Νέο μοντέλο διαχείρισης της ενεργειακής κρίσης αρχίζει να συζητά το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, βάζοντας στο τραπέζι των αναζητήσεων ένα νέο μίγμα επιδοτήσεων, κινήτρων εξοικονόμησης ενέργειας ή αντικατάστασης πηγών θέρμανσης και κανονιστικών πράξεων.
Ο προβληματισμός από την έκρηξη των τιμών του φυσικού αερίου σε επίπεδα ακόμα και πάνω από τα 300 ευρώ ανά μεγαβατώρα τις τελευταίες ημέρες -με απότομες και μεγάλες διακυμάνσεις εντός της ημέρας- είναι έκδηλος στους κόλπους της κυβέρνησης όπως άλλωστε και σε όλες τις χώρες της Ε.Ε.
Είναι τέτοιο το μέγεθος της ανησυχίας που έχει ενσκήψει πάνω από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, που εξηγεί την, έστω και με μεγάλη καθυστέρηση, πρόθεση της Κομισιόν να ανακοινώσει την πρόθεση ριζικών αλλαγών στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, βάζοντας στο τραπέζι λύσεις που μέχρι πρότινος απέρριπτε ως μη αναγκαίες.
Το ταμπού του πλαφόν στο φυσικό αέριο συζητείται πλέον ανοιχτά, όπως άλλωστε και το ενδεχόμενο αλλαγών στον τρόπο τιμολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας. Και οι δύο προτάσεις έχουν υποβληθεί από την ελληνική κυβέρνηση τόσο μέσω του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη όσο και του αρμόδιου υπουργού Ενέργειας Κ. Σκρέκα στην Ε.Ε., αλλά έως τώρα έμεναν στα συρτάρια καθώς ούτε η Κομισιόν ούτε η Γερμανία -μόνο στην τελευταία Σύνοδο υπουργών Ενέργειας ο υπουργός Οικονομίας Χάμπεκ έδειξε ενδιαφέρον- είχε φανεί να ανησυχούν πραγματικά για τις διαστάσεις που μπορεί να πάρει ο πόλεμος της ενέργειας.
Το σκηνικό πλέον έχει αλλάξει. Η Ευρώπη αναγνωρίζει το μέγεθος του προβλήματος και εμφανίζεται έτοιμη να λάβει αποφάσεις ριζικών αλλαγών. Η πρόσφατη ιστορία στη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης κάνει πολλούς από τους οικονομικούς παρατηρητές επιφυλακτικούς για την ταχύτητα, την αποφασιστικότητα και την αποτελεσματικότητα των νέων παρεμβάσεων. Το παιχνίδι θεωρείται ότι «παίζεται ακόμα» και υπάρχει η δυνατότητα ανατροπής του σκηνικού, αρκεί, όπως σημειώνουν κυβερνητικά στελέχη, η Ε.Ε να αποφασίσει την επιβολή πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, προχωρώντας συμπληρωματικά σε αλλαγή του τρόπου τιμολόγησης της ηλεκτρικής ενέργειας (όχι με βάση την οριακή τιμή του συστήματος όπως γίνεται σήμερα, με οδηγό τις τιμές-φωτιά του φυσικού αερίου, αλλά με βάση τον μέσο όρο διαφορετικών τιμών που θα προκύπτουν, αφενός, από υδροηλεκτρικά, ΑΠΕ και πυρηνική ενέργεια και αφετέρου, από το φυσικό αέριο).
Αν δεν υπάρξει μια τέτοια λύση ή άλλη που να οδηγεί σε ουσιαστική αποκλιμάκωση των τιμών και «ακρωτηριασμό» της Μόσχας στον υβριδικό πόλεμο του φυσικού αερίου, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν πολυεπίπεδο εφιάλτη: πληθωρισμός, άνοδος επιτοκίων, ύφεση, δελτίο στην ενέργεια σε ορισμένες χώρες, κοινωνικές εκρήξεις, πολιτική αστάθεια…
Το ελληνικό στοίχημα
Η κυβέρνηση στην Ελλάδα υποστηρίζει πως ζήτημα επάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας δεν τίθεται. Για τις τιμές και το δημοσιονομικό κόστος όμως το σκηνικό των τελευταίων ημερών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με το πρωτοφανές ράλι των τιμών και την απειλή η κρίση να διαρκέσει όχι μήνες αλλά χρόνια, έχει αλλάξει πολλά.
