«Εκτιμούμε ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα των κυβερνήσεων της ευρωζώνης θα είναι περίπου 1% υψηλότερα από το αναμενόμενο φέτος, ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία, κυρίως λόγω των κρατικών επιδοτήσεων για την ενέργεια, της στήριξης των προσφύγων και των υψηλότερων αμυντικών δαπανών», εκτιμά η Jessica Hinds, Senior Europe Economist της Capital Economics.
«Αυτό θα αμβλύνει το χτύπημα από τον πόλεμο στην οικονομική δραστηριότητα. Πέραν του τρέχοντος έτους, τα δημοσιονομικά ελλείμματα της ευρωζώνης είναι πιθανό να παραμείνουν υψηλότερα από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως, καθώς αυξάνονται οι δαπάνες για την άμυνα και την ενέργεια», συνεχίζει η CE.
«Νωρίτερα είχαμε εκτιμήσει δημοσιονομικό κόστος 2% του ΑΕΠ και βελτιώνουμε τις εκτιμήσεις μας για να λάβουμε υπόψη τις τελευταίες εξελίξεις, καθώς και να αξιολογήσουμε το χρονικό διάστημα κατά το οποίο θα μπορούσαν να προκύψουν και τον βαθμό στον οποίο θα μπορούσαν να ενισχύσουν την οικονομική παραγωγή», επισημαίνει η Hinds.
Οι τέσσερις βασικοί τομείς που θα επηρεαστεί η δημοσιονομική πολιτική
Η Capital Economics εκτιμά τέσσερις τομείς. Πρώτον, τα σχέδια που έχουν ήδη καταρτιστεί από τις εθνικές κυβερνήσεις υποδηλώνουν ότι το κόστος της άμβλυνσης των επιπτώσεων του υψηλότερου ενεργειακού κόστους στις επιχειρήσεις και, ιδίως, στα νοικοκυριά θα μπορούσε να ανέλθει στο 0,5% του ΑΕΠ φέτος. Είναι επίσης πιθανό να υπάρξει αύξηση των ενεργειακών επενδύσεων μεσοπρόθεσμα, καθώς οι κυβερνήσεις επιταχύνουν τη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και απομακρύνονται από την εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια.
Δεύτερον, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα πρέπει να αυξήσουν τις δαπάνες για τη στήριξη των προσφύγων. Η κλίμακα και η διάρκεια των όποιων προσφυγικών ροών είναι εξαιρετικά αβέβαιες, αλλά εκτιμούμε ότι το κόστος για την ευρωζώνη θα είναι περίπου 0,3% του ΑΕΠ με την υπόθεση ότι ο συνολικός αριθμός των προσφύγων θα ανέλθει σε 7 εκατομμύρια και ότι περίπου το 25% θα παραμείνει στην ευρωζώνη φέτος. Οι χώρες της ευρωζώνης είναι επίσης πιθανό να επωμιστούν μέρος του κόστους των προσφύγων που θα παραμείνουν σε χώρες εκτός ευρωζώνης, ιδίως στην Πολωνία και τη Ρουμανία.
Τρίτον, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αυξάνουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες. Η Γερμανία έχει δεσμεύσει επιπλέον 2,8% του ΑΕΠ στο στρατιωτικό της ταμείο, το οποίο πιθανότατα θα κατανεμηθεί σε πολλά χρόνια, και αρκετές κυβερνήσεις έχουν προσχωρήσει στη Γερμανία δεσμευόμενες για μόνιμη αύξηση των αμυντικών δαπανών. Εκτιμούμε ότι αυτό μπορεί να ισοδυναμεί με περίπου 0,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα. Τέλος, θα υπάρξει κάποια αύξηση της βοήθειας προς την Ουκρανία, αν και τα σχετικά ποσά θα είναι μάλλον ασήμαντα σε σύγκριση με το κόστος της ενέργειας, των προσφύγων και της άμυνας.
Οι δημοσιονομικές συνέπειες της σύγκρουσης θα διαφέρουν μεταξύ των χωρών. Όπως είναι αναμενόμενο, οι χώρες στο ανατολικό άκρο του μπλοκ θα αντιμετωπίσουν υψηλότερο κόστος. Και οι χώρες της ευρωζώνης που εξαρτώνται περισσότερο από τη ρωσική ενέργεια, όπως η Γερμανία και η Ιταλία, θα βρουν τη μετάβαση σε άλλες πηγές πιο δαπανηρή.
Συνολικά, η καλύτερη εκτίμησή της Capital Economics είναι ότι η σύγκρουση θα οδηγήσει σε αυξημένες δημοσιονομικές δαπάνες της τάξης του 1,3% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση, οπότε η δημοσιονομική τόνωση για το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους θα είναι της τάξης του 1%. Οι κυβερνήσεις ενδέχεται να χρηματοδοτήσουν μέρος αυτού του προγράμματος από έκτακτους φόρους ή από αναπροσανατολισμό των δαπανών, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του θα χρηματοδοτηθεί πιθανότατα από αυξημένο δανεισμό, κυρίως από τις εθνικές κυβερνήσεις.
Ο βαθμός στον οποίο οι δαπάνες αυτές θα αμβλύνουν τον αντίκτυπο του πολέμου στην οικονομική δραστηριότητα θα εξαρτηθεί από τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές που θα εφαρμοστούν. Αυτοί θα ποικίλλουν και μπορεί να κυμαίνονται κατά μέσο όρο μεταξύ του 0,7 και του 1,2. Επίσης, τα όποια οφέλη από την αύξηση των δαπανών θα κατανεμηθούν σε πολλά έτη.
Τέλος, η σύγκρουση θα έχει επίσης διαρκή αντίκτυπο στη δημοσιονομική πολιτική της ευρωζώνης. Αναμένουμε ότι η αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης θα παραταθεί για τουλάχιστον ένα ακόμη έτος, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα τεθεί ξανά σε λειτουργία πριν από το 2024, το νωρίτερο. Και όταν τεθεί εκ νέου σε ισχύ, οι κανόνες είναι πιθανό να είναι ελαφρώς πιο ευέλικτοι από ό,τι θα συνέβαινε διαφορετικά. Τέλος, παραμένει μια σαφής πιθανότητα οι κυβερνήσεις να συμφωνήσουν σε νέο κοινό δανεισμό, επιπλέον του προγράμματος NGEU.