Από 1.500-2.000 επιχειρήσεις απαρτίζεται το ελληνικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, κατατάσσοντας τη χώρα μας στην 56η θέση παγκοσμίως, σε μία λίστα που πριν από λίγα χρόνια απουσίαζε εντελώς.
Η μεγάλη πλειονότητα των ιδρυτών startups στη χώρα μας είναι άντρες, με τους μισούς να είναι κάτω από 34 ετών και αρκετά μορφωμένοι, με μεταπτυχιακά και διδακτορικά.
Νέα έρευνα της διαΝΕΟσις επιχειρεί να χαρτογραφήσει τις ελληνικές startups και το οικοσύστημα που τις υποστηρίζει μέσα από συνεντεύξεις αλλά και ένα ερωτηματολόγιο στο οποίο απάντησαν 267 ιδρυτές τέτοιων νεοφυών επιχειρήσεων.
Μεταξύ των ιδρυτών startups που απάντησαν στην έρευνα:
- H μεγάλη πλειονότητα -8 στους 10- είναι άνδρες, μια ανισότητα που παρατηρείται και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες έχουν, κατά μέσο όρο, αντίστοιχη κατανομή μεταξύ των φύλων.
- Από τη σκοπιά της ηλικίας, οι ιδρυτές των startups είναι σχετικά νέοι: 9 στους 10 είναι νεότεροι από 44 ετών, ενώ περισσότεροι από το 50% είναι νεότεροι από 34 ετών.
- Είναι επίσης συνήθως αρκετά μορφωμένοι: 48,7% έχουν μεταπτυχιακό και 17,2% διδακτορικό. Οι περισσότεροι δηλώνουν σπουδές είτε σε σχολή πολυτεχνείου είτε σε σχολή διοίκησης επιχειρήσεων.
- Το 68,2% έχει ως πλήρη απασχόληση τη startup του.
- Οι εργαζόμενοι σε startups αμείβονται με αρκετά ανταγωνιστικούς μισθούς, ενώ 4 στους 10 λαμβάνουν επίσης μετοχές της εταιρείας ως παροχή.
- Το 2021, οι δέκα κορυφαίες ελληνικές startups συγκέντρωσαν το τετραπλάσιο ποσό χρηματοδότησης που συγκέντρωσαν οι δέκα κορυφαίες του 2020, ένα ποσό ύψους περίπου 398 εκατομμυρίων ευρώ.
- Το 24% διαθέτει μικρή (έως 3 χρόνια) ή καθόλου προϋπηρεσία. 3 στους 10 ιδρυτές που απάντησαν στην έρευνα είναι λίγο-πολύ πιο έμπειροι, με προϋπηρεσία 4 έως 10 χρόνια, ενώ το 22,8% των ιδρυτών δήλωσαν ότι διαθέτουν σημαντική εργασιακή εμπειρία, άνω των 15 ετών. H πλειονότητα (62,5%) δήλωσε ότι δεν διέθετε προηγούμενη εμπειρία στη διαχείριση μιας νεοφυούς επιχείρησης. Σε κάθε περίπτωση, ένα μεγάλο μέρος των ιδρυτών των startups που απάντησαν στην έρευνα -σχεδόν 4 στους 10- δήλωσαν ότι η προϋπηρεσία τους αφορά σε μια δουλειά με «ουδέτερη έως ανύπαρκτη» σχέση με το αντικείμενο της startup τους. Αρκετοί από αυτούς, 22,5% του συνόλου, δηλώνουν ότι είχαν τουλάχιστον μία αποτυχημένη επιχειρηματική προσπάθεια στο παρελθόν. Πρόκειται, επομένως, για επιχειρηματίες που πήραν ένα σημαντικό ρίσκο: πολλοί είχαν μικρή ή καθόλου προϋπηρεσία, συχνά σε άσχετα αντικείμενα, ενώ κάποιοι «κουβαλούσαν» το βάρος μίας ή περισσότερων αποτυχημένων προσπαθειών.
Ενδιαφέρον έχουν και οι διαφορές στο προφίλ των ιδρυτών ανάλογα με το αν δραστηριοποιούνται στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό της χώρας. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, «ο startupper που έχει ιδρύσει και λειτουργεί την εταιρεία στο εξωτερικό έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτόν που επιχειρεί στην Περιφέρεια της Ελλάδας». Ο ιδρυτής startup στο εξωτερικό είναι πιο συχνά μεγαλύτερος σε ηλικία (35-44 ετών, έναντι 25-34 ετών), έχει περισσότερη εργασιακή εμπειρία (4-10 χρόνια έναντι 0-3), αλλά και περισσότερη εμπειρία σε διευθυντικές θέσεις (1-5 χρόνια έναντι 0-1).
