Θετικά είναι τα πρώτα μηνύματα για την τουριστική σεζόν του 2022, με την πανδημία, ωστόσο, να αναδεικνύεται για μία ακόμη χρονιά σε εκείνη την παράμετρο η οποία, απ’ ό,τι φαίνεται με τα σημερινά δεδομένα, θα καθορίσει εν πολλοίς την πορεία του ελληνικού τουρισμού.
«Η καινούργια χρονιά έχει σίγουρα αισιόδοξα μηνύματα, δεν παύει, όμως, να έχει και πολλά ερωτήματα. Είναι δεδομένο ότι βρισκόμαστε και πάλι υπό την επήρεια ενός πανδημικού κύματος, δεν ξέρουμε ποιες θα είναι οι εξελίξεις. Με βεβαιότητα δεν μπορεί να μιλήσει κανείς. Το μόνο που ξέρουμε, είναι ότι η ευαισθησία του τουριστικού προϊόντος είναι πάρα πολύ μεγάλη απέναντι στα επιδημιολογικά δεδομένα», τόνισε ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) Αλέξανδρος Βασιλικός, στο πλαίσιο της παρουσίασης της μελέτης «Οι επιδόσεις των ελληνικών ξενοδοχείων το 2021» του Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων.
«Η τάση που βλέπουμε στις κρατήσεις κατά περιόδους είναι πολύ ενθαρρυντική. Είναι πολύ θετική. Βγαίνουμε από την κρίση της πανδημίας με πολύ ενισχυμένο brand σε σχέση με αυτό που είχαμε όταν μπήκαμε και αυτό κατά 99% οφείλεται στη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίσαμε την κρίση», επεσήμανε ο Αλ. Βασιλικός.
Τόνισε, δε, ότι πάντα θα υπάρχουν «αστερίσκοι», αναφέροντας ως παράδειγμα τη ζήτηση που καταγράφεται μετά τα Χριστούγεννα. «Υπάρχει ο αστερίσκος ότι αφού οι τουρίστες δεν ταξίδεψαν πολύ τα Χριστούγεννα, μήπως γι’ αυτό έκαναν κρατήσεις την περίοδο των Χριστουγέννων για το καλοκαίρι; Είναι κι αυτό μια πιθανή εξήγηση, γι’ αυτό λέω ότι είναι δύσκολο να βγουν συμπεράσματα ακόμη», είπε χαρακτηριστικά.
Επεσήμανε, μάλιστα, ότι από τις κρατήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί, πολύ λίγες σε σχέση με την προ πανδημίας περίοδο είναι συνδεδεμένες με guarantee συμβόλαια και ως εκ τούτου με προκαταβολές. «Το να έχεις κρατήσεις στα συστήματα έχει ουσία όταν είναι συνδεδεμένες με προκαταβολές. Εάν δεν είναι συνδεδεμένες με προκαταβολές ή με commitment, μειώνεται η αξία τους. Αυτό σημαίνει ότι στην οποιαδήποτε δυσκολία πανδημικού χαρακτήρα παρουσιαστεί, αυτά μπορεί να εξαφανιστούν, όπως έχουμε δει και στο παρελθόν να συμβαίνει. Ναι, η τάση είναι θετική, από κει και πέρα όμως θα περιμένουμε την εξέλιξη της πανδημίας. Αυτό δεν αποτελεί νέο για κανένα, είναι πια το modus operandi εδώ και δύο χρόνια. Επειδή, λοιπόν, τα πράγματα συνεχίζουν να εξαρτώνται από την πανδημία, δεν κάνουμε προβλέψεις, ούτε προφητείες», είπε ο επικεφαλής του ΞΕΕ.
Με βάση τη μελέτη του ΙΤΕΠ, το 2021 τα ξενοδοχεία εισέπραξαν κατά μέσο όρο 79% λιγότερες προκαταβολές σε σχέση με το 2019, ποσοστό που αντιστοιχεί σε έλλειμμα 590 εκατ. ευρώ. Λαμβάνοντας υπόψη, μάλιστα, πως υπολείπονται προς επιστροφή από τα vouchers 50 εκατ. ευρώ, το έλλειμμα στα ταμειακά διαθέσιμα των ξενοδοχείων διαμορφώνεται τελικά σε 640 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, σύμφωνα με την έρευνα, το 36% των ξενοδόχων έχει υπογράψει συμβόλαια για το 2022, ενώ μόλις το 9,2% (924 επιχειρήσεις) των ξενοδοχείων έχει υπογράψει συμβόλαια τύπου commitment για το 2022, γεγονός που αποτυπώνει την αστάθεια που παρατηρείται στις τάσεις των κρατήσεων.
Τα μέτρα στήριξης
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε ο πρόεδρος του ΞΕΕ στην ανάγκη παράτασης των μέτρων στήριξης για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που χρήζουν περαιτέρω ενίσχυσης, υπογραμμίζοντας ότι σε αυτή τη φάση της πανδημίας δεν είναι «απαραίτητη» η οριζόντια στήριξη. Τόνισε, δε, ότι υπάρχουν τα κατάλληλα εργαλεία και οι δείκτες εκείνοι, βάσει των οποίων μπορεί να γίνει σωστά ο «καταμερισμός» των μέτρων στήριξης. «Ξέρουμε ότι έχουμε ακόμη ένα διάστημα προσαρμογής μπροστά μας. Στο διάστημα της προσαρμογής βλέπουμε ότι υπάρχει η δυνατότητα εξειδικευμένων μέτρων, όχι οριζόντια σε όλο τον κλάδο. Για παράδειγμα το ζήτημα της έλλειψης προκαταβολών αφορά τα resorts. Σε αυτά θα μπορούσε να υπάρξει μια μετάθεση υποχρεώσεων για το β’ εξάμηνο, κάτι που δεν έχει δημοσιονομικό κόστος.
