Καθώς οι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ παραμένουν σε αναστολή, το 2022 θα είναι ένα ακόμη έτος υποστηρικτικής δημοσιονομικής πολιτικής στην Ευρωζώνη, αν και μικρότερου μεγέθους και διαφορετικής φύσης σε σύγκριση με το 2020 και το 2021, εκτιμά η Citigroup.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ευρωζώνης πιθανότατα θα εξακολουθήσει να μειώνεται σε σύγκριση με το 2020-21, σε περίπου 4,5% του ΑΕΠ το 2022. Αλλά κανένα από τα μεγαλύτερα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, εκτός από τη Γερμανία, δεν προβλέπει επιστροφή στο έλλειμμα του 3% του ΑΕΠ πριν από το 2024, το νωρίτερο.
Οι κυβερνήσεις θα καταργήσουν σταδιακά τα έκτακτα μέτρα που υιοθετήθηκαν κατά τη διάρκεια των lockdowns, για να αντισταθμίσουν τις απώλειες των επιχειρήσεων και να προστατεύσουν τις θέσεις εργασίας, αλλά αρκετά κράτη-μέλη σχεδιάζουν να εισαγάγουν νέα επεκτατικά μέτρα στους προϋπολογισμούς του 2022. Αυτά στοχεύουν στη στήριξη της συνολικής ζήτησης -π.χ. μειώσεις φόρων, υψηλότερες δημόσιες επενδύσεις και επιδοτήσεις για την άμβλυνση του ενεργειακού σοκ. Τα κονδύλια των προγραμμάτων της ΕΕ θα προστεθούν στην εγχώρια τόνωση για την ενίσχυση του ΑΕΠ.
Η πρόκληση του δημοσιονομικού κανόνα
Μόλις ενεργοποιηθεί εκ νέου το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) της ΕΕ, η κληρονομιά της αύξησης του δανεισμού κατά τη διάρκεια της πανδημίας θα είναι πρόβλημα, εκτιμά η Citigroup. Τα 13 από τα 19 κράτη-μέλη της Ευρωζώνης (όλα εκτός από την Ιρλανδία, τη Σλοβακία, τις Κάτω Χώρες, τη Λιθουανία, τη Λετονία, το Λουξεμβούργο και την Εσθονία) θα υπερβούν το ποσοστό χρέους προς το ΑΕΠ 60%, από 10 χώρες που ήταν πριν από την πανδημία το 2019.
Σύμφωνα με το δημοσιονομικό σύμφωνο του 2011, θα αναγκαστούν να μειώνουν τον λόγο χρέους κατά το 1/20 της υπέρβασης του 60% κάθε χρόνο, γεγονός που θα απαιτούσε τη μείωσή του κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ ετησίως για τη Γερμανία και 6,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ για την Ελλάδα ή 4,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ για την Ιταλία, μαθηματικά σχεδόν αδύνατοι στόχοι.
Μια πρόταση του ESM για την αύξηση της τιμής αναφοράς για το επίπεδο του δημόσιου χρέους από το 60% του ΑΕΠ στο 100% του ΑΕΠ. Από τις έξι χώρες που εξαιτίας της υπέρβασης του ορίου του ελλείμματος 3% του ΑΕΠ, μόνο τέσσερις θα εξακολουθούσαν να πλήττονται και τρεις από αυτές (Βέλγιο, Ισπανία και Γαλλία) θα είχαν σχετικά ήπιες ανάγκες προσαρμογής (μείωση του χρέους/ΑΕΠ κατά λιγότερο από 1% του ΑΕΠ ετησίως σύμφωνα με τον κανόνα του 1/20). H Ιταλία και η Ελλάδα όμως θα εξακολουθούσαν να έχουν κυριολεκτικά ένα βουνό να ανέβουν, εξηγεί η Citigroup.
Άλλοι (π.χ. το μέλος του Γερμανικού Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων Peter Bofinger) έχουν ζητήσει δημοσιονομικούς κανόνες τύπου «χρυσού κανόνα», όπου μόνο οι τρέχουσες δαπάνες και τα φορολογικά έσοδα πρέπει να αντιστοιχούν, ενώ οι καθαρές δημόσιες επενδύσεις εξαιρούνται.
Η μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων θα πρέπει να αποτελέσει βασικό θέμα για την Ευρωομάδα των υπουργών Οικονομικών καθώς και για το Συμβούλιο το 2022. Η άποψη της Citigroup είναι ξεκάθαρη και το θέμα θα αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα για το αν η Ευρώπη θα επαναλάβει τα λάθη που έγιναν μετά την κρίση του 2008.
Η πρόωρη δημοσιονομική σύσφιξη τότε και η έλλειψη δέσμευσης από τα νομισματικά και δημοσιονομικά στηρίγματα της Ευρωζώνης προκάλεσαν μια αναπόφευκτη ισχυρή ύφεση, επισημαίνει η αμερικανική τράπεζα.