Το αζέρικο φυσικό αέριο φαίνεται να εξελίσσεται στο αντίπαλο δέος του ρωσικού για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης. Προοπτική που αναδείχθηκε και υπογραμμίσθηκε κατά τη διάρκεια της 8ης υπουργικής συνάντησης, στο πλαίσιο του Συμβουλευτικού Συμβουλίου για τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου (SGC), που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη Παρασκευή στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, υπό τη σκιά της απειλής των κλιμακούμενων εντάσεων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ, που συμμετείχε στη συνάντηση, χωρίς περιστροφές, έστειλε εν ολίγοις ένα σαφές μήνυμα: «Εμείς έχουμε αέριο, κάντε αγωγούς και είμαστε έτοιμοι να σας μεταφέρουμε τις ποσότητες που χρειάζεστε».
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η επέκταση του ευρωπαϊκού τμήματος του SGC, του TAP, με την αύξηση της χωρητικότητάς του στα 20 δισ. κ.μ. από 10 δισ. κ.μ. σήμερα, συνδέεται τώρα με την προμήθεια των Δυτικών Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης.
Με τη Γηραιά Ήπειρο να είναι αντιμέτωπη με το φάσμα της περιστολής του ρωσικού φυσικού αερίου, στην περίπτωση σύρραξης με την Ουκρανία, η ηγεσία της Ε.Ε. «βγήκε στη γύρα» για την αναζήτηση εναλλακτικών πηγών τροφοδοσίας. Στο Μπακού βρέθηκε για πρώτη φορά και η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, η οποία έκανε γνωστό ότι οι Βρυξέλλες εξετάζουν τη δυνατότητα αύξησης των εισαγωγών μέσω του Νοτίου Διαδρόμου, αναδεικνύοντας έτσι τον συγκεκριμένο Διάδρομο σε στρατηγική εναλλακτική πηγή ενέργειας για την Ευρώπη.
Και η Ελλάδα μπαίνει στο κάδρο αυτό, δεδομένου ότι μία αύξηση των ροών αζέρικου φυσικού αερίου προς τη χώρα μας θα λειτουργήσει ανταγωνιστικά με το ρωσικό αέριο αλλά και το LNG, διεκδικώντας μεγαλύτερο μερίδιο στην εγχώρια πίτα της προμήθειας αερίου.
Υποτιμημένη πηγή
Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι το αζέρικο φυσικό αέριο, καίτοι φθηνότερο από το ρωσικό, δεν ήταν στις προτεραιότητες της Ευρώπης, τουλάχιστον, κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του TAP, με τον οποίο ολοκληρώθηκε το mega project του Νοτίου Διαδρόμου.
Από το κοίτασμα του Σαχ Ντενίζ, στο Αζερμπαϊτζάν, ξεκινά ο Trans Anatolian Pipeline (TANAP), περνά από Γεωργία και Τουρκία και ενώνεται στα ελληνικά σύνορα με τον TAP, που μεταφέρει μέσω Αλβανίας και Ιταλίας, το αζέρικο φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, μόλις 8,1 δισ. κ.μ. αερίου διακινήθηκαν μέσω του TAP από τις 31/12/2020, ημερομηνία έναρξης της λειτουργίας του, έως τις 31/12/2021, παρά το γεγονός ότι η δυναμικότητά του φθάνει τα 10 δισ. κ.μ. Ως τις αρχές Φεβρουαρίου προστέθηκε ένα ακόμη δισ. κ.μ.
Στο Μπακού ακούστηκαν αρκετές προτάσεις για τη σύνδεση άλλων αγωγών των Βαλκανίων με τον TAP, ενώ παρουσιάστηκαν και τα σενάρια για την επέκτασή του. Πιο συγκεκριμένα:
- TAP, Snam Rete Gas και ΔΕΣΦΑ έχουν δώσει από τις 18 Ιανουαρίου σε δημόσια διαβούλευση το Σχέδιο Πρότασης Έργου, που περιγράφει όλα τα σενάρια επέκτασης του αγωγού. Η διαβούλευση, που ολοκληρώνεται στις 18 Μαρτίου, είναι το επόμενο βήμα μετά τη φάση του μη δεσμευτικού market test, που ολοκληρώθηκε στις 25/10/2021. Τον Ιούλιο, φέτος, θα ακολουθήσει το τρίτο και πιο κρίσιμο βήμα, το δεσμευτικό market test, που θα καταδείξει το ενδιαφέρον των χρηστών. Η επέκταση του TAP έως τα 20 δισ. κ.μ. δεν θα χρειασθεί κατασκευή άλλου αγωγού, αλλά θα εξυπηρετηθεί με την ενίσχυση των υφιστάμενων Σταθμών Συμπίεσης, στους Κήπους του Έβρου και τις Σέρρες, καθώς και στα αντίστοιχα σημεία, στην Αλβανία και την Ιταλία.
- Η Ρουμανία, μέσω του αρμόδιου υπουργού Ενέργειας Βιρτζίλ Ποπέσκου πρότεινε να συνδεθεί με τον TAP ο αγωγός φυσικού αερίου BRUA, που θα συνδέσει Βουλγαρία-Ρουμανία-Ουγγαρία-Αυστρία.
- Τα Δυτικά Βαλκάνια (Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μαυροβούνιο, Κροατία) ενδιαφέρονται για τη σύνδεση με τον TAP του αγωγού Ionian Adriatic Pipeline (IAP), που βρίσκεται υπό κατασκευή. Η σύνδεση επιδιώκεται να γίνει στα αλβανικά σύνορα. Να σημειωθεί ότι τα Δυτικά Βαλκάνια είναι απολύτως εξαρτημένα από το ρωσικό αέριο, γι’ αυτό και αναζητούν νέα οδό προμήθειας.
Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν τον πρόεδρο Αλίγιεφ να δηλώσει αυτάρεσκα: «Ο Νότιος Διάδρομος Φυσικού Αερίου ολοκληρώθηκε, αλλά το έργο μας συνεχίζεται. Οι ευρωπαϊκές αγορές θα δουν περισσότερο φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν το 2022».