Εν μέσω Covid εποχής, η Ευρώπη ετοιμάζεται να ζήσει μια μεγάλη μάχη που υποβόσκει εδώ και καιρό, αλλά συνεχώς έπαιρνε παράταση για αργότερα. Φαίνεται, όμως, πως ήρθε η ώρα αφού οι Βόρειοι ξαναβάζουν στο τραπέζι τη δημοσιονομική προσαρμογή και τα υψηλά χρέη που πρέπει να αρχίζουν να προσαρμόζονται στα όρια που προστάζει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάκαμψης, αρχής γενομένης ακόμα και από το 2022!
Αρκετές χώρες, δε, θέλουν να μπει σε εφαρμογή ένα δημοσιονομικό ζωνάρι για τις δαπάνες της κάθε χώρας, ώστε να ελέγχονται. Η πρόταση αυτή είχε ακουστεί ήδη από τον περασμένο Μάιο.
Ο πληθωρισμός που ανακοινώθηκε την Παρασκευή είναι ο υψηλότερος στην ευρωζώνη τα τελευταία 13 χρόνια. Οι τιμές φυσικού αερίου ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Και όλα αυτά, τη στιγμή που η ΕΚΤ έχει ξεκινήσει ουσιαστικά το tapering, δηλαδή τη σταδιακή απόσυρση των έκτακτων μέτρων βοηθείας, αν και η Κριστίν Λαγκάρντ επιμένει ότι πρόκειται απλά για προσαρμογή στα νέα δεδομένα.
Τι μένει; Ένα αλαλούμ από δαπάνες που έκαναν τα κράτη-μέλη και τώρα θα πρέπει να «ρεγουλάρουν», αύξηση ελλειμμάτων και χρεών και, το κυριότερο, όλα αυτά έγιναν χωρίς ιδιαίτερους ελέγχους.
Και ερχόμαστε στο τώρα
Ήδη το πρακτορείο Bloomberg προέβη σε μια πολύ σημαντική αποκάλυψη, η οποία στην Ελλάδα πέρασε στα ψιλά. Με τις καταθέσεις των προτάσεων των χωρών-μελών για το μέλλον του συμφώνου σταθερότητας και το πώς θα πρέπει να διαχειριστεί το δημόσιο χρέος μετά την πανδημία, διαφάνηκε ότι η Ευρώπη οδηγείται σε μια επώδυνη μάχη αναφορικά με τη λιτότητα.
Σύμφωνα με το Bloomberg, με επιστολή τους, οκτώ χώρες -Σουηδία, Φινλανδία, Λετονία, Δανία, Ολλανδία, Τσεχία, Αυστρία και Σλοβακία- καλούν το μπλοκ να εστιάσει στη μείωση του χρέους. Υπενθυμίζεται ότι η ΕΕ ανέστειλε το σύμφωνο σταθερότητας το 2020 και οι χώρες δαπάνησαν τρισεκατομμύρια ευρώ σε έκτακτα σχέδια. Όμως από το άτυπο Eurogroup της Σλοβενίας, όπως είχε αποκαλύψει το Euro2day.gr, ξεκίνησε η συζήτηση μεταξύ των υπουργών Οικονομικών γι' αυτούς τους κανόνες. Στο τραπέζι θα επανέλθουν το πώς, το πότε και με ποιες διαφοροποιήσεις.
Διασταυρωμένες πηγές αναφέρουν ότι στους οκτώ προστέθηκαν η Σλοβακία και η Ισπανία, ενώ στο μπλοκ αναμένεται και η Γερμανία, μετά την κατάληξη των διαπραγματεύσεων για τη νέα κυβέρνηση.
Με κάποιες χώρες να έχουν ακόμα πληγές από τη λιτότητα που αντιμετώπισαν μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, υπάρχουν εκκλήσεις να αξιοποιηθεί η συγκυρία ώστε να ξαναγραφτεί ή ακόμα και να εγκαταλειφθεί το Σύμφωνο Σταθερότητας που περιορίζει τα περιθώρια δημοσιονομικών κινήσεων των κρατών-μελών.
Ενώ οι περισσότερες χώρες συμφωνούν στην ανάγκη να μειωθεί το χρέος, ο ρυθμός της προσπάθειας αλλά και το πώς θα επηρεαστούν εργαζόμενοι και επιχειρήσεις προκαλεί τον μεγαλύτερο διχασμό. Σε αντίθεση με τους «8+2», ο Μάριο Ντράγκι πιστεύει ότι το Σύμφωνο είναι «ξεπερασμένο», ενώ και η Κομισιόν πιέζει για πλήρη αναθεώρηση. Χώρες όπως η Ελλάδα θα ήθελαν χαλαρότητα και το 2022, που για πολλούς θεωρείται προεκλογική χρονιά.
