Νέο τοπίο στην κοινωνική ασφάλιση διαμορφώνεται από την 1η Ιανουαρίου 2022, όταν αναμένεται να ξεκινήσει τη λειτουργία του το νέο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ). Το σχετικό νομοσχέδιο εισάγεται στην Ολομέλεια για ψήφιση.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, πρόκειται για μια μεταρρύθμιση «διπλής εγγύησης». Τι σημαίνει αυτό; Ότι για τους σημερινούς συνταξιούχους και ασφαλισμένους δεν θα αλλάξει απολύτως τίποτε, οι συντάξεις τους θα υπολογίζονται με τους υφιστάμενους κανόνες, χωρίς καμία αλλαγή. Όσο για τους νέους ασφαλισμένους που θα συνταξιοδοτηθούν με το καινούργιο σύστημα, το κράτος παρέχει εγγύηση ότι θα λάβουν σύνταξη που αντιστοιχεί τουλάχιστον με την πραγματική αξία (συνυπολογιζόμενου του πληθωρισμού) των εισφορών που κατέβαλαν.
Υπάρχει βέβαια και το «αγκάθι» του λεγόμενου «κόστους μετάβασης» που προκαλεί έντονες αντιδράσεις, με την αντιπολίτευση να εκτιμά ότι πρόκειται για ένα «βάρος» που ενδέχεται να φθάσει σωρευτικά τα 70-80 δισ. ευρώ, σε βάθος βέβαια 50ετίας, το οποίο θα βαρύνει τους Έλληνες φορολογούμενους.
Το υπουργείο Εργασίας και ο αρμόδιος υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνος Τσακλόγλου παρουσίασαν μελέτες που δείχνουν ότι το καθαρό κόστος για τα επόμενα 50 χρόνια είναι μόλις 120 εκατ. ευρώ τον χρόνο και υποστηρίζουν ότι η αντιπολίτευση παραγνωρίζει το «μέρισμα ανάπτυξης», τις επενδύσεις που θα προκύψουν από τις αποταμιεύσεις και τα έσοδα που θα δημιουργηθούν.
Ποιους αφορά
Το νέο Ταμείο θα δεχθεί ασφαλισμένους σε «δύο κύματα». Το 2022 θα ενταχθούν στο ΤΕΚΑ οι πρωτοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας. Ένα χρόνο αργότερα, κατά το 2023, θα μπορούν να ενταχθούν, εφόσον το επιθυμούν, όσοι θα είναι κάτω των 35 ετών, έχουν υποχρεωτική ασφάλιση και συμμετέχουν ήδη στο τρέχον σύστημα επικουρικής σύνταξης. Επιπλέον μπορούν να υπάγονται από 1/1/2023 όσοι δεν έχουν υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση και είναι κάτω των 35 ετών, καθώς και νεοεισερχόμενοι αυτής της κατηγορίας από το 2023 και στο εξής, εφόσον το επιθυμούν.
Το νέο Ταμείο καλύπτει ασφαλιστικούς κινδύνους του γήρατος, της αναπηρίας και του θανάτου και ως εκ τούτου θα καταβάλλονται συντάξεις γήρατος, συντάξεις αναπηρίας και συντάξεις χηρείας.
Σε σύγκριση με το υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης, το νέο σύστημα εισάγει δύο καινοτομίες:
- Πρώτον, για πρώτη φορά προβλέπεται επιστροφή εισφορών στον ασφαλισμένο που δεν έχει συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο προκειμένου να λάβει επικουρική σύνταξη. Ειδικότερα, αν ο ασφαλισμένος δεν έχει συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης στο Ταμείο, του επιστρέφονται κατά τη συμπλήρωση του γενικού ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης οι εισφορές που κατέβαλε και
- δεύτερον, προβλέπεται κατώτατη επικουρική σύνταξη αναπηρίας και κατώτατη επικουρική σύνταξη θανάτου ασφαλισμένου, κάτι που δεν ισχύει στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης νοητής κεφαλαιοποίησης. Ειδικότερα, ισχύει η παραδοχή ότι στον ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου έχει συσσωρευτεί κεφάλαιο κατ’ ελάχιστον ίσο με εκείνο που θα προέκυπτε στην περίπτωση ασφαλισμένου στο Ταμείο με 15 έτη ασφάλισης και αποδοχές ίσες με τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό υπαλλήλου για πλήρη απασχόληση, όπως αυτός έχει διαμορφωθεί κατά την επέλευση του κινδύνου. Εάν το υπόλοιπο του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου υπολείπεται του ποσού αυτού, ο Κρατικός Προϋπολογισμός θα καλύπτει τη διαφορά.
Ο ατομικός «κουμπαράς»
Βασικό χαρακτηριστικό του νέου συστήματος είναι η δημιουργία ατομικών λογαριασμών από τους οποίους θα καταβληθούν οι μελλοντικές συντάξεις των νέων εργαζομένων. Η διαχείριση των ατομικών λογαριασμών θα γίνεται μέσω του νέου Ταμείου, που θα είναι δημόσιος φορέας και θα διοικείται από πιστοποιημένους επαγγελματίες. Αναλυτικά, βάσει του υπό ψήφιση νομοσχεδίου, το ΤΕΚΑ θα είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και θα λειτουργεί επαγγελματικά και υπό ισχυρή εποπτεία. Ως όργανα διοίκησης του νέου Ταμείου ορίζονται το Διοικητικό Συμβούλιο και ο Διευθύνων Σύμβουλος. Σύμφωνα με τον κ. Τσακλόγλου, η διαδικασία επιλογής τους θα γίνεται ύστερα από ανοικτή δημόσια διαδικασία υπό την αιγίδα του ΑΣΕΠ, με αυστηρά αξιοκρατικές διαδικασίες, με υψηλά εχέγγυα καταλληλότητας και μεγάλη εμπειρία σε θέματα ασφαλιστικά και οικονομικά. Το στελεχιακό δυναμικό του Ταμείου θα επιλέγεται και αυτό με αυστηρά αξιοκρατικά κριτήρια και επαγγελματικές δεξιότητες, ενώ παράλληλα προβλέπεται και ισχυρή εποπτεία της λειτουργίας του νέου Ταμείου.
… και η ατομική ευθύνη
Παράλληλα, ο κάθε ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα επιλογής μεταξύ 3 διαφορετικών επενδυτικών προφίλ. Η επιλογή θα μπορεί να γίνεται με μία αίτηση αλλά και δήλωση στην οποία ρητά θα αναφέρεται ότι πραγματοποιείται παρά το γεγονός και με πλήρη γνώση ότι δεν ανταποκρίνεται στην αξιολόγηση και στον προσδιορισμό των ατομικών επενδυτικών χαρακτηριστικών του ασφαλισμένου. Μάλιστα, προβλέπεται ακόμη και η δυνατότητα αλλαγής επενδυτικού προγράμματος, ανά 3 έτη. Ειδικά η πρώτη αλλαγή από το προκαθορισμένο σε άλλο επενδυτικό πρόγραμμα της επιλογής του ασφαλισμένου μπορεί να διενεργηθεί άπαξ, οποτεδήποτε εντός της πρώτης τριετίας.