Ένα υβριδικό μοντέλο λειτουργίας της ενιαίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας πρότεινε η ελληνική κυβέρνηση στην Ε.Ε.
Στόχος είναι η μεγαλύτερη συμμετοχή των ΑΠΕ, της αποθήκευσης ενέργειας, των πυρηνικών και των υδροηλεκτρικών στη διαμόρφωση του κόστους της ηλεκτροπαραγωγής, αλλά και τη διατήρηση του σημερινού status quo της αποζημίωσης των μονάδων ορυκτών καυσίμων με βάση την Οριακή Τιμή Συστήματος.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας παρουσίασε στη σύνοδο των υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε. ένα σχέδιο μεταρρύθμισης του σημερινού market model που να αντανακλά το πραγματικό κόστος της ηλεκτροπαραγωγής.
Το βασικό επιχείρημα της ελληνικής αντιπροσωπείας στηρίζεται στο ότι η συμμετοχή του φυσικού αερίου στο μείγμα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας των 27 κρατών-μελών έχει υποχωρήσει πια στο 20%. Εντούτοις οι ακριβότερες μονάδες αερίου είναι εκείνες που καθορίζουν την Οριακή Τιμή Συστήματος, διαμορφώνοντας μία, με απλά λόγια, ακριβή χονδρεμπορική αγορά.
Αν και οι ΑΠΕ, τα πυρηνικά, οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί, η αποθήκευση ενέργειας καλύπτουν τα 2/3 του μίγματος, εντούτοις η επικράτησή τους στην ηλεκτροπαραγωγή δεν αντανακλάται στο συνολικό κόστος.
Η ελληνική πρόταση, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν παραγνωρίζει το γεγονός πως οι τεχνολογίες παραγωγής πράσινης και καθαρής από ρύπους ενέργειας δεν είναι πάντα διαθέσιμες αλλά τονίζει πως το κόστος των συγκεκριμένων μονάδων έχει υποχωρήσει θεαματικά και αυτό δεν λαμβάνεται υπόψη στο σημερινό μοντέλο της αγοράς ηλεκτρισμού.
Στο σχετικό ενημερωτικό σημείωμα που διένειμε η ελληνική αντιπροσωπεία στους υπόλοιπους 26 υπουργούς αναφέρονται ως τεκμηρίωση της παραπάνω θέσης τα ακόλουθα: «Έτσι, σε περισσότερες από τα 2/3 των περιπτώσεων, η τιμή εκκαθάρισης της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αντανακλά το κόστος του φυσικού αερίου. Για παράδειγμα, για τιμή φυσικού αερίου 100 ευρώ/MWh και 80 ευρώ/τόνο CO2, η τιμή χονδρικής της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι περίπου 220 ευρώ/MWh.
«Ωστόσο», συνεχίζει το κείμενο, «το πραγματικό συνολικό μέσο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας είναι σημαντικά χαμηλότερο. Η πυρηνική ενέργεια, οι ανανεώσιμες και οι υδροηλεκτρικές πηγές, που παράγουν σχεδόν τα δύο τρίτα της συνολικής ισχύος στα κράτη-μέλη της ΕΕ, έχουν συνολικό σταθμισμένο κόστος, συμπεριλαμβανομένου του κόστους κεφαλαίου, κάτω από τα 100 ευρώ/MWh».
Και επιπλέον καταλήγει στο συγκεκριμένο σημείο: «Με άλλα λόγια, το συνολικό μέσο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι συστηματικά περίπου 50-60% μικρότερο από το οριακό κόστος. Παρ' όλα αυτά, το τελευταίο είναι αυτό που οδηγεί τις τιμές καθαρισμού της αγοράς και τις πληρωμές των τελικών πελατών».
Η πρόταση μεταρρύθμισης
Η ελληνική κυβέρνηση στην πρότασή της περιγράφει τη λειτουργία δύο αγορών που θα συνδέονται μεταξύ τους για την ανάγκη κάλυψης των φορτίων ηλεκτρικής ενέργειας.
Αλλά στη μία θα εντάσσονται οι τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας χαμηλού ή οριακού κόστους. Πρόκειται για τις ΑΠΕ και την αποθήκευση που συνδέεται με αυτές, τα πυρηνικά εργοστάσια, οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί και οι σταθμοί συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης.
