρίβειας, με τους εκπροσώπους τους να επισημαίνουν ότι οι πιέσεις του πληθωρισμού, σε συνδυασμό με τη μείωση του τζίρου, είναι δυσβάσταχτες και ήδη ένα 30% των μη μισθωτών δεν μπορεί να πληρώσει καν τις σημερινές υποχρεώσεις του.
Ποια ασφαλιστική κατηγορία επέλεξαν οι μη μισθωτοί/αυτοαπασχολούμενοι το 2022:
1η 220 ευρώ τον μήνα, 1.040.339 άτομα
2η 262 ευρώ τον μήνα, 62.112 άτομα
3η 312 ευρώ τον μήνα, 33.815 άτομα
4η 373 ευρώ τον μήνα, 20.546 άτομα
5η 445 ευρώ τον μήνα, 9.594 άτομα
6η 576 ευρώ τον μήνα, 12.810 άτομα
Ειδική κατηγορία 136 ευρώ τον μήνα, 119.404 άτομα
Σύνολο ασφαλισμένων: 1.298.620 άτομα