Σε ποιους τομείς δραστηριοποιούνται οι startups
Ο τομέας στον οποίο δραστηριοποιούνται οι περισσότερες είναι ο τουρισμός. Όπως είναι μάλλον αναμενόμενο, μεγάλο ποσοστό αυτών των εταιρειών, σχεδόν 1 στις 10, δραστηριοποιείται στην πληροφορική και τις επικοινωνίες (ΤΠΕ), ενώ αντίστοιχο είναι και το ποσοστό που ασχολείται με την αγροδιατροφή και με τις επιστήμες ζωής και υγείας (8,6%). Είναι αρκετά ενδιαφέρον το ότι η σειρά των τομέων για τις startups του εξωτερικού είναι λίγο διαφορετική: προηγούνται οι ΤΠΕ και έπονται ο τουρισμός και η αγροδιατροφή.
H μορφή που έχει το προϊόν των ελληνικών startups
Tο 87,5% των εταιρειών περιλαμβάνει τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας ως την αρχική ιδέα, ενώ 38,6% έχουν μια καθαρά ψηφιακή ιδέα. Λιγότεροι έχουν μια «φυσική» ιδέα, που χρησιμοποιεί όμως ψηφιακή τεχνολογία (26,6%) ή, αντίστροφα, μια ψηφιακή ιδέα με μερική φυσική παρουσία (22,5%). Μόνο 12,4% ακολουθούν το παραδοσιακό, αμιγώς φυσικό μοντέλο. Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των startups της έρευνας, περίπου 7 στις 10, χρειάστηκε να αναπροσαρμόσει την αρχική ιδέα, μία ή περισσότερες φορές. Μάλιστα το 19,5% το έκανε περισσότερες από δύο φορές. Επιπλέον, οι startups αποτελούν κυρίως μια εξωστρεφή δραστηριότητα: 63,7% δηλώνουν ότι στοχεύουν σε διεθνείς πελάτες και μόνο 36,3% σε εγχώριους. Ωστόσο, 1 στους 3 δηλώνει ότι το μεγαλύτερό του πρόβλημα είναι η έλλειψη εμπειρίας στην προσέλκυση διεθνών πελατών.
Χαρακτηριστικά νεοφυών επιχειρήσεων την περίοδο της Covid-19
Η πρωτόγνωρη περίοδος που ζούμε και σχετίζεται με τον κορωνοϊό έχει επηρεάσει την παγκόσμια οικονομία και παράλληλα τη νεοφυή επιχειρηματικότητα σε όλο τον κόσμο. Στη συγκεκριμένη ενότητα θα δούμε πώς οι ελληνικές εταιρείες αντέδρασαν σε αυτή τη συγκυρία και κατά πόσο επηρεάστηκαν θετικά ή αρνητικά από όλο αυτό.
Μόνο το 7,9% των ιδρυτών θεωρούν πως η κατάσταση της Covid-19 είχε σημαντική θετική επίδραση στην εξέλιξη της εταιρείας. Αντίθετα, το 20,6% των ιδρυτών δήλωσε πως η Covid-19 είχε μερικώς θετική επίδραση στην πορεία της εταιρείας, και το 22,8% δήλωσε καθόλου. Στη συνέχεια, περίπου οι μισοί τόνισαν πως το φαινόμενο Covid-19 επηρέασε αρνητικά την πορεία της επιχείρησής τους. Πιο συγκεκριμένα, το 25,8% θεωρεί πως υπήρχε μερικώς αρνητική επίδραση και το 22,8% σημαντική αρνητική επίδραση.
Ένα πολύ ενθαρρυντικό στοιχείο που εξάγεται από αυτή τη διαδικασία είναι πως η συντριπτική πλειονότητα (89,1%) των εταιρειών δεν χρειάστηκε να προβεί σε απολύσεις αυτή τη χρονική περίοδο. Επίσης περίπου το 73,8% των εταιρειών εφάρμοσε την τηλεργασία.
Ανάπτυξη και χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων
Το 80% των εταιρειών βρίσκεται στα πρώτα τρία στάδια ανάπτυξης και πιο συγκεκριμένα το 19,9% βρίσκεται στη σπορά/ιδέα, το 18,7% στην έναρξη και το 41,2% στο στάδιο ανάπτυξης. Οι εταιρείες που βρίσκονται στην καθιέρωση και στη φάση της ωριμότητας μοιράζονται το ίδιο ποσοστό (6%). Στη συντριπτική τους πλειοψηφία (91,8%), οι εταιρείες της έρευνας (μέσω των ιδρυτών τους) απάντησαν πως διαθέτουν επιχειρηματικό πλάνο.
