Τον δρόμο για τίτλους τέλους στον εφιάλτη του ΦΠΑ στις νεόδμητες οικοδομές αλλά και για την επάνοδο σε μόνιμη βάση της έκπτωσης 30% στους συντελεστές ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου ανοίγει η συμφωνία που σφραγίστηκε στο Ecofin αναφορικά με τη νέα Οδηγία ΦΠΑ, με την Ελλάδα να γράφει σημαντικά κέρδη στις διεκδικήσεις της.
Για την πρακτική υλοποίηση των ελαφρύνσεων απομένουν τώρα η υιοθέτηση των αλλαγών από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (διαβούλευση έως τον Μάρτιο 2022), η ενσωμάτωση της νέας Οδηγίας στην εθνική νομοθεσία προκειμένου να τεθεί σε ισχύ από το 2025 και βέβαια η εύρεση δημοσιονομικού χώρου για την υλοποίηση των συγκεκριμένων πολιτικών.
Ο δρόμος πάντως έχει ανοίξει και ειδικά στο μέτωπο των συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου και τα νεόδμητα ακίνητα, οι αποφάσεις προδιαγράφουν περιθώριο ευνοϊκών αλλαγών ακόμα και πριν τεθεί σε ισχύ η συμφωνία. Εάν δεν υπάρχουν λόγοι ανωτέρας δημοσιονομικής βίας, κανείς δεν αναμένεται να πιέσει την Ελλάδα ούτε να αυξήσει τους συντελεστές στα νησιά του Αιγαίου, ούτε να εφαρμόσει τις διατάξεις για ΦΠΑ 24% στα νεόδμητα ακίνητα. Η κυβέρνηση σίγουρα δεν έχει πρόθεση να κάνει ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Με βάση τα συμφωνηθέντα για τη νέα Οδηγία ΦΠΑ, στο Ecofin:
1. Νησιά Αιγαίου. Κατοχυρώνεται σε μόνιμη βάση η δυνατότητα της Ελλάδας για εφαρμογή ειδικών, μειωμένων κατά έως 30% συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου. Σήμερα, μετά από μια σειρά μνημονιακών περικοπών στις εκπτώσεις, μόλις πέντε νησιά του Αιγαίου τα οποία συνδέονται με τις προσφυγικές ροές συνεχίζουν να έχουν μειωμένους κατά 30% συντελεστές ΦΠΑ. Πρόκειται για τη Χίο, τη Λέρο, τη Σάμο, την Κω και τη Λέσβο, νησιά στα οποία οι μειωμένοι συντελεστές ισχύουν όσο υπάρχουν δομές υποδοχής αιτούντων άσυλο. Με τη νέα Οδηγία, αφενός, η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση διασφαλίζει τη δυνατότητα να διατηρήσει τις εκπτώσεις στα πέντε νησιά χωρίς σύνδεση με το προσφυγικό, αφετέρου, σε συνάρτηση με τα δημοσιονομικά περιθώρια έχει τη δυνατότητα να επαναφέρει το καθεστώς των εκπτώσεων σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, πλην Κρήτης, όπως ίσχυε πριν πέσει ο πέλεκυς των μνημονίων. Η δυνατότητα διατήρησης των εκπτώσεων είχε απαλειφθεί από την Πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2018, η οποία αντιμετώπισε τη σχετική ειδική διάταξη της Οδηγίας για την Ελλάδα (άρθρο 120 Οδηγίας 2006/112/ΕΚ για τα νησιά του Αιγαίου) ως μεταβατική και προς κατάργηση στο πλαίσιο του οριστικού καθεστώτος ΦΠΑ.
2. Νεόδμητα ακίνητα. Το 2006, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε την επιβολή του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ (σήμερα στο 24%) στα νεόδμητα ακίνητα, διατηρώντας την απαλλαγή μόνο στην περίπτωση πρώτης κατοικίας με συγκεκριμένα κριτήρια. Το τελευταίο κεφάλαιο του «δράματος» της κτηματαγοράς με τον ΦΠΑ στην οικοδομή παίζεται αυτή την περίοδο, καθώς ο ΦΠΑ έχει μπει στον «πάγο» έως το τέλος του 2022. Με τη νέα Οδηγία, το Υπουργείο Οικονομικών πέτυχε τη διεύρυνση της εφαρμογής των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε συναφή αγαθά και υπηρεσίες, μέσω και της παροχής δυνατότητας αξιοποίησης παρεκκλίσεων που εφαρμόζουν για την εφαρμογή μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ άλλα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της αγοράς ακινήτων. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως υπάρχει η δυνατότητα, εφόσον η κυβέρνηση το αποφασίσει, να παρατείνει το πάγωμα του ΦΠΑ έως το 2025 και στη συνέχεια, η τότε κυβέρνηση θα μπορεί είτε να επιβάλει μειωμένο συντελεστή ή ακόμα και μηδενικό.
3. Αγρότες. Ανοίγει ο δρόμος για δυνατότητα εφαρμογής μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα αγροτικά μηχανήματα καθώς και στο βαμβάκι, με παράλληλη ρήτρα διασφάλισης της δυνατότητας εφαρμογής μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα φυτοφάρμακα - λιπάσματα μέχρι και μετά το 2030. Προϋπόθεση για τη μείωση των συντελεστών, ο δημοσιονομικός χώρος.
4. Μειωμένοι συντελεστές. Δίνεται η δυνατότητα εφαρμογής μειωμένων συντελεστών σε ηλιακά πάνελ, βρεφικές πάνες, μάσκες χειρουργικές, υπηρεσίες live streaming θεαμάτων ενώ προβλέπεται και απαλλαγή ΦΠΑ σε βασικά είδη και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης, καθώς και ιατρικό εξοπλισμό και αναπηρικά είδη.
5. Καταστροφές. Σε περιπτώσεις κρίσεων, φυσικών καταστροφών ή πανδημιών, η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να αποφασίζει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα την απαλλαγή συγκεκριμένων προϊόντων και υπηρεσιών από τον ΦΠΑ.