Τη δυνατότητα να προσφύγουν συλλογικά κατά των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας για τη ρήτρα αναπροσαρμογής διερευνούν τώρα επαγγελματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, υπό τον συντονισμό του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΕΑ) με την υποστήριξη της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ) καθώς και των Δικηγορικών Συλλόγων.
Η κίνηση έρχεται σε συνέχεια των συλλογικών προσφυγών ιδιωτών μέσω των καταναλωτικών οργανώσεων ΙΝΚΑ και ΕΚΠΟΙΖΩ και έχει τη νομική συνδρομή της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος. Οι αγωγές των καταναλωτών δικάζονται την 1η Ιουνίου στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών, όπου αναμένεται πρόσθετη παρέμβαση από τη ΓΣΕΒΕΕ υπέρ της προσφυγής.
Ήδη όμως πληθαίνουν και οι αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων για την αποτροπή διακοπής ηλεκτροδότησης από επιχειρήσεις που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υπερβολικές χρεώσεις. Μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις εστίασης, με φούρνους, και ενεργοβόρες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, ζαχαροπλαστεία, κρεοπωλεία και αρτοποιεία που έχουν να αντιμετωπίσουν αυξημένα κόστη πρώτων υλών βρίσκονται σε αδιέξοδο με τους "φουσκωμένους" λογαριασμούς ρεύματος. Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που έχουν κλείσει συμβόλαια εποχικής λειτουργίας με περσινά κόστη και μικρά supermarket που καλούνται να ανταγωνιστούν μεγάλες αλυσίδες διατηρώντας τις ίδιες τιμές βρίσκονται σε απόγνωση.
Τα παραπάνω ανέδειξαν εκπρόσωποι επιχειρηματικών κλάδων με σημαντική εξάρτηση από την ενέργεια ή σημαντικές έμμεσες επιπτώσεις από την ενεργειακή κρίση σε διαδικτυακή εκδήλωση που διοργάνωσε χθες το ΕΕΑ σε συνέχεια του μπαράζ διαμαρτυριών που δέχεται καθημερινά από τα μέλη του για τη ρήτρα αναπροσαρμογής.
Στην εκδήλωση ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και πρόεδρος της Ολομέλειας των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, Δημήτρης Βερβεσός, τόνισε ότι αν και ο οικιακός καταναλωτής μπορεί να καλυφθεί από μια συλλογική αγωγή, ωστόσο οι έμποροι, οι επαγγελματίες, οι επιτηδευματίες, οι βιοτέχνες δεν καλύπτονται από τις συλλογικές αγωγές και θα πρέπει να προσφύγουν μεμονωμένα. Διερευνώνται πάντως από νομικούς επιστήμονες οι δυνατότητες που δίνει ο νόμος 2251/94 περί προστασίας του καταναλωτή, για μερίδα επαγγελματιών προκειμένου να προσφύγουν συλλογικά. Προς τούτο θα υπάρξει τις επόμενες ημέρες στενή συνεργασία των παραπάνω φορέων και των νομικών τους συμβούλων.
Στόχος της δικηγορικής κοινότητας είναι να διερευνήσει μέσω της νομικής οδού τη συμβατότητα της ρήτρας με το δίκαιο της προστασίας του καταναλωτή που διέπει τους γενικούς όρους συναλλαγών αλλά και την ενωσιακή έννομη τάξη και το δίκαιο του ανταγωνισμού. Μέσω της προσφυγής στη δικαιοσύνη ο νομικός αντίλογος θα αποκτήσει πρακτικό αντίκρισμα για όλους - οικιακούς καταναλωτές και επιχειρηματίες, εμπόρους και επιτηδευματίες.
Όπως αναφέρθηκε από τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση του ΕΕΑ, αν και κάθε ευρώ που προσφέρεται έχει αξία, με 600 ευρώ που είναι το ανώτατο όριο οικονομικής στήριξης στους λογαριασμούς, με βάση τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, δεν βλέπει σημαντική διαφορά ένας επαγγελματίας με λογαριασμό π.χ. 5.000 ευρώ.
Η ρήτρα αναπροσαρμογής
Αναφορικά με τα υπερβολικά κόστη, όπως εξήγησε ο κ. Βερβεσός, ο πόλεμος στην Ουκρανία και τα ρώσικα αντίμετρα οδήγησαν σε μια αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου που συμπαρέσυρε τις τιμές ηλεκτρικού ρεύματος. Έτσι έγινε ευρύτερα γνωστό ότι η χονδρική τιμή πώλησης του ηλεκτρικού ρεύματος συναρτάται με τη μέγιστη τιμή παραγωγής ασχέτως πηγής προέλευσης γεννώντας υπερκέρδη για παραγωγούς και μεταπωλητές ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό αποδίδεται στην λειτουργία της αγοράς με χρηματιστηριακούς όρους.
Οι αυξήσεις αυτές μετακυλήστηκαν στους καταναλωτές μέσω της ρήτρας αναπροσαρμογής, η οποία υπήρχε εξαρχής στις συμβάσεις είτε εντάχθηκε εκ των υστέρων κατά κανόνα με μη διαφανείς τρόπους, μέσα από τα ψιλά γράμματα, με παραπομπές σε άγνωστα στο κοινό κανονιστικά κείμενα κ.ο.κ..
Κάλεσμα στους καταναλωτές
Κάλεσμα των καταναλωτών για περαιτέρω συμμετοχή στη συλλογική αγωγή που ήδη κατατέθηκε απηύθυνε ο Πρόεδρος του ΙΝΚΑ, Γιώργος Λεχουρίτης. Σημείωσε ότι επιπλέον της συλλογικής αγωγής που κατατέθηκε στις 4/5/2022 για τον μεγαλύτερο πάροχο, τη ΔΕΗ, θα ακολουθήσουν συλλογικές αγωγές αυτή την εβδομάδα και για τους άλλους μεγάλους παρόχους και εν συνεχεία για τους υπόλοιπους.
