Η πανδημία διεύρυνε περαιτέρω το χάσμα μεταξύ οργανωμένων δικτύων και μικρών μεμονωμένων καταστημάτων στον κλάδο ένδυσης/υπόδησης, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη στήριξης με στοχευμένο πρόγραμμα, σύμφωνα με την ηγεσία της ΕΣΕΕ, που επανέλαβε χθες το αίτημα στον υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνι Γεωργιάδη.
Το θέμα αναφέρθηκε στο πλαίσιο εξειδικευμένου webinar που διοργάνωσε για τον κλάδο η ΕΣΕΕ, χωρίς όμως να λάβει κάποιο νέο σχετικά με την έγκριση του σχετικού κονδυλίου.
Όπως είπε ο Γιώργος Καρανίκας, πρόεδρος της ΕΣΕΕ, για τη συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων του λιανικού εμπορίου, το αποτύπωμα της πανδημίας είναι βαρύ και η επούλωση των πληγών θα απαιτήσει αφενός στοχευμένες παρεμβάσεις από την Πολιτεία και αφετέρου, προσαρμοστικότητα και ευελιξία από τις εμπορικές επιχειρήσεις.
Η κατηγορία της ένδυσης και υπόδησης (αλλά και των εποχικών ειδών) σωρεύει, από την αρχή της πανδημίας, αποθέματα (στοκ) εμπορευμάτων της περασμένης σεζόν, υποχρεώσεις (προς προμηθευτές, ΔΕΚΟ, ασφαλιστικά ταμεία, Δημόσιο) και χρέη προς τα πιστωτικά ιδρύματα. Τα lockdowns, όπως εξήγησε ο κ. Καρανίκας, είχαν ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση ειδών στους περιορισμένους χώρους των επιχειρήσεων, γεγονός που τις επιβάρυνε και με αυξημένα κόστη αποθήκευσης. Από την άλλη μεριά, τα μηδενικά έσοδα που είχαν έως την άρση των μέτρων -δεδομένου ότι πολλές επιχειρήσεις δεν είχαν αναπτύξει ψηφιακά κανάλια- δεν αναπληρώνονται εύκολα. Πρακτικά πολλές επιχειρήσεις στερούνται βασικό κεφάλαιο για αγορά νέων εμπορευμάτων.
Οι ενισχύσεις και οι επιστρεπτέες προκαταβολές βοήθησαν σημαντικά ώστε να μείνουν οι επιχειρήσεις εν ζωή αλλά δεν εξασφάλισαν τις απώλειες των τζίρων και συνακόλουθα, το βασικό κεφάλαιο για την αγορά νέων εμπορευμάτων που μπορεί να φτάνει και το 46% του κύκλου εργασιών της επιχείρησης, σύμφωνα με τις έρευνες του ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ.
Επίσης οι δράσεις των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) για την ενίσχυση μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων που επλήγησαν από τον Covid-19, λόγω και των κριτηρίων που υιοθετήθηκαν, δεν κατευθύνθηκαν στις μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις που είχαν και την μεγαλύτερη ανάγκη.
Προβληματισμός για την επιβίωση «δημιουργικών επιχειρήσεων»
Ανθεκτικότητα στην κρίση, ψηφιοποίηση λειτουργιών και στροφή στην αειφορία αποτελούν τους καταλύτες για το μέλλον των «δημιουργικών επιχειρήσεων», όπως είναι αυτές του κλάδου ένδυσης/υπόδησης.
