Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε να προχωρήσει σε μια σειρά έκτακτων ενεργειών για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης του μπλοκ, με τη Γερμανία να υποχωρεί στις πιέσεις από άλλα κράτη-μέλη να ανοίξει τον δρόμο για ένα προσωρινό ανώτατο όριο τιμών στις τιμές του φυσικού αερίου.
«Στείλαμε επίσης ένα σαφές μήνυμα στην αγορά», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ σε συνέντευξη Τύπου αργά τη νύχτα. «Σημαίνει ότι είμαστε έτοιμοι να δράσουμε μαζί, ότι μπορούμε να συνεργαστούμε και ότι υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση. Είμαι βέβαιος ότι θα υπάρξει αποτέλεσμα πολύ σύντομα».
Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς συμμετείχε στη συνάντηση σθεναρά αντίθετος σε πιο ριζοσπαστικές παρεμβάσεις στην αγορά φυσικού αερίου, ακόμη και όταν η πλειονότητα των 27 εθνών του μπλοκ επιδιώκει την πολιτική έγκριση ενός πλαφόν στις τιμές, μεταδίδει το Bloomberg.
Μετά από ώρες έντονων διαπραγματεύσεων, οι ηγέτες συμφώνησαν να ζητήσουν από τον εκτελεστικό βραχίονα της ΕΕ να προτείνει έναν «προσωρινό δυναμικό διάδρομο τιμών στις συναλλαγές φυσικού αερίου, για να περιοριστούν άμεσα τα επεισόδια υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου», αναφέρουν οι ηγέτες στην κοινή τους δήλωση. Είπαν επίσης ότι θα επιδιώξουν ένα προσωρινό πλαίσιο για το ανώτατο όριο της τιμής του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης μιας ανάλυσης κόστους και οφέλους.
«Θα αναπτύξουμε έναν συμπληρωματικό νέο δείκτη, για να αντικατοπτρίζει καλύτερα την κατάσταση των τιμών του LNG και εν τω μεταξύ θα δημιουργήσουμε έναν μηχανισμό διόρθωσης της αγοράς για να περιορίσουμε τα επεισόδια υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε συνέντευξη Τύπου. «Θα συνεργαστούμε με τους υπουργούς Ενέργειας για να υποβάλουμε μια νομική πρόταση για τη λειτουργία του μηχανισμού της αγοράς».
Οι ηγέτες συμφώνησαν επίσης να ζητήσουν μέτρα για την αποφυγή ακραίων αυξήσεων των τιμών και να χρησιμοποιήσουν την κοινή αγοραστική τους δύναμη ως μοχλό στις διαπραγματεύσεις με παγκόσμιους προμηθευτές φυσικού αερίου. Η κοινή αγορά θα ήταν εθελοντική, αλλά με απαίτηση για το 15% του όγκου που απαιτείται για την πλήρωση της αποθήκευσης αερίου που αγοράζεται ως μπλοκ.
Οι ηγέτες της ΕΕ συναντώνται ξανά σήμερα για τη δεύτερη ημέρα της συνόδου τους, με τα οικονομικά στην ημερήσια διάταξη. Οι υπουργοί Ενέργειας του μπλοκ θα συναντηθούν την επόμενη εβδομάδα για να συνεχίσουν να προσπαθούν να ορίσουν τις λεπτομέρειες.
Χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Πολωνία πίεζαν σκληρά για να περιορίσουν το κόστος του φυσικού αερίου, το οποίο τροφοδοτεί τον πληθωρισμό καθώς η περιοχή πλησιάζει τον χειμώνα με δραστικά μειωμένες αποστολές από τη Ρωσία, μετά την εισβολή της στην Ουκρανία. Εάν το μπλοκ δεν μπορεί να συμφωνήσει σε σημαντικά βήματα, υπάρχει κίνδυνος η κάθε χώρα να επιλέξει διαφορετικό δρόμο.
Αιχμές τιμών
«Υπάρχουν πολλά να κάνουμε, για να γίνει το σχέδιο συγκεκριμένο, αλλά πρέπει να βρούμε έναν συγκεκριμένο τρόπο να τα περιορίσουμε», είπε ο Scholz μετά τη συνάντηση, αναφερόμενος στις αυξήσεις των τιμών. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε ότι στόχος είναι να τεθούν σαφείς μηχανισμοί μέσα στις επόμενες δύο έως τρεις εβδομάδες.
