Οι ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ για τη σχετικώς ελαφρά ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας στο πρώτο τρίμηνο του έτους, παρά την παράταση των μέτρων περιορισμού της κινητικότητας, επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις για ισχυρή άνοδο του ΑΕΠ τα επόμενα τρίμηνα, έτσι ώστε η ετήσια ποσοστιαία μεταβολή για το τρέχον έτος συνολικά να κυμανθεί πιθανότατα άνω του 4,5%, ενώ αναμένεται να επιταχυνθεί περαιτέρω το 2022 οδηγώντας σε μια ταχύτερη από το αναμενόμενο επιστροφή του ΑΕΠ στα προπανδημικά επίπεδα.
Συγκεκριμένα, όπως επισημαίνει η Alpha Bank στην τακτική της έκδοση για την οικονομία, η επίπτωση της μειωμένης δαπάνης των νοικοκυριών λόγω του lockdown και της υποχώρησης των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών αμβλύνθηκε σημαντικά από την εντυπωσιακή άνοδο των επενδύσεων και της δημόσιας κατανάλωσης με αποτέλεσμα το ΑΕΠ, στο πρώτο τρίμηνο του έτους, να καταγράψει μείωση κατά μόλις 2,3%, σε ετήσια βάση.
Παράλληλα, η δυναμική της προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας στο νέο περιβάλλον αποτυπώνεται στη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, κατά 4,4%, σε τριμηνιαία βάση για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο (Q3 2020: 3,8%, Q4 2020: 3,4%). Η ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, από το 2021 και έπειτα, αναμένεται να προσδιοριστεί σε πρώτη φάση από τις ισχυρές επιδράσεις βάσης στους κλάδους του τουρισμού και του λιανικού εμπορίου από το δεύτερο τρίμηνο του έτους, παράλληλα με την πρόοδο των προγραμμάτων εμβολιασμού τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες προέλευσης των εισερχόμενων τουριστικών ροών.
Η χώρα εκκινεί από ιδιαιτέρως χαμηλά επίπεδα δραστηριότητας ενώ παράλληλα διαθέτει πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητα, καθώς η διαφορά ανάμεσα στο δυνητικό και πραγματικό ΑΕΠ διευρύνθηκε περαιτέρω. Εάν σε αυτό το σκηνικό προστεθούν: (α) η μεταπανδημική ευφορία, (β) η ενίσχυση της διεθνούς ζήτησης από την άνευ προηγουμένου επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, (γ) η νέα -φιλική στην ανάπτυξηφορολογική πολιτική, κυρίως στην εργασία, (δ) οι τεχνολογικές αλλαγές που επιτάχυνε η πανδημία, (ε) η υψηλή ρευστότητα και το μειούμενο κόστος χρηματοδότησης και (στ) τελευταίο, αν και σημαντικότερο, τα πρωτοφανή επίπεδα ευρωπαϊκών πόρων που είναι διαθέσιμα για την Ελλάδα, μπορούμε να πούμε ότι έχουν διαμορφωθεί οι συνθήκες μετάβασης σε υψηλότερη τροχιά οικονομικής μεγέθυνσης σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.
Η χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης (Next Generation EU, NGEU), μπορεί να αποτελέσει μια στέρεη βάση για μια ισχυρή ανοδική πορεία, προκαλώντας έναν «ενάρετο κύκλο» νέων επενδύσεων και διατηρήσιμων ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης. Τα κεφάλαια του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility, RRF) αναμένεται να κινητοποιήσουν νέες επενδύσεις συνολικού ύψους περίπου Ευρώ 57,5 δισ. την περίοδο 2021-2026, καλύπτοντας, σε μεγάλο βαθμό, το επενδυτικό κενό της χώρας που είχε δημιουργηθεί την προηγούμενη δεκαετία.
Ανάλυση Συνιστωσών του ΑΕΠ του α’ τριμήνου
Η ιδιωτική κατανάλωση μειώθηκε κατά 4,9% κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους σε ετήσια βάση, συμβάλλοντας στη συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 3,4 εκατοστιαίες μονάδες. Οι καθαρές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών είχαν επίσης αρνητική συμβολή στη μεταβολή του ΑΕΠ του πρώτου τριμήνου, κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες, καθώς η μείωση στις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (κατά 13,4% σε ετήσια βάση) υπερέβη τη μείωση στις εισαγωγές (κατά 5%). Η συρρίκνωση των εξαγωγών προήλθε κυρίως από τις εξαγωγές υπηρεσιών (-38,7%), ενώ, αντίθετα, οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 8,2%.
Οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 8,6% σε ετήσια βάση, συμβάλλοντας θετικά κατά 0,9 εκατοστιαίες μονάδες στη μεταβολή του ΑΕΠ, ενώ η θετική συμβολή των αποθεμάτων (συμπεριλαμβανομένων των στατιστικών διαφορών) διαμορφώθηκε σε 2,3 εκατοστιαίες μονάδες. Ως προς την ανάλυση των επενδύσεων ανά κατηγορία, οι επενδύσεις σε μηχανολογικό και τεχνολογικό εξοπλισμό και σε κατασκευές εξαιρουμένων των κατοικιών αυξήθηκαν σημαντικά, κατά 22,8% και 10,7%, αντίστοιχα, ενώ και οι επενδύσεις σε κατοικίες σημείωσαν ηπιότερη άνοδο κατά 2,7%. Επίσης, οι επενδύσεις σε μεταφορικό εξοπλισμό αυξήθηκαν κατά 5,4%, το πρώτο τρίμηνο του 2021, σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό τρίμηνο, ενώ, οι λοιπές επενδύσεις υποχώρησαν κατά 12,5%.
