«Γκρίζες ζώνες» φαίνεται να υπάρχουν, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, για τυχόν υπερέσοδα των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω του νέου μοντέλου τιμολόγησης στη λιανική αγορά. Η πρόσφατη ανακοίνωση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη δημιουργία ενός ακόμη μηχανισμού ανάκτησης υπερεσόδων από τους παρόχους ρεύματος αυτή τη φορά μοιάζει περισσότερο με «πυροτέχνημα», καθώς υπάρχουν ενδείξεις μόνον, οι οποίες, όμως, δεν επιτρέπουν να εξαχθούν προς το παρόν ασφαλή συμπεράσματα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Euro2day.gr, η ΡΑΕ, στο πλαίσιο της εποπτείας της λιανικής αγοράς, έχει διαπιστώσει ενδείξεις για αποκλίσεις στο μεικτό περιθώριο κέρδους των εταιρειών προμήθειας στο τρίμηνο Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2022. Με άλλα λόγια, διαπίστωσε ότι κάποιοι εμφανίζονται να κερδίζουν από τις νέες τιμές που έδωσαν στο διάστημα αυτό. Τα στοιχεία αυτά κοινοποίησε στο ΥΠΕΝ, ενώ είχε προηγηθεί, τον Ιούνιο, η κοινοποίηση και των περιθωρίων κέρδους του 2021 για τη δραστηριότητα της λιανικής, με βάση τις δημοσιευμένες καταστάσεις του συγκεκριμένου έτους.
Ο Κώστας Σκρέκας στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου που έδωσε μίλησε για μηχανισμό ανάκτησης υπερεσόδων των προμηθευτών όχι γενικά αλλά για το διάστημα κατά το οποίο ξεκίνησε το νέο μοντέλο τιμολόγησης, δηλαδή, από τον Αύγουστο του 2022 και εντεύθεν. Μάλιστα, ανέφερε ότι ο μηχανισμός αυτός θα εφαρμοσθεί για πρώτη φορά τον Νοέμβριο, για να ανακτηθούν υπερέσοδα ως το τέλος του έτους, κάτι το οποίο δεν φαίνεται να είναι εφικτό, στην καλύτερη των περιπτώσεων, πριν από το 2023. Εκτός κι αν η ανακοίνωση του υπουργού κατέτεινε σε ένα είδος μηνύματος προς τους προμηθευτές, για να τους αποτρέψει από ανάλογες συμπεριφορές, στη λογική «υπάρχουν ενδείξεις, έχετε το νου σας, έρχεται μηχανισμός ανάκτησης». Λειτουργεί, δηλαδή, ως προληπτικό μέτρο και όχι ουσιαστικό.
Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το Euro2day.gr, ο Ρυθμιστής έστειλε στο υπουργείο όχι εκκαθαριστικά στοιχεία αλλά τις τιμές προμήθειας που δόθηκαν από τους παρόχους ρεύματος, εκτιμήσεις πόσο θα ήταν οι τιμές αυτές αν εφαρμοζόταν η καταργηθείσα Ρήτρα Αναπροσαρμογής, καθώς και τη σχέση των προσφερόμενων τιμών προμήθειας με την Τιμή Εκκαθάρισης της Αγοράς (ΤΕΑ) και την Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ).
Πηγές της ΡΑΕ ανέφεραν στο Euro2day.gr ότι με αυτούς τους δείκτες είναι εφικτή μία αρχική σύγκριση των μεικτών περιθωρίων κέρδους της λιανικής και μπορούν να αποτελέσουν έναν πρώτο γενικό «μπούσουλα» για την αποτύπωση δυνητικών υπερεσόδων ή ζημιών. Η αναλυτική και ακριβής αποτύπωση της δραστηριότητας της λιανικής απαιτεί τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις των εταιρειών, αν και επισημαίνεται ένα πρόβλημα με αυτό, καθώς δεν δημοσιεύονται όλες το ίδιο διάστημα, άρα υπάρχει ένα ζήτημα συνεκτικότητας.
