Σε 1,32 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε το 2020 η συνολική συνεισφορά στο ΑΕΠ των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή ναυτιλιακού εξοπλισμού, σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης «Κατασκευή ναυτιλιακού εξοπλισμού. Τάσεις, προοπτικές και συνεισφορά στην Ελληνική Οικονομία», που εκπόνησε το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών.
Το 2019 η συνολική συνεισφορά των μελών της HEMEXPO (Hellenic Marine Equipment Manufacturers & Exporters - Ελληνες κατασκευαστές ναυτιλιακού εξοπλισμού) στο ελληνικό ΑΕΠ ανήλθε σε 1,35 δισ. ευρώ, μειωμένη κατά 5,2% σε σχέση με το 2018.
Αντίστοιχα, η συνεισφορά στην απασχόληση διαμορφώθηκε κοντά στα επίπεδα του 2018 και συγκεκριμένα στις 19,4 χιλ. θέσεις εργασίας για το 2019 και 19,7 χιλ. για το 2020, τη στιγμή που η λειτουργία των επιχειρήσεων της HEMEXPO συνέβαλε σε δημιουργία δημοσίων εσόδων ύψους 253,3 εκατ. ευρώ το 2019 (μείωση 10,4% έναντι του 2018) και 225,7 εκατ. ευρώ το 2020, με πτώση 10,9% σε σχέση με το 2019.
Η συμβολή των επιχειρήσεων της HEMEXPO στην ελληνική οικονομία από τις πωλήσεις μόνο στις Υδάτινες Μεταφορές (ναυτιλία) διαμορφώθηκε σε 337 εκατ. ευρώ το 2019, καταγράφοντας αύξηση κατά 45,2% σε σχέση με το οικονομικό αποτύπωμα του 2018. Κατά την πρώτη χρονιά της πανδημίας, το 2020, η δραστηριότητα από τις πωλήσεις στις Υδάτινες Μεταφορές περιορίστηκε κατά 11,2% σε σχέση με το 2019 και δημιούργησε εγχώρια προστιθέμενη αξία 300 εκατ. ευρώ.
Αντίστοιχα, η συνολική συνεισφορά του κλάδου στην απασχόληση διαμορφώθηκε στις 3,1 χιλ. θέσεις εργασίας το 2019 και 3,2 χιλ. θέσεις το 2020, έχοντας αυξηθεί κατά 4,2% το 2019 και 15,5% το 2020 σε σχέση με το 2018, με την επίδραση στα έσοδα του Δημοσίου να αυξάνεται κατά 47,5 εκατ. ευρώ το 2019 (ετήσια μεταβολή 20,7%) και κατά 41,6 εκατ. ευρώ το 2020 (ετήσια μεταβολή -12,5%).
Ως προς τα βασικά μεγέθη των επιχειρήσεων της HEMEXPO, ο κύκλος εργασιών το 2020 περιορίστηκε κατά 9,8% σε σχέση με το 2019 και διαμορφώθηκε στα 340 εκατ. ευρώ, με το μεγαλύτερο τμήμα του να έχει προέλθει από πωλήσεις στις Υδάτινες Μεταφορές (ναυτιλία και σχετικοί υποκλάδοι). Βέβαια, σε σχέση με το 2018, οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 26,6%, από 268 εκατ. ευρώ. Παρά τη μείωση στις εξαγωγές σε σχέση με το παρελθόν, οι επιχειρήσεις της HEMEXPO συνέχισαν να θεωρούνται εξαιρετικά εξωστρεφείς, καθώς περίπου το 42% των πωλήσεων τους διοχετεύεται στη διεθνή αγορά.
Επιπλέον, οι επιχειρήσεις της HEMEXPO συνέχισαν και το 2020 την υλοποίηση προγράμματος επενδύσεων που αφορά κυρίως αγορές σε πάγιο εξοπλισμό, κυρίως με ξένους πόρους. Βέβαια, όπως αναδεικνύεται, ο δείκτης επενδύσεων ανά απασχολούμενο βρίσκεται σημαντικά χαμηλότερα τόσο σε σχέση με την ελληνική όσο και την ευρωπαϊκή μεταποίηση.
