Αποκλείονται από το «Νέο Εξοικονομώ» όσοι αγόρασαν φέτος παλαιά κατοικία, προσβλέποντας στην ενεργειακή αναβάθμισή της μέσω του προγράμματος. Παρά το γεγονός ότι στο προσχέδιό του συμπεριλαμβανόταν η δυνατότητα για συμμετοχή και ακινήτων που αποκτήθηκαν φέτος, στο τελικό κείμενο που είναι δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα exoikonomo2021.gov.gr απαλείφθηκε, παρέχοντας την ευκαιρία αυτή μόνο σε ιδιοκτησίες που αγοράσθηκαν έως 31/12/2020.
Η εξέλιξη αυτή έχει δημιουργήσει αναστάτωση σε πολλούς ενδιαφερόμενους που μένουν εκτός, σε μια περίοδο μάλιστα που δοκιμάζονται εισοδήματα εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης και των συνακόλουθων ανατιμήσεων στην αγορά.
Ταυτόχρονα, φαίνεται να ενθαρρύνεται η κουλτούρα της παραοικονομίας, καθώς δεν αποκλείεται αρκετοί να επιλέξουν την υλοποίηση των έργων ενεργειακής αναβάθμισης, «για να βάλουν πάση θυσία το κεφάλι τους κάτω από ιδιόκτητο κεραμίδι», χωρίς, απαραίτητα, να κάνουν χρήση του προγράμματος.
Έτσι, όμως, δημιουργείται ένα ακόμη πρόβλημα. Να μην μπορεί να καταγραφεί η πραγματική εξοικονόμηση ενέργειας σε κατοικίες, αφού δεν θα μπορεί να γίνει επίσημα η αξιολόγηση των συναφών εργασιών και η πιστοποίησή τους (ενεργειακό πιστοποιητικό, ταυτότητα κτιρίου).
Η πλατφόρμα για το «Νέο Εξοικονομώ» προβλέπεται να ανοίξει προς τα τέλη Νοεμβρίου, όπως είπε πρόσφατα σε συνέντευξή της η γενική γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ Αλεξάνδρα Σδούκου. Στο προσχέδιο του προγράμματος που είχε δοθεί στη δημοσιότητα, υπήρχε πρόνοια για τα κριτήρια συμμετοχής και των ακινήτων που αγοράστηκαν μέσα στο 2021.
«Εάν η κατοικία έχει αποκτηθεί κατά το τρέχον ημερολογιακό έτος (πρόσφατη απόκτηση ακινήτου), θα ζητηθεί έγγραφη δέσμευση για την κύρια χρήση της κατοικίας». Αυτή η πρόταση δεν υπάρχει στο τελικό κείμενο του προγράμματος. Αντικαταστάθηκε ως εξής: «Δεν γίνεται δεκτή αίτηση ενεργειακής αναβάθμισης σε κατοικία, της οποίας το εμπράγματο δικαίωμα αποκτήθηκε μετά από την 31/12/2020 (πρόσφατη απόκτηση ακινήτου)». Να σημειωθεί ότι όλα τα προηγούμενα Εξοικονομώ προέβλεπαν τη συμμετοχή και δικαιούχων με πρόσφατη απόκτηση ακινήτου.
Όσοι, συνεπώς, έσπευσαν να αγοράσουν φέτος κατοικίες με χρόνια παλαιότητας, έχουν δύο επιλογές: ή να περιμένουν ένα χρόνο για να αξιοποιήσουν το επόμενο ανάλογο πρόγραμμα, ή να προχωρήσουν στις ανακαινίσεις, αλλά βάζοντας βαθιά το χέρι στην τσέπη τους. Κι από εδώ εκτιμάται ότι ξεκινούν τα προβλήματα.
Πηγές με γνώση για το τι συμβαίνει στην αγορά εξήγησαν στο Euro2day.gr ότι στη δεύτερη περίπτωση, δεν αποκλείεται να επιδιωχθεί από ιδιοκτήτες των αποκλεισμένων κατοικιών να πραγματοποιήσουν τις απαραίτητες εργασίες αλλά με… μαύρα. Δηλαδή, θα αναζητήσουν πωλητές υλικών και ειδών, πρόθυμους να μην εκδώσουν τιμολόγια, για να πετύχουν περιστολή του κόστους τους με μειωμένες τιμές. Δεν είναι, άλλωστε, καινοφανής πρακτική. Η κατηγορία αυτή των ακινήτων θα παραμείνει αφανής σε ό,τι έχει να κάνει με την καταγραφή της εξοικονόμησης ενέργειας που θα επιτευχθεί, αλλά και της ποιότητάς της.
Δεν αποκλείεται, επίσης, ιδιοκτήτες να επιδιώξουν να κάνουν ιδιωτικές συμφωνίες με «μυημένους στην πιάτσα», να προβούν φέτος στην ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών τους, να μην πληρώσουν τους αναγκαίους φόρους (ΦΠΑ), αφού δεν θα εκδοθούν τιμολόγια, και τον επόμενο χρόνο να καταθέσουν αίτηση υπαγωγής στο καινούριο πρόγραμμα, με εικονικά τιμολόγια και μειωμένο ΦΠΑ. Κερδίζοντας έτσι και την αυξημένη επιδότηση.
Και στις δύο περιπτώσεις, ο μεγάλος χαμένος θα είναι το κράτος, που θα απωλέσει δημόσια έσοδα.
Όπως έλεγαν οι ίδιες πηγές, η πρακτική να γίνεται σε πρότερο χρόνο η ενεργειακή αναβάθμιση και να ακολουθεί μετά από ένα, δύο ή και τρία χρόνια η υπαγωγή σε πρόγραμμα Εξοικονομώ, έχει αποκτήσει πλέον ενδημικό χαρακτήρα. Και το ίδιο αναμένεται να συμβεί και με το «Νέο Εξοικονομώ». Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.