Τις εργασιακές σχέσεις μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου με τηλεργασία αλλά και ψηφιακών πλατφορμών με παρόχους υπηρεσιών (σ.σ. εργαζόμενους) και κατά συνέπεια τον διαφορετικό τρόπο ασφάλισης ξεκαθαρίζει εγκύκλιος του ΕΦΚΑ που εκδόθηκε χθες, με στόχο την όσο το δυνατό ευκολότερη και σωστότερη ασφαλιστική αντιμετώπιση των σύγχρονων μορφών απασχόλησης.
Έρχεται, δε, σε συνέχεια του τελευταίου εργασιακού νόμου Χατζηδάκη (Ν.4808/2021), με τον οποίο επιχειρήθηκε να μπει ένα όριο στην καταχρηστική χρήση των συγκεκριμένων μορφών απασχόλησης. Και ορίζει ότι η τηλεργασία αφορά εξαρτημένη σχέση εργασίας σε αντίθεση με την εργασία μέσω ψηφιακών πλατφορμών, που η σχέση αφορά είτε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είτε σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών - έργου και τεκμαίρεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις
Αναλυτικά, στην εγκύκλιο, αφού επισημαίνεται ότι η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και του διαδικτύου, καθώς οι νέες συνθήκες της οικονομίας ήταν αυτές που δημιούργησαν την ανάγκη στις επιχειρήσεις για ευέλικτες σχέσεις απασχόλησης και κατά συνέπεια την εμφάνιση σύγχρονων μορφών εργασίας, ξεκαθαρίζει την εργασιακή σχέση και κατ' επέκταση ο τρόπος ασφάλισης για δύο κατηγορίες απασχολούμενων:
Α. Των εργαζόμενων εξ αποστάσεως, δηλαδή με τηλεργασία και
Β. Των παρόχων υπηρεσιών που συνδέονται με ψηφιακές πλατφόρμες, με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ή συμβάσεις ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου.
Στην περίπτωση μάλιστα της τηλεργασίας, ξεκαθαρίζεται ότι ο νόμος ρητά ορίζει πως αφορά εξαρτημένη σχέση εργασίας καθώς και πως ο χαρακτηρισμός της απασχόλησης (πλήρους, μερικής, εκ περιτροπής ή άλλης μορφής) δεν αλλοιώνεται από τον συγκεκριμένο τρόπο που εκτελείται, αλλά προκύπτει από τη σύμβαση εργασίας. Η τηλεργασία μπορεί να παρέχεται κατά πλήρη, μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, αυτοτελώς ή σε συνδυασμό με απασχόληση στις εγκαταστάσεις του εργοδότη. Συμφωνείται δε μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου κατά την πρόσληψη ή με τροποποίηση της σύμβασης εργασίας, ενώ το ωράριο καθώς και η αναλογία τηλεργασίας και εργασίας στις εγκαταστάσεις του εργοδότη δηλώνονται στο σύστημα «Εργάνη».
Ψηφιακές πλατφόρμες
Στις ψηφιακές πλατφόρμες, τις επιχειρήσεις δηλαδή που ενεργούν είτε απευθείας είτε ως μεσάζοντες και μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας συνδέουν παρόχους υπηρεσιών ή επιχειρήσεις ή τρίτους με χρήστες ή πελάτες ή καταναλωτές και διευκολύνουν τις μεταξύ τους συναλλαγές ή συναλλάσσονται απευθείας μαζί τους, η σύνδεση με παρόχους υπηρεσιών γίνεται είτε με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας είτε με συμβάσεις ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου.
Αναλυτικά, η σύμβαση μεταξύ ψηφιακής πλατφόρμας και παρόχου υπηρεσιών τεκμαίρεται ότι δεν είναι εξαρτημένη εργασία, εφόσον ο πάροχος υπηρεσιών δικαιούται, βάσει της σύμβασής του, σωρευτικά:
- Να χρησιμοποιεί υπεργολάβους ή υποκατάστατους για να παρέχουν τις υπηρεσίες που έχει αναλάβει να προσφέρει. Η προϋπόθεση αυτή πληρούται ακόμα και αν η ψηφιακή πλατφόρμα αξιώνει οι υπεργολάβοι και οι υποκατάστατοι που θα χρησιμοποιήσει ο πάροχος υπηρεσιών να έχουν υποβληθεί σε εκπαίδευση ή να φέρουν στολή ή να τηρούν τους όρους υγιεινής και ασφάλειας ή να έχουν τύχει των κατάλληλων εξετάσεων υγιεινής και ασφάλειας που ισχύουν για τους παρόχους υπηρεσιών, που συνδέονται συμβατικώς με τη συγκεκριμένη πλατφόρμα.
- Να επιλέγει τα διάφορα έργα που η ψηφιακή πλατφόρμα του προτείνει να αναλάβει ή να θέτει μονομερώς ο ίδιος τον μέγιστο αριθμό τέτοιων έργων που εκάστοτε θα αναλαμβάνει, ο οποίος μπορεί και να μεταβάλλεται, υπό την προϋπόθεση ότι πάντοτε καθορίζεται μονομερώς από τον ίδιο.
- Να παρέχει τις ανεξάρτητες υπηρεσίες του προς οποιονδήποτε τρίτο ή να εκτελεί έργα για οποιονδήποτε τρίτο, συμπεριλαμβανομένων ανταγωνιστών της ψηφιακής πλατφόρμας.
- Να καθορίζει ο ίδιος τον χρόνο παροχής των υπηρεσιών του, εντός δεδομένων χρονικών πλαισίων, προσαρμόζοντάς τον στις προσωπικές του ανάγκες και όχι με βάση τα συμφέροντα της ψηφιακής πλατφόρμας.
Εφόσον ισχύει κάτι τέτοιο, οι πάροχοι αντιμετωπίζονται ως μη μισθωτοί.
Αντίθετα, τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό της εργασίας ως εξαρτημένης αποτελούν:
- η προσωπική εργασία,
- η διευθυντική εξουσία του εργοδότη απέναντι στον εργαζόμενο, με την οποία καθορίζει τον τρόπο, τον χρόνο, το είδος και το περιεχόμενο της εργασίας. Από αυτήν απορρέει και η αντίστοιχη υποχρέωση του μισθωτού να ακολουθεί τις οδηγίες του εργοδότη και να δέχεται τον έλεγχό του,
- η απασχόληση για λογαριασμό και προς όφελος άλλου προσώπου που φέρει και τον επαγγελματικό κίνδυνο,
- η οικονομική εξάρτηση του εργαζόμενου από τον εργοδότη.
Η εγκύκλιος ξεκαθαρίζει πως σύμβαση έργου συνάπτεται όταν ένα πρόσωπο αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκτελέσει ορισμένο έργο για λογαριασμό άλλου φυσικού ή νομικού προσώπου αντί καταβολής συμφωνημένου μισθού σε καθορισμένο ή όχι χρονικό διάστημα.
Αντίστοιχα, σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών συνάπτεται όταν υπάρχει ελευθερία και πρωτοβουλία από τον εργαζόμενο προκειμένου να καθορίζει ο ίδιος τις συνθήκες εργασίας του, χωρίς να υπόκειται στον έλεγχο του εργοδότη.
Προσοχή όμως. Σε καμία από τις περιπτώσεις δεν υπάρχει η δυνατότητα απασχόλησης και ασφάλισης με βάση τους τίτλους κτήσης (αποδείξεις δαπάνης).