Όπως είπε μιλώντας στο ειδικό webinar ο Ανδρέας Καλαντζής, Γενικός Διευθυντής ΕΒΕΤΑΜ, Σύμβουλος ΣΚΕΕ-ΣΕΠΕΕ στην EURATEX, στις «δημιουργικές επιχειρήσεις κυριαρχεί το άυλο μέρος της προστιθέμενης αξίας, που αντιστοιχεί στο 80% της τελικής τιμής που πληρώνει ο καταναλωτής. Αυτό προέρχεται κυρίως από τον σχεδιασμό, συνοδεύεται όμως και από την καινοτομία, το μάρκετινγκ, τον τρόπο προσέγγισης του τελικού καταναλωτή, τον τρόπο πώλησης και παράδοσης των προϊόντων, τη δημιουργία στον καταναλωτή της αίσθησης “του ανήκειν” κ.ο.κ. Μιλάμε δηλαδή για επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων, που ταυτόχρονα όμως είναι και επιχειρήσεις δημιουργίας εμπειριών και παροχής υπηρεσιών», τόνισε.
Τόσο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό όσο και για τον αειφορικό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων θα χρειαστεί να επαναπροσδιοριστούν τα προϊοντικά χαρτοφυλάκια, να επαναξιολογηθούν προμηθευτές και συνεργάτες, να αντικατασταθούν πρώτες ύλες, να αλλάξουν τεχνολογίες παραγωγής, κυρίως όμως να ξαναχτιστούν οι σχέσεις τους με τα διαφορετικά τμήματα των αγορών και των καταναλωτών προς τους οποίους απευθύνονται.
Εκείνες οι επιχειρήσεις και εκείνες οι χώρες που δεν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στην πρόκληση της ψηφιοποίησης θα χάσουν ανταγωνιστικότητα. Οι οικονομικά ασθενείς και οι υπερχρεωμένες χώρες και επιχειρήσεις απειλούνται περισσότερο. Επιπλέον χώρες με γηρασμένο πληθυσμό κινδυνεύουν έτι περαιτέρω καθώς το δυναμικό καινοτομίας σε γηρασμένες κοινωνίες παραμένει χαμηλό.
Δυστυχώς, σύμφωνα με τον κ. Καλαντζή, η Ελλάδα συγκεντρώνει σήμερα αυτά τα μειονεκτήματα, του υψηλού χρέους και του γηράσκοντος πληθυσμού και επιπλέον έχει υψηλό βαθμό εξάρτησης από τον τουρισμό. Σε αυτό το περιβάλλον η στρατηγική εξωστρέφειας και οι εξαγωγές είναι μονόδρομος, όπως και η έμφαση σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και αειφορίας, στα οποία οι καταναλωτές δίνουν όλο και μεγαλύτερη σημασία.
Η εξέλιξη του κλάδου ένδυσης/υπόδησης
Μελέτη ποσοτικών δεδομένων για μια περίοδο άνω των 60 χρόνων, δείχνει το σημαντικό αποτύπωμα στην αγορά εργασίας των κλάδων ένδυσης/υπόδησης, όπου συγκεντρώνεται περίπου το 1/8 της συνολικής απασχόλησης στο λιανικό εμπόριο.
Στην τριαντακονταετία 1958-1988 οι επιχειρήσεις στην ένδυση-υπόδηση τετραπλασιάστηκαν. Την επόμενη τριακονταετία 1988-2017 έκλεισαν σχεδόν οι μισές, κάτι που αποδίδεται στην άφιξη των μεγάλων καταστημάτων «γρήγορης μόδας» (fast fashion). Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παρατηρείται μια δυναμική ανάπτυξη σε ελληνικά brands.
Παράλληλα, υπάρχουν κάποια ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας, όπως η εγχώρια παραγωγή υψηλής ποιότητας βαμβακιού, η δυνατότητα παραγωγής ινών υψηλής αξίας και η τεχνογνωσία και παραγωγική εξειδίκευση σε έτοιμα ενδύματα και υποδήματα.
Εν κατακλείδι, η πανδημία ανέδειξε τα σοβαρά προβλήματα που προέκυψαν στους κλάδους ένδυσης και υπόδησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο λόγω της αποβιομηχάνισης, αλλά άνοιξε τη συζήτηση για νέα στοχευμένη βιομηχανική ανασυγκρότηση.