Την απειλή ότι χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος μπορεί να βρεθούν σε κενό στήριξης φέρνει στο προσκήνιο ξανά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, προειδοποιώντας ότι μια απότομη αύξηση του κόστους δανεισμού σε χρόνο dt θα φέρει σε κίνδυνο τους πιο αδύναμους κρίκους.
Τα στοιχεία για την Ιταλία, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στην ΕΕ, δείχνουν ότι υπάρχουν πολύ μεγάλα καράβια που απειλούνται και όχι μόνο αδύναμες χώρες όπως η Ελλάδα, η οποία πρωταγωνίστησε στην προηγούμενη κρίση χρέους και σήμερα βλέπει ξανά το χρέος του δημοσίου να εκτοξεύεται.
Η ανάλυση υπό τον τίτλο «Ένα μέλλον με υψηλό δημόσιο χρέος: Το χαμηλό -για μεγάλο χρονικό διάστημα- δεν είναι χαμηλό για πάντα», από τους Marcos Chamon και Jonathan D. Ostry, επικεντρώνεται στην ανάγκη επανεξέτασης των δημοσιονομικών κανόνων βάσει των υπαρχόντων χαμηλών επιτοκίων.
Εως τώρα οι περισσότεροι αναλυτές έχουν υποστηρίξει ότι το κόστος δανεισμού -ακόμη και αν αυξηθεί- θα γίνει σταδιακά και θα υπάρχει χρόνος αντίδρασης. Αυτό δεν είναι καθόλου βέβαιο, καθώς η ταχύτητα της τιμωρίας μπορεί να είναι απότομη, όπως έχει φανεί στο πρόσφατο παρελθόν, στην προηγούμενη χρηματοπιστωτική κρίση.
Το ερώτημα λοιπόν είναι: θα παραμείνει φθηνός ο δανεισμός για ολόκληρο τον χρονικό ορίζοντα; Δεδομένου ότι αυτός ο ορίζοντας φαίνεται να είναι το αόριστο μέλλον, η απάντηση του ΔΝΤ είναι αρνητική. Πολλοί ισχυρίζονται ότι τα μόνιμα αρνητικά επιτόκια προσαρμοσμένα στην ανάπτυξη μπορεί να είναι μια βάση. Το ΔΝΤ όμως αποφαίνεται πως η ιστορία είναι γεμάτη με περιστατικά απότομων αυξήσεων στο κόστος δανεισμού των χωρών.
«Αυτός ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τις αναδυόμενες αγορές και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες όπου οι δείκτες χρέους είναι ήδη υψηλοί», αναφέρει το Ταμείο κι αυτό καθότι τα επιτόκια μπορεί να αυξηθούν, ενώ το ύψος της ανάπτυξης θα είναι αβέβαιο. Η θεωρία και η ιστορία δείχνουν πως όταν οι επενδυτές αρχίζουν να ανησυχούν ότι ενδέχεται να εξαντληθεί ο δημοσιονομικός χώρος, τιμωρούν τις χώρες γρήγορα», όπως το βίωσε η Ελλάδα την περασμένη δεκαετία και ακόμα ζει με τις συνέπειες.
Το ΔΝΤ έχει «στρίψει» μέσα στην πανδημία και υπενθυμίζεται στην ανάλυση πως «κάλεσε τις χώρες να δαπανήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο για να προστατεύσουν τα ευάλωτα άτομα και να περιορίσουν τις μακροχρόνιες ζημιές στις οικονομίες, τονίζοντας την ανάγκη καλής στόχευσης των δαπανών».
Το θεωρεί εφικτό διότι «πολλές χώρες αντιμετωπίζουν συνδυασμό υψηλού δημόσιου χρέους και χαμηλών επιτοκίων», κάτι το οποίο συνέβαινε ακόμη και πριν από την πανδημία, αλλά έγινε ακόμη πιο έντονο στη συνέχεια. «Ένας αυξανόμενος αριθμός αναδυόμενων αγορών και αναπτυσσόμενων οικονομιών απολαμβάνει επίσης μια περίοδο αρνητικών πραγματικών επιτοκίων στο δημόσιο χρέος». Η πρόταση του Ταμείου για αυξημένη στόχευση δαπανών μέσα στην πανδημία είναι ακόμη πιο επιτακτική.
Οπως αναφέρει η ανάλυση: «Σε μια προηγούμενη δημοσίευση, δείξαμε πως με την προϋπόθεση ότι ο δημοσιονομικός χώρος παραμένει άφθονος, οι χώρες δεν θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερα δημοσιονομικά πλεονάσματα για να μειώσουν το χρέος, αλλά θα πρέπει να επιτρέψουν την ανάπτυξη να μειώσει τους δείκτες χρέους προς ΑΕΠ οργανικά». Αυτό σαφώς αφορά και την Ελλάδα, καθώς ήδη έρχονται προειδοποιήσεις για επιστροφή σε υψηλότερα πλεονάσματα, όπως ανέφερε πρόσφατα και ο επικεφαλής οικονομολόγος του ESM Ρολφ Στράουχ.