Θετικά συνέβαλε η δημόσια κατανάλωση κατά 0,9 εκατοστιαίες μονάδες, ως απόρροια των επιπρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που υιοθέτησε η κυβέρνηση κατά το πρώτο τρίμηνο του 2021.
Τι δείχνουν οι δείκτες κινητικότητας της κοινότητας της Google
Η κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας, το πρώτο τρίμηνο του έτους, ήταν αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων που ελήφθησαν από το Νοέμβριο του 2020 και παρέμειναν σε ισχύ μέχρι και τον Απρίλιο του 2021, με σκοπό τον περιορισμό της εξάπλωσης του δεύτερου κύματος της πανδημίας Covid-19. Η απώλεια του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους, αντανακλάται και στην εξέλιξη των δεικτών κινητικότητας προς τους χώρους του λιανικού εμπορίου και ψυχαγωγίας, εργασίας και συγκοινωνιών, για το ίδιο χρονικό διάστημα.
Oι τρεις δείκτες κινητικότητας κατέγραψαν σημαντική πτώση τον Νοέμβριο του 2020, μετά την επιβολή lockdown από την κυβέρνηση και παρέμειναν σταθεροί σε χαμηλό επίπεδο καθ’ όλη τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, μέχρι και τον Μάρτιο του 2021.
Η επιστροφή σε θετικούς ετήσιους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης αναμένεται να λάβει χώρα ήδη από το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, εκτίμηση η οποία αντικατοπτρίζεται και στην εξέλιξη μιας σειράς πρόδρομων δεικτών της οικονομικής δραστηριότητας. Ειδικότερα, οι τρεις δείκτες κινητικότητας της κοινότητας (Google Community Mobility Reports) σημειώνουν σημαντική άνοδο από τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, γεγονός που υποδηλώνει μια σταδιακή επιστροφή της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας σε μια μερική κανονικότητα.
Η ανοδική τάση των δεικτών κινητικότητας συμπίπτει, σε μεγάλο βαθμό, με την ανοδική τροχιά του Δείκτη Οικονομικού Κλίματος από τον Φεβρουάριο του 2021 και έπειτα, καταγράφοντας τον Μάιο μια σημαντική άνοδο σε 108,6 μονάδες από 97,9 τον Απρίλιο, προσεγγίζοντας τα επίπεδα του Μαρτίου του 2020 (109,5 μονάδες).
Οικονομικό Κλίμα και Επιχειρηματικές Προσδοκίες σε Άνοδο
Η βελτίωση του οικονομικού κλίματος, τον Μάιο, ήταν φανερή σε όλους τους επιμέρους δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών (πλην των κατασκευαστικών προσδοκιών), με το δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο να βελτιώνεται σε 5 μονάδες από 3,2 τον Απρίλιο, παραμένοντας σε θετικό έδαφος για δεύτερο συνεχόμενο μήνα.
O δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις υπηρεσίες κατέγραψε θετική μηνιαία μεταβολή (+30,7), φτάνοντας τις 13,1 μονάδες τον Μάιο, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία αυξήθηκε κατά 12,9 μονάδες σε σχέση με τον Απρίλιο. O δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης, αν και παρέμεινε αρνητικός στις -22,2 μονάδες, ανέκτησε σχεδόν τα 2/3 των ζημιών που καταγράφηκαν την περίοδο Φεβρουαρίου-Νοεμβρίου 2020. Τέλος, ενώ οι προσδοκίες για κατασκευές επέστρεψαν σε αρνητικό έδαφος τον Μάιο, αξίζει να σημειωθεί πως κατά τους πρώτους πέντε μήνες του 2021, οι επιχειρηματικές προσδοκίες για ιδιωτικές κατασκευές βελτιώθηκαν ραγδαία, παρά τη μεταβλητότητα που παρουσίασαν μέσα στους μήνες, αντανακλώντας τη βελτίωση των προσδοκιών για προσέλκυση επενδύσεων στην αγορά ακινήτων.
Η βελτίωση των προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο, σε συνδυασμό με την άνοδο των καταναλωτικών προσδοκιών και την ανοδική πορεία διάφορων πρόδρομων δεικτών, κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους, αντανακλούν τη σταδιακή ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας μέσω της ενίσχυσης της καταναλωτικής δαπάνης λόγω της υποχώρησης της αβεβαιότητας, της σταδιακής άρσης των περιοριστικών μέτρων και της συσσώρευσης αποταμιεύσεων το 2020.
Επιπλέον, ανοδικά κινείται, στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, ο δείκτης των υπευθύνων για τις προμήθειες στη μεταποίηση (Purchasing Managers Index-PMI), ο οποίος διαμορφώθηκε στις 58,0 μονάδες, τον Μάιο, από τις 54,4 μονάδες, τον Απρίλιο, σηματοδοτώντας μια σημαντική βελτίωση των συνθηκών λειτουργίας στον ελληνικό μεταποιητικό τομέα, καθώς η επίδοση που κατεγράφη τον Μάιο του 2021 ήταν η υψηλότερη από τον Απρίλιο του 2000.
Αυτή η εξέλιξη, όπως αναφέρει το δελτίο τύπου της IHS Markit, αποδίδεται «στην επανεκκίνηση βασικών κλάδων της οικονομίας, παράλληλα με την αυξημένη εμπιστοσύνη από την πλευρά των πελατών η οποία ενίσχυσε τις νέες πωλήσεις, ενώ επίσης καταγράφηκε εκ νέου άνοδος της ζήτησης από το εξωτερικό». Στην ίδια κατεύθυνση, ο δείκτης μεταποιητικής παραγωγής αυξήθηκε σε ετήσια βάση, τον Μάρτιο του 2021, κατά 3,4%, με υψηλότερο ρυθμό συγκριτικά με τον Φεβρουάριο (+2,7%).