Οι περισσότεροι ιδρυτές ανέφεραν (55,4%) πως μόνο οι ιδρυτές ήταν υπεύθυνοι για τη σύνταξη του επιχειρηματικού σχεδίου, ενώ μία στις τρεις (31,8%) εταιρείες ανέφεραν πως οι ιδρυτές μαζί με έναν μέντορα συνέταξαν το επιχειρηματικό πλάνο. Επίσης, υπήρχαν κάποιες πολύ λίγες περιπτώσεις στις οποίες το σχέδιο έφτιαξαν είτε οι ιδρυτές μαζί με έναν εξωτερικό σύμβουλο (2,6%) είτε μόνο ο εξωτερικός σύμβουλος (2,2%).
Το 76% των εταιρειών είχαν αρχικό κεφάλαιο μέχρι €50.000 και πιο συγκεκριμένα το 49,4% είχε 0 έως €10.000 και το 26,6% είχε αρχικό κεφάλαιο από €10.001 έως €50.000. Πάνω από €200.000 είχε μόνο το 8,2%.
Οι περισσότεροι ιδρυτές (63,7%) του δείγματος απάντησαν πως οι εταιρείες τους δεν έλαβαν εξωτερική χρηματοδότηση. Από τις startups που έλαβαν χρηματοδότηση, οι βασικοί πυλώνες ήταν οι ιδιωτικές επενδύσεις (περίπου 82%), βραβεία/διαγωνισμοί (περίπου 19%), και οικογένεια & φίλοι (περίπου 17%).
Για τις εταιρείες που πήραν χρηματοδότηση, προκύπτει ότι το 17,2% έλαβε την πρώτη χρηματοδότηση τους πρώτους 6 μήνες. Επιπλέον, το 10,9% έλαβε την εξωτερική χρηματοδότηση από τον 7ο έως τον 12ο μήνα ζωής και το 7,5% κέρδισε την εμπιστοσύνη των επενδυτών τον 2ο χρόνο (13-24 μήνες) λειτουργίας της επιχείρησης.
Για όσους ιδρυτές απάντησαν τη συγκεκριμένη ερώτηση, η προσέλκυση εξωτερικής χρηματοδότησης ήρθε στη φάση της σποράς (30,7%), στη φάση της έναρξης (13,9%) και το υπόλοιπο 5,6% στο στάδιο της ανάπτυξης.
Το 52,8% των εταιρειών, μέσω των ιδρυτών, συμμετείχε σε κάποιο πρόγραμμα θερμοκοιτίδας/επιταχυντή. Από τη συμμετοχή τους σε αυτά τα προγράμματα, το 19,1% απάντησαν πως είναι αρκετά ικανοποιημένοι, το 14,6% είναι πολύ ικανοποιημένοι, ενώ το 4,5% είναι όχι τόσο ικανοποιημένοι και το 4,1% καθόλου ικανοποιημένοι.
Θερμοκοιτίδες/επιταχυντές με τη μεγαλύτερη συμμετοχή είναι οι EGG, Orange Grove, Ok!Thess, ACEin, MITEF, Capsule T και NBG Business Seeds.
Το 53,6% των ιδρυτών που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν πως συμμετείχαν σε διαγωνισμό νεοφυούς επιχειρηματικότητας, ενώ το 68,9% των ιδρυτών τόνισαν πως μέχρι σήμερα έχουν συνεργαστεί με κάποιον μέντορα/σύμβουλο για επιχειρηματικά θέματα. Οι διαγωνισμοί με τη μεγαλύτερη συμμετοχή είναι οι Bluegrowth, Ennovation, MITEF, NBG Business Seeds, Pappajohn Award, Trophy Challenge.
Το 18,8% των εταιρειών δεν δημιουργεί κανένα έσοδο στον κύκλο εργασίας του, ενώ το 42,5% έχει κύκλο εργασιών από 0 έως €100.000 και το 16,5% δημιουργεί έσοδα από €100.001 έως €500.000.
Το 7,9% του δείγματος έχει κύκλο εργασιών €500.001 έως €1.000.000. Σχετικά με τη δημιουργία κερδών, το 47,9% των ιδρυτών τόνισε πως η εταιρεία τους δεν δημιουργεί κέρδη προ φόρων αυτή τη στιγμή, ενώ αντίθετα, το 35,2% σημειώνει κερδοφορία για την επιχείρησή τους.