Ανταπόκριση στα θεσμικά και ρυθμιστικά μηνύματα για τον πλήρη μετασχηματισμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας εκτιμάται ότι συνιστά η σύμπραξη δύο μεγάλων ενεργειακών ομίλων της χώρας, της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και της Motor Oil, για την κατασκευή νέας μονάδας φυσικού αερίου στην Κομοτηνή, που ανακοινώθηκε την Παρασκευή.
Μέσω των σχεδιαζόμενων μεταρρυθμίσεων (market reform) στην ηλεκτρική αγορά, σε συνδυασμό και με άλλες, συνακόλουθες, ρυθμιστικές και θεσμικές πρωτοβουλίες, επιδιώκεται όχι μόνον η βελτίωση του ανταγωνισμού στην αγορά αλλά και η εφαρμογή κινήτρων για την είσοδο νέων παικτών και την προσέλκυση επενδύσεων, ενόψει της πλήρους απολιγνιτοποίησης, που συνδέεται άμεσα με την επάρκεια αλλά και την ασφάλεια του Συστήματος. Με άλλα λόγια, με την ανάγκη του Συστήματος για νέα ισχύ, μετά την απόσυρση και των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων σταδιακά ως το 2023.
Ειδικότερα, μέσω του market reform, επί της ουσίας, πέρα από την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα σταθερό και προβλέψιμο μοντέλο αγοράς για όλους ανεξαιρέτως τους συμμετέχοντες, στόχος είναι να αιτιολογηθεί προς την Κομισιόν η υιοθέτηση κρατικών ενισχύσεων, αφενός, σε πρώτη φάση, για την αποζημίωση των λιγνιτικών μονάδων έως την οριστική απόσυρσή τους (μηχανισμός στρατηγικής εφεδρείας) και αφετέρου, σε δεύτερη φάση, για την αποζημίωση νέας ισχύος (ένα είδος CRM) από διάφορες τεχνολογίες.
Η αποζημίωση της νέας ισχύος (μηχανισμός CRM) εκτιμάται ότι θα γίνει μέσα από την Αγορά Ισχύος Εξισορρόπησης, που εντάσσεται στη χρηματιστηριακή Αγορά Εξισορρόπησης, για την οποία θα προβλέπονται νέες ρυθμίσεις στο πλαίσιο του market reform. Θα λειτουργεί με δημοπρασίες ισχύος ανά έτος, που θα απευθύνονται, όπως λένε οι πληροφορίες, σε όλες τις τεχνολογίες. Τις θερμικές μονάδες φυσικού αερίου, το demand response, τα μεγάλα υδροηλεκτρικά, τις μεγάλης κλίμακας μονάδες αποθήκευσης (αντλησιοταμίευση και μπαταρίες), τις ΑΠΕ που δεν καλύπτονται από το feed in tariff, αλλά και τις διασυνδέσεις. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το CONE (κόστος νεοεισερχόμενου σταθμού), για το οποίο έχει ολοκληρωθεί ήδη η δημόσια διαβούλευση της ΡΑΕ, αφορά σε διάφορες τεχνολογίες.
Market reform
Η εκπόνηση της μελέτης για το market reform, όπως έχει μεταδώσει ήδη το Εuro2day.gr, έχει ανατεθεί από τη ΡΑΕ στον καθηγητή του ΕΜΠ Παντελή Κάπρο και αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη Ιουνίου με αρχές Ιουλίου, το αργότερο. Θα κοινοποιηθεί προς έγκριση στην Κομισιόν και θα περιλαμβάνει όλες τις δομικές αλλαγές στην αγορά, με δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα. Ο σχεδιασμός αυτός, που δεν αποκλείεται να περιλαμβάνει και εκπλήξεις, όπως, για παράδειγμα, και άλλες αποκρατικοποιήσεις, έλεγαν στο Εuro2day.gr καλά ενημερωμένες πηγές, θα καταλήξει σε κανονιστικές αποφάσεις για την εφαρμογή όλων των παρεμβάσεων στην αγορά.
Μεταξύ αυτών, θα προβλέπει την είσοδο στις χρηματιστηριακές αγορές ηλεκτρικού ρεύματος των ΑΠΕ μέσω των Φορέων Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦΟΣΕ) και του demand response, των εμπόρων ηλεκτρικής ενέργειας (traders) στην ενδοημερήσια αγορά τόσο σε διασυνοριακό επίπεδο όσο και στην εσωτερική αγορά και με δυνατότητα σύναψης διμερών συμβάσεων αγοραπωλησίας ενέργειας, καθώς και νέες ρυθμίσεις για την Αγορά Εξισορρόπησης, που περιλαμβάνει την Αγορά Ισχύος Εξισορρόπησης, την Αγορά Ενέργειας Εξισορρόπησης και τη διαδικασία εκκαθάρισης αποκλίσεων.
