Στις ράγες φαίνεται να μπαίνει η επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού Θεσσαλονίκης-Βόρειας Μακεδονίας, που παραμένει σε αχρησία από το 2013.
Το χθεσινό «σήμα» του πρωθυπουργού της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ, πρώτα από το οικονομικό φόρουμ των Δελφών, και στη συνέχεια κατά τη συνάντησή του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, όπου ανέφερε ότι στόχος είναι ως τα τέλη Μαΐου να υπάρξει τελική συμφωνία, εκλαμβάνονται ως θετικές ενδείξεις.
Ωστόσο, το θέμα αυτό εξακολουθεί και παραμένει μέρος του συνολικού πακέτου των εκκρεμοτήτων με τη Βόρεια Μακεδονία, το οποίο αποτέλεσε το αντικείμενο της χθεσινής συνάντησης Μητσοτάκη-Ζάεφ.
Η προοπτική οριστικής διευθέτησης των ανοικτών θεμάτων που υπάρχουν μεταξύ ΕΛ.ΠΕ. και Βόρειας Μακεδονίας επιβεβαιώνεται και από την πλευρά του ομίλου. Σύμφωνα με αρμόδια στελέχη της ΕΛ.ΠΕ. που μίλησαν στο Euro2day.gr, τον τελευταίο χρόνο έχουν πραγματοποιηθεί σειρά συναντήσεων με την κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας και έχει βρεθεί κοινό έδαφος σε πολλά θέματα, τα οποία είναι αμοιβαία επωφελή. Ωστόσο, οι ίδιες πηγές επισημαίνουν ότι δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη η διαδικασία.
Χθες, πάντως, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΛ.ΠΕ. Ανδρέας Σιάμισιης είχε συνάντηση με τον κ. Ζάεφ, η οποία πραγματοποιήθηκε σε θετικό και εποικοδομητικό κλίμα, όπως ανέφεραν αρμόδιες πηγές, και επιβεβαίωσε την πρόθεση των δύο πλευρών για περαιτέρω συνεργασία. Ο κ. Ζάεφ μίλησε για «την τελευταία σύσκεψη σε υψηλό επίπεδο. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, αρμόδιος για τις οικονομικές υποθέσεις, και οι εκπρόσωποι της εταιρείας θα χρειαστεί να προσδιορίσουν τα συγκεκριμένα δεδομένα».
Το πρώτο βήμα για τη διευθέτηση της χρόνιας νομικής διαμάχης της ΕΛ.ΠΕ. με τις κυβερνήσεις των Σκοπίων έγινε πέρσι τον Σεπτέμβριο στη Θεσσαλονίκη, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των δύο κυβερνήσεων και της εταιρείας, υπό την ισχυρή παραίνεση των ΗΠΑ, που εκφράστηκε με την ενεργή συμμετοχή του πρώην ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο. Το αποτέλεσμά της ήταν η δημιουργία κοινής επιτροπής, που ανέλαβε να εξετάσει και να βρει πεδία σύγκλισης σε μια σειρά αξιώσεων και από τις δύο πλευρές.
Η επέκταση των ΕΛ.ΠΕ στα Σκόπια έγινε στις αρχές του 2000, επί κυβέρνησης Γκεοργκιέφσκι, με την εξαγορά του διυλιστηρίου της ΟΚΤΑ. Ο πετρελαιαγωγός, μήκους 213 χλμ., ήταν συνοδό έργο, για να μεταφέρει αργό πετρέλαιο από το διυλιστήριο της εταιρείας στη Θεσσαλονίκη προς τα Σκόπια.
Για τον τρόπο που έγινε η επένδυση αυτή είχαν διατυπωθεί τότε αρκετοί προβληματισμοί και αιχμές για πρακτικές που δεν συνάδουν με τα επιχειρηματικά πρότυπα, ενώ συνεχείς παλινωδίες και προσκόμματα υπήρξαν και από τις κυβερνήσεις των Σκοπίων, τις οποίες πυροδοτούσε ως ένα μεγάλο βαθμό και η φιλοσοφία για την υλοποίηση της επένδυσης.
Για να φθάσουμε τελικά στο 2013, οπότε η τότε διοίκηση της ΕΛ.ΠΕ. αποφασίζει να παροπλίσει το διυλιστήριο της ΟΚΤΑ, ως μη αποδοτικό, με συνέπεια να περιέλθει σε αχρησία και ο αγωγός.
Η ΕΛ.ΠΕ. διεκδικεί από τη Βόρεια Μακεδονία αποζημίωση 32 εκατ. ευρώ, γιατί, όπως υποστηρίζει, την περίοδο 2008-2011 η γειτονική χώρα δεν τήρησε τη ρήτρα αγοράς συγκεκριμένων ποσοτήτων καυσίμων. Το 2007 το Διεθνές Διαιτητικό Δικαστήριο των Παρισίων δικαίωσε προσφυγή της ΕΛ.ΠΕ., που έγινε το 2004, για αποζημίωση 52 εκατ. ευρώ για τον ίδιο λόγο.
Από την πλευρά της, η Βόρεια Μακεδονία εγείρει την ικανοποίηση διαφόρων θεμάτων, από την πρόσβαση στον αγωγό εισαγωγέων ντίζελ και τον καθορισμό τιμών για τη χρήση του από τον τοπικό Ρυθμιστή, έως και δικαιώματα εμπορικής εταιρείας της γείτονος στην εταιρεία ΟΚΤΑ, την οποία ελέγχει κατά περίπου 80% η EΛΠΕΤ Βαλκανική, θυγατρική της ΕΛ.ΠΕ.
Προφανώς, η εξέλιξη και η τύχη των διεκδικήσεων αυτών αποκτούν ιδιαίτερη σημασία. Ο κ. Ζάεφ, πάντως, χθες, πρόσφερε και μία ακόμη δυνατότητα, ως ένδειξη, ενδεχομένως, της καλής διάθεσης και πρόθεσης από την πλευρά της κυβέρνησής του. Ο αγωγός να εξυπηρετεί τις ανάγκες σε καύσιμα της Σερβίας, του Κοσόβου και της γύρω περιοχής.
Να προστεθεί ότι η ΕΛ.ΠΕ. δραστηριοποιείται σήμερα μέσω της ΟΚΤΑ στη λιανική αγορά καυσίμων της Βόρειας Μακεδονίας με 27 πρατήρια.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που αναγνωρίζεται είναι ότι η επαναλειτουργία του πετρελαιαγωγού, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει αλλά δεν έχουν επιβεβαιωθεί, δεν θα μεταφέρει αργό αλλά προϊόντα πετρελαιοειδών, θα δώσει αποφασιστικό πλήγμα στο λαθρεμπόριο καυσίμων που ανθεί στην περιοχή.