Οι παραγωγοί της αγοράς αυτής θα υποβάλουν στην αγορά επόμενης ημέρας (DAM) προσφορές όγκου και όχι οικονομικές προσφορές. Οι προσφορές βάσει όγκου αντικατοπτρίζουν τις καλύτερες δυνατές προβλέψεις για τη λειτουργία τους την επόμενη μέρα. Με την προσφορά αυτή αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη λειτουργία σε πραγματικό χρόνο, υπόκεινται σε κόστος απόκλισης και μπορούν να συμμετέχουν στις ενδοημερήσιες αγορές και στις αγορές εξισορρόπησης. Οι αμοιβές τους θα γίνεται με βάση τις συμβάσεις λειτουργικής ενίσχυσης, τα PPAs και όποιες άλλες συμφωνίες με εγγυημένες τιμές έχουν συνάψει.
Στη δεύτερη αγορά θα εντάσσονται οι μονάδες ορυκτών καυσίμων, οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί που λειτουργούν υποχρεωτικά σε αιχμές φορτίων, τα αποθηκευτικά συστήματα που δεν συνδέονται με ΑΠΕ και το demand response.
Στο μεταξύ ο Διαχειριστής θα εξετάζει τις προσφορές όγκου των παικτών της πρώτης αγοράς και αν είναι αποδεκτοί, στην DAM θα αφαιρούνται από τις δηλώσεις φορτίου.
Το υπόλοιπο φορτίο (καθαρό φορτίο) αντιστοιχεί στη ζήτηση που πρέπει να καλύψουν οι παραγωγοί της δεύτερης ομάδας. Στη συνέχεια, οι τελευταίοι υποβάλλουν συνδυασμένες οικονομικές προσφορές και προσφορές όγκου σύμφωνα με τους ίδιους κανόνες που ισχύουν σήμερα και η αγορά εκκαθαρίζεται με τον ίδιο τρόπο που εκκαθαρίζεται σήμερα. Δηλαδή με βάση την Οριακή Τιμή Συστήματος
Μείωση της τιμής
Σύμφωνα με την ελληνική πρόταση, οι προμηθευτές ρεύματος και οι καταναλωτές καταβάλλουν το σταθμισμένο ποσό της αμοιβής των ηλεκτροπαραγωγών της πρώτης αγοράς και την τιμή εκκαθάρισης των μονάδων της δεύτερης αγοράς για την κάλυψη του καθαρού φορτίου. Το πρώτο αντικατοπτρίζει το συνολικό σταθμισμένο κόστος των «μονάδων χαμηλού ή οριακού κόστους», δηλαδή των ΑΠΕ, πυρηνικών κ.λπ. Το δεύτερο αντιστοιχεί στην τιμολόγηση οριακού κόστους και μπορεί να αντικατοπτρίζει τις τιμές του φυσικού αερίου.
«Έτσι», συμπεραίνει το σχέδιο κειμένου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, «εάν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της πρώτης αγοράς αντιστοιχεί, όπως σήμερα, περίπου στα δύο τρίτα της κατανάλωσης και για παράδειγμα έχει μέσο κόστος 80 ευρώ/MWh και η παραγωγή της δεύτερης αγοράς εκκαθαρίζεται με 250 ευρώ/MWh, που αντικατοπτρίζει το κόστος παραγωγής φυσικού αερίου, ο καταναλωτής θα πληρώσει (2/3 x 80)+(1/3x250)=137 ευρώ/MWh, που είναι περίπου 45% κάτω από το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας κατά την εφαρμογή του τρέχοντος σχεδιασμού της αγοράς».
Η στάση των υπόλοιπων χωρών
Μετά τη 15λεπτη παρουσίαση της ελληνικής πρότασης που έκανε ο κ. Σκρέκας, τον λόγο ζήτησαν και πήραν οι εκπρόσωποι των χωρών που υποστήριξαν το σχέδιο μεταρρύθμισης.
Οι υπουργοί της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Κύπρου και της Ρουμανίας χαιρέτησαν το κείμενο της Ελλάδας, προτρέποντας τις υπόλοιπες αντιπροσωπείες των κρατών-μελών της Ε.Ε. να ξεκινήσουν διμερείς επαφές αλλά και την Κομισιόν να εκκινήσει συζητήσεις επί της πρότασης.
Τον λόγο πήραν και οι υπουργοί της Δανίας και του Λουξεμβούργου, οι οποίοι υποστήριξαν πως το σημερινό μοντέλο λειτουργίας της αγοράς είναι το καλύτερο δυνατό που υπάρχει και δεν χρειάζεται να αλλάξει προκαλώντας προβλήματα.
Η επίτροπος Ενέργειας της Ε.Ε. Κάντρι Σίμσον σημείωσε τα συμπεράσματα του ACER (Ευρωπαίος Ρυθμιστής Ενέργειας) για την επιτυχημένη λειτουργία του συγκεκριμένου μοντέλου της αγοράς καθώς και ότι έχουν εξεταστεί πολλές αντίστοιχες προτάσεις. Ωστόσο δεν απέκλεισε την αξιολόγηση και εκείνης της Αθήνας.