Τι λέει, με απλά λόγια, η ΡΑΕ; Ότι χωρίς τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις, ο μηχανισμός ανάκτησης υπερεσόδων για τη λιανική δεν μπορεί να είναι τόσο προσδιοριστικός όσο ο αντίστοιχος που εφαρμόσθηκε στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και οδήγησε στην απόφαση για τη φορολόγηση των υπερκερδών των ηλεκτροπαραγωγών, η οποία, ωστόσο, εκκρεμεί. Κι αυτό γιατί υπάρχουν κόστη που δεν είναι άμεσα γνωστά, όπως οι λειτουργικές ανάγκες των εταιρειών σε κεφάλαια κίνησης, ή κόστη τα οποία πληροφορείται εκ των υστέρων η ΡΑΕ (καμπάνιες διαφημιστικές, λειτουργικά κόστη, κ.λπ.), εν αντιθέσει με τα γνωστά λειτουργικά κόστη της ηλεκτροπαραγωγής, όπως, το κόστος καυσίμων και των αέριων εκπομπών.
Ένα ακόμη κρίσιμο ζήτημα το οποίο πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η περιοδικότητα του ελέγχου από τον Ρυθμιστή και της εφαρμογής του μηχανισμού. Όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σε επίπεδο μήνα, γιατί σε ένα μήνα μπορεί μία εταιρεία με την τιμή προμήθειας που έδωσε να ζημιωθεί και σε έναν άλλο να έχει αυξημένα περιθώρια κέρδους. Άρα, η αποτίμηση χρειάζεται να γίνει σε ένα μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Επίσης, μια εταιρεία προμήθειας μπορεί να προβεί σε μια διαφημιστική καμπάνια ή εμπορική πολιτική που να φέρει ζημιές ένα μήνα και οφέλη σε επόμενο. Συνεπώς, χρειάζεται κατ' αρχάς να συμπεριληφθούν σε σχετική υπουργική απόφαση οι κρίσιμες αυτές παράμετροι.
Με τα πρώτα δεδομένα που έχει συλλέξει η ΡΑΕ, δεν έχει εντοπιστεί συστηματικότητα σε σχέση με τα φαινόμενα αποκλίσεων των περιθωρίων κέρδους ούτε σε επίπεδο εταιρείας ούτε σε επίπεδο αγοράς. Πηγές της Αρχής διευκρινίζουν ότι η αποτύπωση των δεδομένων γίνεται ανά μήνα, ώστε να προκύψει κατ' αρχάς μία κοινή γνώση για το τι συμβαίνει στη λιανική αγορά μετά την εφαρμογή του νέου μοντέλου τιμολόγησης. Δηλαδή, ότι υπάρχουν ενδείξεις για περιθώρια κέρδους αυξημένα ή μειωμένα και ότι υπάρχουν κάποιοι δείκτες με τους οποίους να γίνεται μια αρχική σύγκριση. Η διαμόρφωση της τιμής των προμηθευτών είναι κάτι δυναμικό και δεν είναι ασφαλές να εξάγονται συμπεράσματα σε επίπεδο μήνα, ούτε να τεκμηριώνεται από ένα μήνα συστηματικότητα ως προς την τάση των προμηθευτών, λένε οι ίδιες πηγές.
Άρα, όπως προκύπτει από όλα αυτά, το θέμα του μηχανισμού που ανακοίνωσε ο κ. Σκρέκας δεν έχει αναλυθεί λεπτομερώς, ώστε να υπάρχει βεβαιότητα για την άμεση εφαρμοσιμότητά του από τον Νοέμβριο. Παρ' όλα αυτά, η ΡΑΕ θα συνεργαστεί με το ΥΠΕΝ για τη δημιουργία ενός σχετικού μηχανισμού, δίκαιου και εφαρμόσιμου όσο το δυνατόν συντομότερα, ώστε να παρέχει άμεσα οφέλη στους καταναλωτές και λαμβάνοντας υπόψη ότι η φορολογική πολιτική είναι αρμοδιότητα της πολιτείας, συνεπώς οι κανόνες θα πρέπει να προσδιοριστούν μέσω σχετικών νομοθετικών πρωτοβουλιών. Άρα, η όποια εφαρμογή του μηχανισμού αυτού φαίνεται ότι δεν μπορεί να είναι δυνατή πριν από το 2023 και υπό την αίρεση ότι θα εντοπιστούν πράγματι υπερέσοδα των προμηθευτών ρεύματος.