Από τον τρόπο που προσεγγίζει το οικονομικό επιτελείο τις δημοσιονομικές απαιτήσεις του 2023 και τους δημοσιονομικούς στόχους του επόμενου έτους (επί του παρόντος παραμένει ο στόχος για πρωτογενές έλλειμμα 2% του ΑΕΠ φέτος και πλεόνασμα 1% του ΑΕΠ το 2023) έως το καλάθι της ΔΕΘ, το ενδεχόμενο χορήγησης fuel pass 3, τις μηνιαίες επιδοτήσεις στο ρεύμα και τις επιδοτήσεις που αργά ή γρήγορα θα πρέπει να αποφασιστούν για όσους καταναλώνουν φυσικό αέριο για τη θέρμανση των σπιτιών τους τον χειμώνα.
Ξεκινώντας από το τελευταίο, είναι ξεκάθαρο ότι η επιδότηση με 20 συν 20 ευρώ από το κράτος και τη ΔΕΠΑ που είχε επιστρατευθεί την περασμένη χειμερινή σεζόν για την κατανάλωση φυσικού αερίου, με τις τωρινές τιμές θα μοιάζει με σταγόνα στον ωκεανό. Από την άλλη, αυτό το σχήμα επιδοτήσεων θεωρείται πως δεν μπορεί να διαχειριστεί ένα πρόβλημα που φτάνει σε ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου στα 300 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
«Θα χρειαστούν έξυπνες λύσεις», αναφέρει σχετικά κυβερνητική πηγή, με την ελπίδα πως η Ευρώπη θα δώσει την απάντηση που χρειάζεται και έκδηλο τον προβληματισμό για την ανάγκη εξεύρεσης εναλλακτικών ελληνικής υπογραφής για κάθε περίπτωση.
Αντίστοιχος είναι ο προβληματισμός και για τις μηνιαίες επιδοτήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα, όπου πληροφορίες αναφέρουν πως η πορεία του προϋπολογισμού εξασφαλίζει τον απαραίτητο δημοσιονομικό χώρο για διαχείριση της κατάστασης έως το τέλος του έτους, αλλά στη συνέχεια…
«Στον βαθμό όπου οι τιμές των 300 ευρώ παγιωθούν, δεν βγαίνει ο λογαριασμός κάνοντας απλώς επιδοτήσεις», σημειώνει πηγή με γνώση των προβληματισμών.
Με αυτά τα δεδομένα, όλοι οι προβολείς των παροχών της ΔΕΘ στρέφονται στις εξελίξεις στο ενεργειακό πεδίο και τις διεργασίες στην Ε.Ε από τη μία πλευρά και στη Μόσχα από την άλλη. Παρεμβάσεις τύπου fuel pass 3 μένουν στα μετόπισθεν των κυβερνητικών σχεδιασμών, μια νέα επιταγή ακρίβειας βρίσκεται στο προσκήνιο όπως και τα μέτρα που θα εξασφαλίσουν ότι κανένα νοικοκυριό δεν θα ξεπαγιάσει τον χειμώνα. Τα πραγματικά περιθώρια εκτιμάται πως θα αρχίσουν να ξεκαθαρίζουν στο διάστημα από τις 4 έως τις 9 Σεπτεμβρίου, όταν αφενός θα έχει φανεί αν η Gazprom, μετά την περίοδο συντήρησης του Nord Stream 1, θα ανοίξει και πάλι τη ροή έστω στο 20% και αφετέρου, θα έχει αρχίσει να αποκρυσταλλώνεται αν η Ευρώπη θέλει πραγματικά και μπορεί να ελέγξει τον εκβιασμό της Ρωσίας με την ενέργεια.