Ο Νομικός Σύμβουλος της ΕΚΠΟΙΖΩ, δικηγόρος, Βίκτωρας Τσιαφούτης, υπενθύμισε ότι το πρόβλημα της ρήτρας αναπροσαρμογής εμφανίστηκε την περίοδο 2019-20 σε συμβάσεις κυμαινόμενων τιμολογίων. Μίλησε για το νομικό πραξικόπημα όπου οι πάροχοι, πλην της ΔΕΗ, τροποποιούσαν μονομερώς συμβάσεις σταθερού τιμολογίου σε συμβάσεις κυμαινόμενου τιμολογίου. Τόνισε μεταξύ άλλων ότι η ρήτρα αναπροσαρμογής είναι η μετακύληση του κόστους προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στον καταναλωτή, κάτι που είναι νόμιμο στα σταθερά τιμολόγια αλλά παράνομο και καταχρηστικό στα κυμαινόμενα. Ταυτόχρονα, όπως εξήγησε, συνδέεται με έναν χρηματιστηριακό δείκτη, στο χρηματιστήριο ενέργειας και άρα με νόμιμο τζόγο.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ έχει ήδη καταθέσει 2 συλλογικές αγωγές, πριν από τις πρόσφατες μεγάλες αυξήσεις. Σύμφωνα με τον κ. Τσιαφούτη τα αποτελέσματα των συλλογικών αγωγών καλύπτουν όλους τους καταναλωτές, καθώς και υπό προϋποθέσεις τις μικρές επιχειρήσεις μετά από κάποια χρόνια που θα καταστεί αμετάκλητη η απόφαση (με βάση τον ν. 2251/94 για τις καταχρηστικές ρήτρες).
Τα μέτρα που απαιτούνται
Ο Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, πρόεδρος του ΕΕΑ, τόνισε μεταξύ άλλων ότι η ρήτρα αναπροσαρμογής μας έρχεται από την εποχή μνημονίων και μέσω αυτής δίνεται το δικαίωμα στους παρόχους να αλλάζουν το κόστος πώλησης της κιλοβατώρας ανάλογα με το κόστος παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και τις διεθνείς τιμές. Εκτίμησε ότι η ενεργειακή κρίση θα μας ταλαιπωρήσει για αρκετούς ακόμη μήνες και ο πληθωρισμός θα γράψει διψήφιο ποσοστό, ανάλογο του 1980, οπότε σε συνδυασμό με τα μέτρα για τη διαχείριση του ενεργειακού κόστους απαιτείται μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα, μείωση του ΦΠΑ από 13% σε 6% και συνολική ρύθμιση οφειλών των επιχειρήσεων σε 120 δόσεις. "Αυτή τη μάχη θα τη σταματήσουμε όταν την κερδίσουμε" τόνισε χαρακτηριστικά.
Ο Πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργος Καββαθάς και μέλος του ΔΣ του ΕΕΑ, σημείωσε ότι σύμφωνα με στοιχεία του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ το 2021 μία στις δύο επιχειρήσεις επηρεάστηκαν αρνητικά από αυξήσεις τιμών στην ενέργεια, πριν ακόμη από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το 35% των επιχειρήσεων προχώρησε σε αυξήσεις τιμών και αν κυβέρνηση δεν πάρει μέτρα το 50% των επιχειρήσεων θα περάσουν το κόστος ενέργειας, που δεν μπορούν να αντέξουν, στις τιμές. Ζήτησε να ληφθούν άμεσα μέτρα δομικού χαρακτήρα ώστε να επιστρέψει το κόστος ρεύματος στα επίπεδα του 2020 και τα ποσά που έχουν ήδη καταβληθεί από τον Σεπτέμβριο του 2021 να πιστωθούν έστω σταδιακά στους λογαριασμούς.
Ο κ. Καββαθάς τάχθηκε υπέρ της κατάργησης της ρήτρας αναπροσαρμογής ως αθέμιτης πρακτικής που μετακυλύει το κόστος στις πλάτες των καταναλωτών και αφαιρεί από τις επιχειρήσεις ενέργειας κάθε κίνητρο εξασφάλισης φθηνής τιμής. Σύμφωνα με τον κ. Καββαθά πρέπει επίσης να αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού της τιμής του ρεύματος, που είναι σκανδαλώδης διότι διαμορφώνεται με βάση τον ακριβότερο προμηθευτή.
"Είναι σαν ένας εστιάτορας να καθορίζει την τιμή που θα φάει ένας πελάτης με βάση την τιμή ροφού, χαβιαριού ή ριμπάι και μάλιστα να το μάθει εκ των υστέρων", τόνισε χαρακτηριστικά. Πρόσθεσε ότι η τιμή ρεύματος πρέπει να διαμορφώνεται με βάση τις τιμές των επί μέρους καυσίμων και ανάλογα με το βαθμό συμμετοχής τους στο ενεργειακό μίγμα. Ο κ. Καββαθάς είπε επίσης ότι πρέπει να υπάρξει προσωρινή αναστολή των δικαιωμάτων ρύπων, καθώς και να συνεχίσει η λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων. Εν κατακλείδι, σημείωσε ότι οι περιβαλλοντικοί στόχοι πρέπει να διασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη διότι όλα αυτά κατά την άποψη της ΓΣΕΒΕΕ πρέπει να συμβαδίζουν.