«Το γεγονός ότι βρήκαμε μια συμφωνία απόψε και δείξαμε την αποφασιστικότητά μας δίνει ένα σαφές μήνυμα στις αγορές», είπε στους δημοσιογράφους.
Ωστόσο, ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε είπε ότι είναι «πολύ δύσκολο να δούμε» ότι το ανώτατο όριο τιμής θα μπορούσε να είναι έτοιμο μέσα στις επόμενες εβδομάδες. «Πρέπει πραγματικά να αξιολογήσουμε όλα τα υπέρ και τα κατά και τις συνέπειες», είπε στους δημοσιογράφους. «Εάν δεν πληροί τις απαιτήσεις, για παράδειγμα, θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε υψηλότερη τιμή βάσης ή σε απώλεια ποσοτήτων φυσικού αερίου από την Ευρώπη».
Οι ηγέτες τόνισαν επίσης την ανάγκη να επιδιώξει η Ευρώπη κοινή δράση για να μετριάσει τον αντίκτυπο της κρίσης στις εταιρείες και στους καταναλωτές, διατηρώντας τους ίσους όρους ανταγωνισμού και αποφεύγοντας την υπονόμευση της ενιαίας αγοράς του μπλοκ. Το σχέδιο της Γερμανίας 200 δισεκατομμυρίων ευρώ να προστατεύσει τις εθνικές εταιρείες και τα νοικοκυριά της από τις υψηλές τιμές ενέργειας έχει δεχθεί κριτική από τα κράτη-μέλη, που ανησυχούν ότι θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες ανισορροπίες στο μπλοκ.
Προχωρώντας στη σύνοδο κορυφής, ο Μισέλ είπε ότι ήταν μια «στιγμή αλήθειας» για την Ευρώπη καθώς αντιμετωπίζει τον πιο σκληρό χειμώνα των τελευταίων δεκαετιών, με τις οικονομίες να συγκλονίζονται κάτω από τα διπλά χτυπήματα του υψηλού πληθωρισμού και των τιμών-ρεκόρ της ενέργειας.
Οι τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου μειώθηκαν κατά περισσότερο από 60% από την κορύφωση τον Αύγουστο, με τις ισχυρές ροές υγροποιημένου φυσικού αερίου να συμβάλλουν στην αντικατάσταση των ρωσικών προμηθειών και στην πλήρωση των αποθηκευτικών χώρων. Ένα ήπιο ξεκίνημα της χειμερινής περιόδου θέρμανσης βοήθησε επίσης να μειωθεί η ζήτηση, αλλά οι θερμοκρασίες πρόκειται να μειωθούν καθώς αρχίζει ο χειμώνας και οι τιμές του φυσικού αερίου είναι πιθανό να αυξηθούν τους επόμενους μήνες, επισημαίνει το Bloomberg.
Η ικανότητα της βιομηχανίας και των νοικοκυριών να μειώσουν την κατανάλωση ως απάντηση στις υψηλές τιμές θα είναι το κλειδί για τη διαχείριση των ελλείψεων. Από την πλευρά της προσφοράς, η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να προσελκύει φορτία LNG μπροστά από τους αγοραστές στην Ασία.
Τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής για την ενέργεια
Ενόψει της μετατροπής της ενέργειας σε όπλο από τη Ρωσία, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμείνει ενωμένη για να προστατεύσει τους πολίτες της και τις επιχειρήσεις της και θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα ως επείγον ζήτημα.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε πως λόγω της συνεχιζόμενης κρίσης, οι προσπάθειες να μειωθεί η ζήτηση, να διασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού, να αποφευχθεί το δελτίο και να μειωθούν οι τιμές ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις στην Ένωση πρέπει να επιταχυνθούν και να ενταθούν, και η ακεραιότητα της Ενιαίας Αγοράς πρέπει να διατηρηθεί.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζητά από το Συμβούλιο και την Επιτροπή να υποβάλουν επειγόντως συγκεκριμένες αποφάσεις επί των ακόλουθων επιπρόσθετων μέτρων, καθώς και επί των προτάσεων της Κομισιόν, έχοντας εκτιμήσει την επίπτωσή τους ιδίως στα υφιστάμενα συμβόλαια, συμπεριλαμβανομένου του μη επηρεασμού των μακροπρόθεσμων συμβολαίων, και λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά ενεργειακά μείγματα και τις εθνικές συνθήκες:
α) εθελοντική κοινή αγορά αερίου, εκτός από τη δεσμευτική συγκέντρωση ζήτησης για έναν όγκο ισοδύναμο με 15% των αναγκών πλήρωσης των αποθηκών, σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες, και την επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων με αξιόπιστους εταίρους για την επιδίωξη αμοιβαία επωφελών συνεργασιών με την αξιοποίηση του συλλογικού βάρους της αγοράς της Ένωσης και αξιοποιώντας πλήρως την Πλατφόρμα Ενέργειας της ΕΕ, που είναι ανοικτή και για τα Δυτικά Βαλκάνια και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους·
β) έναν νέο συμπληρωματικό δείκτη αναφοράς μέχρι τις αρχές του 2023, που θα αντανακλά με μεγαλύτερη ακρίβεια τις συνθήκες στην αγορά αερίου·
γ) έναν προσωρινό δυναμικό διάδρομο τιμών για τις συναλλαγές φυσικού αερίου για να περιοριστούν αμέσως επεισόδια υπερβολικών τιμών ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη τις δικλίδες ασφαλείας που ορίστηκαν με το Άρθρο 23(2) του σχεδίου κανονισμού του Συμβουλίου που προτάθηκε στις 18 Οκτωβρίου του 2022·
δ) ένα προσωρινό πλαίσιο της ΕΕ για πλαφόν στην τιμή του αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης μιας ανάλυσης κόστους και οφέλους, χωρίς να τροποποιείται η σειρά αξιοκρατίας, αποτρέποντας ταυτόχρονα την αύξηση της κατανάλωσης αερίου, αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις χρηματοδότησης και διανομής και τον αντίκτυπό του στις ροές πέραν των συνόρων της ΕΕ·
ε) βελτιώσεις στη λειτουργία των αγορών ενέργειας για να αυξηθεί η διαφάνεια των αγορών, να αμβλυνθούν οι πιέσεις στη ρευστότητα και να εξαλειφθούν παράγοντες που ενισχύουν τη μεταβλητότητα των τιμών αερίου, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας·
στ) επίσπευση της απλοποίησης των διαδικασιών αδειοδότησης προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των δικτύων, μεταξύ άλλων με μέτρα έκτακτης ανάγκης βάσει του Άρθρου 122 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ·
ζ) μέτρα ενεργειακής αλληλεγγύης σε περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο σε εθνικό, περιφερειακό ή ενωσιακό επίπεδο, απουσία διμερών συμφωνιών αλληλεγγύης·
η) αυξημένες προσπάθειες για εξοικονόμηση ενέργειας·
θ) κινητοποίηση σχετικών εργαλείων σε εθνικό επίπεδο και επίπεδο ΕΕ. Την ίδια ώρα, η άμεση προτεραιότητα είναι να προστατευθούν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, ιδιαίτερα οι πιο ευάλωτοι στις κοινωνίες μας. Η διατήρηση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της Ένωσης είναι επίσης καίρια. Όλα τα σχετικά εργαλεία σε εθνικό επίπεδο και επίπεδο ΕΕ θα πρέπει να κινητοποιηθούν για να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των οικονομιών μας, διατηρώντας ταυτόχρονα την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού και την ακεραιότητα της Ενιαίας Αγοράς. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεσμεύεται για στενό συντονισμό των αντιδράσεων πολιτικής. Τονίζει τη σημασία του στενού συντονισμού και των κοινών λύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου ενδείκνυται, και δεσμεύεται να επιτύχει τους στόχους πολιτικής μας με ενωμένο τρόπο. Το Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις οικονομικές εξελίξεις και δεσμεύεται να ενισχύσει περαιτέρω τον συντονισμό μας, προκειμένου να υπάρξει μια αποφασιστική και ευέλικτη αντίδραση πολιτικής.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την ανάγκη να ενισχυθούν οι επενδύσεις στην ενεργειακή επάρκεια, να γίνουν ανθεκτικές στο μέλλον οι ενεργειακές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων, της αποθήκευσης και των καινοτόμων τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να επιταχύνει τις εργασίες για τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης μιας εκτίμησης επιπτώσεων, και ζητά περαιτέρω πρόοδο προς μια πλήρη Ενεργειακή Ένωση που θα εξυπηρετεί τον διπλό σκοπό της ευρωπαϊκής ενεργειακής κυριαρχίας και της κλιματικής ουδετερότητας.