Θα είναι το λεγόμενο «ζωνάρι» η μέση λύση μέχρι να βρεθεί συμβιβασμός; Η συζήτηση θα διεξαχθεί τόσο στο Eurogroup όσο και στο Ecofin, αλλά η απόφαση θα πάρει καιρό και θα έρθει σίγουρα μετά την ανάδειξη του νέου Γερμανού καγκελάριου. Η κα Μέρκελ προτίμησε να μην υπογράψει το γράμμα των 8 χωρών και να αφήσει τις αποφάσεις για τον διάδοχό της.
Γαλλία και Ιταλία, βεβαίως, είναι κάθετα αντίθετες στην προοπτική να αρχίσει από το 2022 η αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους. Αντίθετη είναι και η Ελλάδα, όμως, εμείς βρισκόμαστε σε ειδικό καθεστώς λόγω των δανείων που έχουμε λάβει.
Πολλές χώρες της ΕΕ, ειδικά αυτές του Νότου, θα επωφεληθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Σχεδόν τα μισά από τα 800 δισ. ευρώ πηγαίνουν σε Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ελλάδα. Τα χαμηλά κόστη δανεισμού -κάτω από το μηδέν βρίσκεται το 10ετές της Γαλλίας- δίνουν επίσης περιθώρια στις χώρες. Αυτό, όμως, που σημείωσε ο υπουργός Οικονομικών της ΕΕ, με τον οποίο συνομιλήσαμε, είναι πως «πρέπει να διασφαλιστεί ότι τα κονδύλια αυτά θα φτάσουν στα κατώτερα στρώματα της οικονομίας».
Σε διευκρινιστική ερώτηση, ο αξιωματούχος απάντησε ότι «ο μηχανισμός της Κομισιόν πρέπει να πειστεί ότι τα κονδύλια θα ωφελήσουν τις οικονομίες στο σύνολό τους, ώστε να μην είναι άνιση η ανάπτυξη». Αυτή η υπόθεση αφορά και την Ελλάδα. Με την «απόφαση» των Ευρωπαίων και της ΕΚΤ να στηριχθεί η αναπτυξιακή προοπτική και να εγκαταλειφθεί το «πάγωμα» λόγω Covid, ξεκλειδώνουν και όλα όσα ακολουθούν:
- Δύσκολα θα μπορέσει η κυβέρνηση να σταματήσει ανατιμήσεις προϊόντων και ιδιαίτερα σε είδη πρώτης ανάγκης, αφού ο πληθωρισμός καλπάζει. Ήδη οι ανατιμήσεις έχουν ξεκινήσει.
- Δύσκολα θα μπορέσει να υπάρξει απάντηση στις ανατιμήσεις φυσικού αερίου, πετρελαίου, παρά το γεγονός ότι η ΕΕ θα προσπαθήσει στην επερχόμενη Σύνοδο Κορυφής να βρει λύση.
- Οι μισθοί και οι συντάξεις -λογικά- θα πρέπει να αυξηθούν τουλάχιστον, για να απορροφήσουν τις εν λόγω ανατιμήσεις, μόνο που η κυβέρνηση θα πρέπει να κληθεί να «μαζέψει» περί τα 13 δισ. ευρώ μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, λόγω των δαπανών που έκανε εν μέσω Covid-19.
Ο εκλογικός κύκλος
Το προσχέδιο του προϋπολογισμού της κυβέρνησης που κατατίθεται σήμερα αναμένεται να αναπροσαρμοστεί. Όχι μόνο λόγω τυχόν αποφάσεων για το χρέος αλλά και λόγω των απρόβλεπτων εξελίξεων στο θέμα της ενέργειας. Το 2022 είναι το έτος που θα «ρίξει τις μάσκες» αναφορικά με το πώς θα κινηθούν τα ευρωπαϊκά προγράμματα και το Ταμείο Ανάκαμψης και το ποιες θα είναι οι ανάγκες για αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις. Θα πρέπει επίσης να αποδειχτεί ότι η ανάπτυξη διαχέεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Παρά το γεγονός ότι η Fed και η EKT επιμένουν να υποστηρίζουν ότι η άνοδος του πληθωρισμού είναι προσωρινή, υπάρχουν και αυτοί που δεν είναι τόσο αισιόδοξοι.
Η κυβέρνηση αναμένεται να στηριχθεί στο ότι τον Ιούνιο του 2022 και εφόσον όλα τα προαπαιτούμενα εφαρμοστούν, τελειώνει η αυξημένη εποπτεία όπως την ξέρουμε. Από την ΕΕ όμως υπενθυμίζουν ότι όσο χρωστάει δάνεια η Ελλάδα, μια ειδικού τύπου εποπτεία παραμένει.
Να σημειωθεί ότι στο Eurogroup σήμερα θα συζητηθεί και η 11 έκθεση εποπτείας της Ελλάδας.