Η επιβολή προτεραιότητας στη σύνδεση με το Σύστημα και η διάκριση συγκεκριμένων νομών και περιοχών της χώρας, αντί της επικράτειας, εγείρουν βάσιμες υπόνοιες ότι η πρόσφατη απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας «φωτογραφίζει» και αφορά σε συγκεκριμένα έργα ΑΠΕ, εις βάρος όλων των υπολοίπων, εκτιμούν παράγοντες της αγοράς.
Στις 12 Αυγούστου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η υπ’ αριθμόν ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/84014/7123 απόφαση, για τον καθορισμό πλαισίου προτεραιότητας στη χορήγηση οριστικών προσφορών σύνδεσης για σταθμούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ και σταθμούς αποθήκευσης από τον ΔΕΔΔΗΕ και τον ΑΔΜΗΕ, ακόμη και σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί κορεσμένα δίκτυα. Με άλλα λόγια, σε περιοχές που δεν «σηκώνουν» άλλα έργα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς δεν υφίστανται τα απαραίτητα δίκτυα μεταφοράς και διανομής, δεν υπάρχει άλλος ηλεκτρικός χώρος.
Είχε προηγηθεί ο Ν. 4951/2022 και ειδικότερα το άρθρο 89, με το οποίο νομοθετήθηκε πλαίσιο προτεραιότητας για τη σύνδεση με το Σύστημα των συγκεκριμένων έργων. Η εξειδίκευση του ήρθε με την υπουργική απόφαση.
Ο Κώστας Σκρέκας αποφάσισε και καθόρισε το μοντέλο ταξινόμησης, το οποίο περιλαμβάνει έξι ομάδες προτεραιότητας, με πολλές υποομάδες η κάθε μία.
- Πρώτη διαπίστωση: όπως ορίζεται στην απόφαση, προβλέπεται προτεραιότητα από ομάδα σε ομάδα, όπως και από υποομάδα σε υποομάδα. Παράδειγμα: προηγείται η Α ομάδα από την Β, η Β από την Γ και ούτω καθεξής. Στην ίδια λογική, εντός μίας ομάδας, προηγείται η Α1 από την Α2, η Α2 από την Α3, και λοιπά. Άρα, απόλυτο προβάδισμα στη σύνδεση έχουν τα έργα της ομάδας Α κι από αυτά όσα βρίσκονται στις πιο υψηλές υποομάδες. Η ομάδα Α έχει τις περισσότερες, δέκα υποομάδες.
- Δεύτερη διαπίστωση: επιβάλλεται «κούρεμα» στην ισχύ κάθε έργου. Η απόκλιση ισχύος σε σχέση με αυτήν που αναγράφεται στη βεβαίωση Παραγωγού είναι της τάξης του 20%.
- Τρίτη διαπίστωση: προβλέπεται πλαφόν στην ισχύ προσφορών σύνδεσης ανά υποομάδα. Δεν είναι απεριόριστη, εφαρμόζεται μέγιστο όριο ισχύος που μπορεί να διατεθεί από τον αρμόδιο Διαχειριστή.
Οι δύο τελευταίες ρυθμίσεις επί της ουσίας συνιστούν επίσημη παραδοχή του αδιεξόδου στο οποίο έχει περιέλθει ο κρίσιμος τομέας της πράσινης ενέργειας, με την ανεξέλεγκτη αδειοδότηση για έργα ΑΠΕ. Οι άδειες δίνονται αφειδώς, με συνέπεια να έχουν ξεπεράσει όχι μόνον τις δυνατότητες του υφιστάμενου ηλεκτρικού χώρου, αλλά να έχουν υπερκαλύψει και τα περιθώρια του μελλοντικού. Δεν είναι τυχαίο ότι η ίδια η αγορά έχει επικρίνει πολλές φορές τους αποκαλούμενους «αεριτζήδες» που «είδαν φως και μπήκαν».
Ας δούμε, όμως, πώς μεταφράζονται όλα τα παραπάνω στην απόφαση του ΥΠΕΝ.
Στην ομάδα Α, εκεί που συντρέχει για προφανείς λόγους ο μεγαλύτερος διαγκωνισμός, πρώτοι που θα συνδεθούν είναι σταθμοί ΑΠΕ που βρίσκονται έως 30 χλμ από τα σύνορα της χώρας. Όχι γενικά σε παραμεθόριες περιοχές, αλλά έως 30 χλμ από τη συνοριακή γραμμή. Ακολουθούν κατά σειρά, σταθμοί που έχουν χαρακτηριστεί «στρατηγικές επενδύσεις», με τη μεγαλύτερη ισχύ (1250 MW) να διατίθεται στις Περιφέρειες, Δυτικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας και Στερεάς και ό,τι απομένει στην υπόλοιπη επικράτεια, έργα στην Κοζάνη, τη Φλώρινα και τα Γρεβενά, στη ζώνη απολιγνιτοποίησης Μεγαλόπολης, στην Ήπειρο, την Αιτωλοακαρνανία και τη Φωκίδα, καθώς και στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.
Η ομάδα Β δεν έχει υποομάδες, αφορά αποκλειστικά στους σταθμούς που προορίζονται για σύναψη PPAs. Μέγιστο όριο ισχύος τίθενται τα 1500 MW.
Στην ομάδα Γ έχουν ενταχθεί οι Ενεργειακές Κοινότητες, μία κατηγορία έργων που θα έπρεπε να έχει υψηλή προτεραιότητα, καθώς υπηρετούν τον στόχο της εξοικονόμησης ενέργειας και την ανάπτυξη της ενεργειακής δημοκρατίας. Όχι όμως όλες οι Ενεργειακές Κοινότητες. Προτεραιότητα δίνεται σε όσες έχουν συμμετοχή ΟΤΑ, προορίζονται για την Κοζάνη και τη Φλώρινα, τις Σέρρες, την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, την Ήπειρο, την Αιτωλοακαρνανία και τη Φωκίδα.
Στην ομάδα Δ «πέφτουν» οι σταθμοί ΑΠΕ με συστήματα αποθήκευσης, στην ομάδα Ε οι σταθμοί ΣΗΘΥΑ, μικρά υδροηλεκτρικά, γεωθερμικοί σταθμοί, αιολικά και φωτοβολταϊκά σε κτίρια ή δομικές κατασκευές, σταθμοί αυτοπαραγωγής και υπεράκτια αιολικά πάρκα και στην ομάδα ΣΤ όσα έργα δεν υπάγονται στις προαναφερόμενες κατηγορίες.
Στις ρυθμίσεις αυτές αντέδρασε η αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ σφοδρές επικρίσεις προήλθαν και από παράγοντες της αγοράς των ΑΠΕ, που μίλησαν στο Euro2day.gr. Σε κοινή τους δήλωση, ο Σωκράτης Φάμελλος και η Πέτη Πέρκα από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, μιλούν για προκλητικά ρουσφέτια της ΝΔ, ζητώντας την ακύρωση της υπουργικής απόφασης και την έκδοση νέας, που θα προκύψει ύστερα από διαφανή διαβούλευση με τους εκπροσώπους της αγοράς.
*To ΦΕΚ της απόφασης για τις προσφορές σύνδεσης έργων ΑΠΕ στο Σύστημα, δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".