Σε θρυαλλίδα ανεξέλεγκτων συνεπειών τείνουν να εξελιχθούν τα συσσωρευμένα χρέη εταιρειών προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος προς τους Διαχειριστές αλλά και τους ΟΤΑ. Η ενεργειακή αγορά κρούει τον κώδωνα για το ενδεχόμενο συστημικού κινδύνου, παραπέμποντας ανοικτά πλέον στις αλήστου μνήμης εποχές της Energa και της Hellas Power.
Σύμφωνα με πληροφορίες του Euro2day.gr, τα χρέη αυτά ανέρχονταν σωρευτικά σε 330 εκατ. ευρώ στα τέλη του 2021.
Οι πάροχοι ηλεκτρισμού εισπράττουν μέσω των τιμολογίων τα τέλη χρήσης των δικτύων μεταφοράς και διανομής, καθώς και τα ΥΚΩ και το ΕΤΜΕΑΡ, τα οποία οφείλουν να επιστρέψουν αντίστοιχα στον ΑΔΜΗΕ, τον ΔΕΔΔΗΕ και τον ΔΑΠΕΕΠ. Πρόκειται για τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις, που συνιστούν έσοδα των Διαχειριστών. Επίσης, εισπράττουν και τα δημοτικά τέλη, τα οποία πρέπει να επιστρέψουν στους κατά τόπους Δήμους.
Ωστόσο, η ενεργειακή κρίση που οδήγησε στην εκτόξευση των χονδρεμπορικών τιμών του ρεύματος και (σε συνδυασμό με την αύξηση των απλήρωτων λογαριασμών) επηρέασε τη ρευστότητα των παρόχων, είχε ως αποτέλεσμα οι τελευταίοι να παρακρατούν τα ποσά αυτά, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να «ανακουφίσουν» τις ταμειακές ανάγκες τους.
Το πρόβλημα αυτό μπορεί να γιγαντώθηκε ελέω κρίσης, αλλά ξεκίνησε ουσιαστικά μετά την έναρξη του target model, τον Νοέμβριο του 2020, που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του χονδρεμπορικού κόστους, το οποίο σε συνδυασμό με την ενίσχυση των φορτίων, δημιούργησε πιέσεις ρευστότητας σε εταιρείες προμήθειας, ιδίως εκείνες που δεν διαθέτουν καθετοποιημένη μορφή. Δεν ανήκουν, με άλλα λόγια, σε μεγάλους ενεργειακούς ομίλους που διαθέτουν και παραγωγή, ώστε να υπάρξει δυνατότητα αντι-στήριξης από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα.
Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το Euro2day.gr, η παρακράτηση των ποσών αυτών από εταιρείες προμήθειας ως πρόβλημα ήταν σχετικά διαχειρίσιμο μέχρι τον Ιούνιο του 2021, για να ξεφύγει εντελώς στη συνέχεια. Για τον λόγο αυτό η ΡΑΕ κάλεσε πέρσι τον Οκτώβριο τους παρόχους, από τους οποίους ζήτησε να προχωρήσουν σε ρύθμιση των χρεών τους προς τους τρεις Διαχειριστές. Πρότεινε, συγκεκριμένα, το 50% των οφειλών να καλυφθεί με εγγυητικές επιστολές και για το υπόλοιπο να γίνει διακανονισμός.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι περισσότεροι πάροχοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Ρυθμιστή και προχώρησαν σε διακανονισμούς, αρχίζοντας να επιστρέφουν ποσά. Ήδη μία εταιρεία που ανήκει σε καθετοποιημένο όμιλο, έχει τακτοποιήσει στις αρχές του έτους τις οφειλές της για το 2021 και μία ακόμη παρόμοια έχει πολύ μικρό υπόλοιπο. Όλες οι υπόλοιπες έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς με τους Διαχειριστές, με τις περισσότερες, λένε οι πληροφορίες, να είναι συνεπείς στην επιστροφή ποσών που μπήκαν σε διακανονισμό.