Έλλειψη προσωπικού
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, οι επιχειρήσεις της HEMEXPO συνέχισαν να αυξάνουν το ανθρώπινο δυναμικό τους και κατά την πρώτη χρονιά της πανδημίας (2020), προεξοφλώντας σταδιακή βελτίωση της παγκόσμιας οικονομίας.
Η απασχόληση έχει αυξηθεί κατά 77,3% στην επταετία, με ετήσια αύξηση κατά 4,8% τη χρονιά της πανδημίας. Οι πωλήσεις στη ναυτιλία υποστηρίζονται από 3,2 χιλ. θέσεις εργασίας σε όλο το μήκος της αλυσίδας αξίας, ενώ η συνολική δραστηριότητα συντηρεί περίπου 20 χιλ. θέσεις εργασίας, ετησίως, την τελευταία τριετία.
Ωστόσο, οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες που σχετίζονται με την κάλυψη θέσεων εργασίας αλλά και με κενά σε κρίσιμες για την παραγωγική διαδικασία δεξιότητες σε συγκεκριμένες επαγγελματικές κατηγορίες του υφιστάμενου εργατικού δυναμικού. Το κενό αυτό επιβραδύνει και τη γενικότερη εκμετάλλευση του δυναμικού των επιχειρήσεων, περιορίζοντας αντίστοιχα και το επίπεδο ανταγωνιστικότητάς τους στην ελληνική και διεθνή αγορά. Αντιμέτωπο με προβλήματα κάλυψης κενών θέσεων εργασίας έρχεται το 1/3 των επιχειρήσεων της HEMEXPO. Η έλλειψη σε δεξιότητες και στα απαιτούμενα τυπικά προσόντα αποτελεί τη βασική αιτία που δεν καλύπτονται οι θέσεις απασχόλησης.
Περίπου το 40% των απασχολούμενων συμμετέχουν σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, ωστόσο το τεχνικό προσωπικό, στο οποίο καταγράφονται και οι πλέον σημαντικότερες ελλείψεις σε τεχνικές δεξιότητες, συμμετέχει λιγότερο σε τέτοια προγράμματα.
Σημαντικό εύρημα της μελέτης που σχετίζεται τόσο με το κενό προσφοράς και ζήτησης όσο και με τις ελλείψεις σε βασικές δεξιότητες στο υφιστάμενο προσωπικό, αποτελεί ο σχετικά περιορισμένος αριθμός των επιχειρήσεων που συνεργάζονται με εκπαιδευτικά ιδρύματα. Συγκεκριμένα, τo 57% των επιχειρήσεων του δείγματος ανέφερε ότι έχει ήδη προχωρήσει σε κάποιας μορφής συνεργασία με πανεπιστημιακά/πολυτεχνειακά ιδρύματα, παρέχοντας πληροφόρηση σχετικά με δράσεις πληροφόρησης φοιτητών/σπουδαστών αναφορικά με την δραστηριότητα της HEMEXPO καθώς και τις ευκαιρίες επαγγελματικής σταδιοδρομίας που προσφέρονται.
Πάντως, όπως αναφέρεται στη μελέτη του ΙΟΒΕ, παρά την πανδημία και τις αλλαγές που αυτή επέφερε παγκοσμίως στην εφοδιαστική αλυσίδα και στις διεθνείς μεταφορές, οι προοπτικές της κατασκευής ναυτιλιακού εξοπλισμού εξακολουθούν να είναι γενικά ευοίωνες. Επιπλέον, η ανάγκη για μεταφορά αγαθών διεθνώς φαίνεται πως παρά τις προκλήσεις επανέρχεται σε σύντομο χρονικό διάστημα.