Την τύχη 2,4 εκατ. συνταξιούχων και συγκεκριμένα το εάν θα λάβουν αυξήσεις αλλά και το ύψος αυτών, σε περίπτωση που είναι από τους «τυχερούς», καθορίζει η ύπαρξη της «προσωπικής διαφοράς».
Εκτιμάται ότι περίπου ένας στους τρεις συνταξιούχους θα μείνει χωρίς πραγματική βελτίωση του εισοδήματός του, τουλάχιστον από τις αυξήσεις που θα δοθούν, για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια, το 2023. Για αυτούς, υπάρχει η «επιταγή ακρίβειας» των 250 ευρώ, με τα διευρυμένα πλέον εισοδηματικά κριτήρια. Από τα υπόλοιπα 2/3, περίπου 1,2 εκατ. θα λάβουν σημαντικές αυξήσεις, κάποιοι και πάνω από 6%, ενώ υπάρχουν και περίπου 250.000 με 350.000 συνταξιούχοι που βρίσκονται κάπου στη μέση και θα δουν πολύ μικρές αυξήσεις.
Ήδη έχει ξεκινήσει η χαρτογράφηση στον ΕΦΚΑ, με την καταγραφή της προσωπικής διαφοράς να «τρέχει» ανάλογα με την εισοδηματική κατηγορία, για παράδειγμα, τι ισχύει για όσους έχουν 500 ευρώ, 600, 700 κ.λπ. κύρια σύνταξη, ποιοι δηλαδή θα δουν αύξηση στην τσέπη και ποιοι στα χαρτιά.
Όσο για το ύψος της αύξησης, ο νόμος ορίζει ότι καθορίζεται «με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ συν το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους, διαιρούμενου διά του δύο». Αυτό στην παρούσα συγκυρία μεταφράζεται σε ποσοστό κοντά στο 7%, καθώς οι συνταξιούχοι ευνοούνται από τον υπερβολικά υψηλό πληθωρισμό αλλά και την πορεία του ΑΕΠ.
Με βάση αυτά τα οικονομικά μεγέθη, το ποσοστό της αύξησης όπως πολλές φορές έχει τονίσει ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης αναμένεται να είναι σημαντικά πάνω από το 6%.
Ωστόσο, δεν θα δουν όλοι αυξήσεις. Όπως εκτιμούν στον ΕΦΚΑ, περίπου 850.000 συνταξιούχοι δεν δικαιούνται αυξήσεις, καθώς διατηρούν μεγάλη προσωπική διαφορά, η οποία προέκυψε μετά τον επανυπολογισμό των συντάξεων.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι η σύνταξη που λαμβάνουν είναι υψηλότερη από αυτή που θα έπαιρναν, εάν ο υπολογισμός της είχε γίνει με βάση τα όσα προβλέπονται στο νόμο Κατρούγκαλου. Η διαφορά αυτή ονομάζεται «προσωπική διαφορά» και είναι ουσιαστικά το «κλειδί» που ανοίγει ή κλειδώνει την πόρτα των αυξήσεων και καθορίζει εν πολλοίς και το ποιοι θα λάβουν πραγματικές και ποιοι λογιστικές αυξήσεις. Γιατί και όσοι δεν δουν αυξήσεις στις συντάξεις τους το 2023, μηδενίζουν ή περιορίζουν το ύψος της προσωπικής διαφοράς, προκειμένου να δουν πραγματικές αυξήσεις κάποια στιγμή στο μέλλον.
Ειδικότερα, οι παλαιοί συνταξιούχοι που έχουν θετική προσωπική διαφορά μεγαλύτερη των 60 με 70 ευρώ εκτιμάται ότι δεν θα δουν καμία καθαρή αύξηση το 2023. Σε αυτούς τους ασφαλισμένους, όπως εκτιμούν οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης, συγκαταλέγονται και πολλοί με συντάξεις κοντά στα 700 με 800 ευρώ. Πρόκειται άλλωστε για την κατηγορία που θα λάβει φέτος, για πρώτη φορά, την επιταγή ακρίβειας των 250 ευρώ, καθώς μετά από εισηγήσεις και του υπουργείου Εργασίας, διευρύνθηκαν τα εισοδηματικά κριτήρια, αυξάνοντας έτσι τους δικαιούχους.
Για παράδειγμα, στο ενημερωτικό σημείωμα συνταξιούχου με σύνταξη 1.000 ευρώ εμφανίζεται ως προσωπική διαφορά το ποσό των 190 ευρώ. Αν αποφασιστούν το 2023 αυξήσεις 7%, δηλαδή, 70 ευρώ τον μήνα, η προσωπική διαφορά του εν λόγω συνταξιούχου θα μειωθεί στα 120 ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση μάλιστα, μόνο μια πολύ μεγάλη πιθανή αύξηση στις συντάξεις του 2024 θα μπορούσε να οδηγήσει σε μηδενισμό της και πιθανώς σε βελτίωση του εισοδήματος του συνταξιούχου.
Υπάρχουν βέβαια και πάνω από 1,2 εκατ. συνταξιούχοι που δεν έχουν προσωπική διαφορά. Αυτοί θα δουν αυξήσεις και μάλιστα μετά από 12 ολόκληρα χρόνια. Έτσι, για παράδειγμα, συνταξιούχος με ετήσιο εισόδημα 14.000 ευρώ (καθαρό 12.913) το 2022, δηλαδή σύνταξη 1.076 ευρώ καθαρά, χωρίς προσωπική διαφορά, θα δει να αυξάνεται η σύνταξή του κατά π.χ. 7%, σε δωδεκάμηνη βάση, στις 14.980 ευρώ (καθαρό ποσό 13.701 ευρώ). Το κέρδος του είναι 788 ευρώ τον χρόνο, που αντιστοιχεί σε 65,6 ευρώ τον μήνα, ενώ απαλλάσσεται και από την ετήσια εισφορά αλληλεγγύης ύψους 44 ευρώ.
Κάπου στο ενδιάμεσο, περισσότεροι από 250.000 - 350.000 συνταξιούχοι θα δουν είτε την προσωπική τους διαφορά να μηδενίζεται είτε θα λάβουν πολύ μικρές αυξήσεις. Για παράδειγμα συνταξιούχος με 1.200 ευρώ σύνταξη και 90 ευρώ προσωπική διαφορά, μετά από μια πιθανή αύξηση της τάξης του 7%, δεν θα δει πραγματική αύξηση στη σύνταξή του. Θα δει όμως την προσωπική του διαφορά να μειώνεται στα 6 ευρώ.
Να σημειωθεί ότι υπάρχουν και κάποιες δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι, των οποίων οι συντάξεις δεν έχουν ακόμη επανυπολογιστεί. Σε αυτούς θα δοθεί αρχικά η αύξηση που θα αποφασιστεί, όμως στη συνέχεια, εάν υπάρξει προσωπική διαφορά, θα γίνει εκκαθάριση και τα ποσά θα αναζητηθούν ως αχρεωστήτως καταβληθέντα.