Σε ό,τι αφορά τα συνεχούς λειτουργίας, υπάρχουν εργαλεία ευρωπαϊκά, τα οποία πρέπει να ενεργοποιηθούν, διότι είναι σαφές ότι το business travel και ο συνεδριακός τουρισμός δεν θα ξεκινήσουν την ερχόμενη Δευτέρα ή την ημέρα που θα οριστεί ως το τέλος της πανδημίας. Θα χρειαστεί κάποιο διάστημα μέχρι να ανακάμψουν. Υπάρχουν εργαλεία και θα πρέπει πολύ στοχευμένα πια να αρχίσουμε να βλέπουμε την εφαρμογή τους. Αυτά όλα τα έχουμε καταγράψει και θα αποσταλούν στα αρμόδια υπουργεία άμεσα. Μεγάλο μέρος αυτών μπορούν να γίνουν και χωρίς δημοσιονομικό κόστος. Για παράδειγμα, η μετάθεση των υποχρεώσεων από το ένα εξάμηνο στο άλλο δεν έχει δημοσιονομικό κόστος», σχολίασε σχετικά.
Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης που εκπόνησε το ΙΤΕΠ για λογαριασμό του ΞΞΕ, μόλις το 2,4% των ξενοδοχείων κατάφερε το 2021 να επιστρέψει στα επίπεδα του 2019, έτους-ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό. Μάλιστα, το 14,8% των επιχειρήσεων εκτιμάται ότι θα επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα το 2022, το 32,6% των ξενοδόχων τοποθετεί την επιστροφή στα επίπεδα του 2019 το 2023, ενώ το 27,2% των επιχειρηματιών του κλάδου εκτιμά ότι η ανάκαμψη του τζίρου θα επέλθει από το 2024 και μετά.
Αναφερόμενος στον Αναπτυξιακό Νόμο, ο Αλ. Βασιλικός επεσήμανε ότι πάγια θέση του ΞΕΕ είναι να μην υπάρχει διάκριση μεταξύ των ξενοδοχείων ανάλογα με την κατηγορία στην οποία κατηγοριοποιούνται, λέγοντας πως τα ξενοδοχεία 2 και 3 αστεριών αποτελούν περίπου το 50% του συνόλου των ελληνικών ξενοδοχείων.
Η «ανθεκτικότητα» των 5άστερων
Σχετικά με την «αντοχή» που επέδειξαν τα πεντάστερα ξενοδοχεία κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης και τα μεγέθη που κατέγραψαν, ο πρόεδρος του ΞΕΕ ανέφερε ότι πρόκειται για «μία τάση που εξελίσσεται για πολλούς και διάφορους λόγους. Ο κυριότερος είναι η αποταμίευση. Ο κόσμος ταξίδεψε μετά από πάρα πολύ καιρό κατά τον οποίο είχε ακυρώσει ταξίδια κι έτσι διέθεσε ένα budget μεγαλύτερο από αυτό που θα διέθετε συνήθως. Αυτό κατηύθυνε τους τουρίστες σε υψηλότερες κατηγορίες εξ ορισμού. Ενας δεύτερος λόγος που έρχεται με τον ίδιο παρονομαστή είναι ότι ήταν κλειστοί αρκετοί προορισμοί. Ο κόσμος ο οποίος επέλεγε συνήθως εξ ορισμού ταξίδια πιο ακριβά, περιορίστηκε γεωγραφικά να ταξιδέψει εντός Ευρώπης, έχοντας διαθέσιμο ένα πολύ μεγαλύτερο budget».
Αναφερόμενος στην «έξοδο» πολλών εργαζομένων από τον κλάδο του τουρισμού και δη τον ξενοδοχειακό τομέα, ο πρόεδρος του ΞΕΕ τόνισε ότι πρόκειται για μία τάση που έχει συζητηθεί παγκοσμίως, καθώς υπολογίζεται διεθνώς ότι το 20%-30% των εργαζομένων έχει αποχωρήσει από τον κλάδο. «Αυτό εξηγείται από την μεγάλη ανασφάλεια που παρατηρήθηκε την άνοιξη του 2020 σχετικά με το αν θα ανοίξουν τα ξενοδοχεία. Ο κόσμος προσπάθησε να βρει διέξοδο προς άλλους κλάδους. Πρέπει να συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι η επιλογή επιδότησης θέσεων εργασίας πανευρωπαϊκά δημιούργησε μία ύπνωση», είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του ΞΕΕ, επισημαίνοντας πως αυτή η «έξοδος» δεν θα έχει μόνιμο χαρακτήρα. Τόνισε, μάλιστα, πως πραγματοποιούνται διεργασίες μεταξύ του υπουργείου Τουρισμού και του Επιμελητηρίου στην κατεύθυνση εξισορρόπησης της προσφοράς και της ζήτησης των θέσεων απασχόλησης στον κλάδο.
Υπενθυμίζεται ότι, με βάση τη μελέτη του ΙΤΕΠ, ο τζίρος που κατέγραψαν τα ελληνικά ξενοδοχεία το 2021 μειώθηκε σε ποσοστό 35% και διαμορφώθηκε σε 5,48 δισ. ευρώ έναντι 8,42 δισ. ευρώ το 2021. Συγκεκριμένα, τα εποχικής λειτουργίας κατέγραψαν τζίρο 4,5 δισ. ευρώ έναντι 6,16 δισ. ευρώ το 2019, με πτώση 26,8%, ενώ ο τζίρος στα ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας το 2021 μειώθηκε κατά 57% και ανήλθε σε 966 εκατ. ευρώ από 2,25 δισ. ευρώ το 2019.