Η λειτουργία της Αγοράς Εξισορρόπησης είναι αρμοδιότητα του ΑΔΜΗΕ, ενώ η Αγορά Επόμενης Ημέρας, η Ενδοημερήσια Αγορά και η Αγορά Προθεσμιακών Προϊόντων ανήκουν στην ευθύνη του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.
Βεβαίως, η ολοκλήρωση και εφαρμογή του market reform θα πάρει χρόνο. Κατ' αρχάς, θα απαιτηθούν μακρές διαβουλεύσεις με τη συμμετοχή όλων των παικτών της αγοράς, θα πρέπει στη συνέχεια να πάρει το πράσινο φως από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για να καταλήξει στην Κομισιόν, που κι αυτή θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με την ελληνική πολιτεία, για να αποφασίσει τι θα μείνει και τι όχι, βάζοντας, πιθανότατα εντός του 2022, την τελική σφραγίδα της στον σχεδιασμό αυτό.
Κρίσιμο στοιχείο θεωρείται και η νέα μελέτη επάρκειας του Συστήματος, που θα καταρτίσει ο ΑΔΜΗΕ και η οποία θα πλαισιώσει το market reform στον φάκελο που θα σταλεί στην Ε.Ε. Για την εκπόνηση της συγκεκριμένης μελέτης, η ΡΑΕ θα διαμορφώσει στο επόμενο διάστημα την τελική πρότασή της για το CONE και θα βγάλει σε δημόσια διαβούλευση και τη μεθοδολογία για τον υπολογισμό της αξίας απώλειας φορτίου (Value of lost loan, VOLL).
Τα κρίσιμα μηνύματα
Από τη μία πλευρά, το CONE και από την άλλη, η δρομολόγηση του market reform φαίνεται ότι λειτούργησαν, όπως λένε καλά ενημερωμένες πηγές, ως σινιάλο στην αγορά, για το «ξεκλείδωμα» επενδύσεων που θα δημιουργήσουν νέα ισχύ για το Σύστημα.
Ο στόχος της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και της Motor Oil να ξεκινήσουν από φέτος την κατασκευή νέας μονάδας φυσικού αερίου, στη ΒΙΠΕ Κομοτηνής, ώστε να τεθεί σε εμπορική λειτουργία το 2024, «κουμπώνει» με τη συλλογιστική αυτή. Η συμφωνία των δύο εταίρων, που θα δημιουργήσουν κοινή εταιρεία (50-50), τελεί υπό την έγκριση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ενώ εκκρεμεί και η έγκριση από τη ΡΑΕ της αίτησης της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ να αυξηθεί η εγκατεστημένη ισχύς του σταθμού αυτού από 660 MW που προβλεπόταν αρχικά στα 877 MW.
Εντός του θέρους, εξάλλου, έχει ανακοινωθεί ότι θα ληφθεί από την Elpedison η τελική επενδυτική απόφασή της, για νέα μονάδα φυσικού αερίου, ισχύος 826 MW, στη Θεσσαλονίκη, δίπλα στην υφιστάμενη.
Και η ΔΕΗ εξασφάλισε από τη ΡΑΕ άδεια για νέα μονάδα φυσικού αερίου, ισχύος 665 MW, στην Κομοτηνή. Επενδυτική απόφαση για την υλοποίηση της επένδυσης δεν έχει ληφθεί, πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι προς αναζήτηση πιθανός συνεταίρος. Η Επιχείρηση ολοκληρώνει την κατασκευή της Πτολεμαΐδας V, που θα καίει λιγνίτη σε πρώτη φάση και εκτιμάται ότι θα «ανάψει» το 2022. Η διοίκηση της εταιρείας έχει δεσμευθεί για τη μετατροπή της σε φυσικού αερίου πριν από το 2025.
Νέες μονάδες φυσικού αερίου σχεδιάζουν, επίσης, ο όμιλος Κοπελούζου, για 662 MW στην Αλεξανδρούπολη, η Ελβάλ-Χαλκόρ, για 651 MW στη Θίσβη Βοιωτίας και ο όμιλος Καράτζη για 660 MW στη Λάρισα.
Να σημειωθεί ότι το 2022 αναμένεται να συνδεθεί στο Σύστημα και η νέα μονάδα φυσικού αερίου, ισχύος 826 MW, της Mytilineos, στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας.
Με δεδομένο, λοιπόν, όπως δείχνουν όλες οι ενδείξεις, ότι νέα ισχύ, που θα αποζημιώνεται κιόλας, θα κληθούν να προσφέρουν στο Σύστημα όλες οι διαθέσιμες τεχνολογίες, αποκτά ενδιαφέρον πόσες τελικά από τις σχεδιαζόμενες επενδύσεις σε φυσικό αέριο θα «πάρουν μπρος».