Υπάρχει, ωστόσο, μία εταιρεία που δεν ανήκει σε ενεργειακό όμιλο, η οποία χαρακτηρίζεται «εντελώς ασυνεπής» και μία ακόμη που εμφανίζει δυσκολίες στην κάλυψη της «τρύπας» της. Και οι δύο αυτές εταιρείες, σύμφωνα με πληροφορίες, επικρίνονται συν τοις άλλοις γιατί δεν πιστώνουν τις επιδοτήσεις της πολιτείας στα τιμολόγια των πελατών τους.
Αυτή ακριβώς η κατάσταση είναι που έχει προκαλέσει τις έντονες ανησυχίες της αγοράς, καθώς εκφράζεται ο φόβος ότι όσο μεγαλώνουν οι «τρύπες» παρόχων τόσο πιο κοντά έρχεται ο κίνδυνος να «σκάσουν κανόνια». Μάλιστα, πηγή που μίλησε στο Euro2day.gr τόνισε ότι «ο κίνδυνος αυτός σήμερα είναι πιο έντονος από ποτέ».
Η αγορά, πάντως, εκτιμά ότι υπάρχει ανάχωμα για την αποτροπή μιας τέτοιας εξέλιξης. Το εργαλείο του Κώδικα Προμήθειας δίνει τη δυνατότητα στη ΡΑΕ να αφαιρέσει άδειες λειτουργίες από εταιρείες «στο κόκκινο».
Να επισημανθεί ότι εκτός από τα χρέη αυτά προς τους Διαχειριστές υπάρχουν και παλαιότερα, προ target model, με δικαιούχο τον ΑΔΜΗΕ. Προέρχονται από την εκκαθάριση της αγοράς, που ήταν έργο του Διαχειριστή. Έχουν απομείνει, λένε οι πληροφορίες, χρέη προς τον ΑΔΜΗΕ διόλου ευκαταφρόνητα, με αποτέλεσμα ο Διαχειριστής να δυσκολεύεται, με τη σειρά του, να αποζημιώσει παραγωγούς για την παροχή υπηρεσιών ευελιξίας.
Υποφέρουν και οι Δήμοι
Εκτός από τους Διαχειριστές, σοβαρό πρόβλημα έχουν και οι Δήμοι της επικράτειας, γιατί δεν μπορούν να εισπράξουν τα δημοτικά τέλη που πληρώνονται στους λογαριασμούς ρεύματος. Παρακρατώνται κι αυτά από εταιρείες προμήθειας. Πρόσφατα ο Δήμος Κηφισιάς έδωσε και ένα νούμερο, μίλησε για ανείσπρακτο ποσό 1.800.000 ευρώ.
Το φαινόμενο αυτό δεν δημιουργεί πρόβλημα μόνο στα ταμειακά διαθέσιμα των Δήμων, αλλά δυσχεραίνει και την έκδοση βεβαίωσης μη οφειλής ΤΑΠ, που είναι αναγκαία για τη μεταβίβαση ακινήτων. Καθώς δεν υπάρχει μια ειδική κοινή ηλεκτρονική πλατφόρμα που να επιτρέπει στους Δήμους να ελέγξουν ποιοι δημότες είναι συνεπείς και ποιοι όχι, υφίστανται καθυστερήσεις και παρενέργειες και στον τομέα αυτό.
Με αυτά τα δεδομένα, πολλοί Δήμοι έχουν κινηθεί νομικά κατά παρόχων, ζητώντας την απόδοση των ποσών που τους αναλογούν. Το θέμα απασχόλησε και την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), που αναζητεί τώρα τρόπους αλλαγής στην είσπραξη των δημοτικών τελών, ενώ επιδιώκει και τη θεσμοθέτηση συγκεκριμένου χρόνου επιστροφής των τελών αυτών, με επιβολή ποινών για τους παραβάτες παρόχους.