Σημαντικές αλλαγές στη διαδικασία συλλογικών διαπραγματεύσεων, με αιχμή την υποχρέωση των συνδικαλιστικών οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων να εγγράφονται σε αντίστοιχα μητρώα, προκειμένου να αποκτούν την ικανότητα για συλλογικές διαπραγματεύσεις, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας.
Πρόκειται για το νομοσχέδιο που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή αμέσως μετά το Πάσχα, με σημαντικές αλλαγές στην εργατική νομοθεσία και περαιτέρω στοιχεία ευελιξίας στην εγχώρια αγορά εργασίας. Κυβερνητικά στελέχη αλλά και ο αρμόδιος υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης θεωρεί πως πρόκειται για μια σημαντική μεταρρύθμιση, με στόχο την προσαρμογή της αγοράς εργασίας στα σύγχρονα ευρωπαϊκά οικονομικά και τεχνολογικά δεδομένα, ώστε να συνδυαστεί η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Το σχέδιο νόμου είναι έτοιμο και αναμένεται να κατατεθεί προς διαβούλευση και στη συνέχεια προς ψήφιση στη Βουλή, εντός του Μαΐου. Σύμφωνα, δε, με πληροφορίες, μεταξύ των 150 και πλέον σελίδων του, περιλαμβάνει διάταξη σύμφωνα με την οποία η ικανότητα για συλλογικές διαπραγματεύσεις συναρτάται με την εγγραφή των εκπροσώπων στο μητρώο εργοδοτών και αντίστοιχα στο μητρώο των εργαζομένων. Άλλες αλλαγές που προωθούνται, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι η δημιουργία συλλογικών συμβάσεων υποκλάδου, π.χ. ηλεκτρολόγοι ξενοδοχείου, κωδικοποίηση των διατάξεων για την υπερίσχυση των επιχειρησιακών συμβάσεων σε επιχειρήσεις με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, διεύρυνση του έργου του ΟΜΕΔ, επίσπευση του δικαστικού ελέγχου αλλά και αποκλειστική απασχόληση από τους δικηγόρους-μέλη του.
Σύμφωνα με έγκριτους νομικούς, ο εκσυγχρονισμός και η διαφάνεια στις συνδικαλιστικές οργανώσεις αποτελεί ζητούμενο, όμως, εφόσον η ικανότητα για συλλογικές διαπραγματεύσεις συνδεθεί με διοικητικές και «γραφειοκρατικού» τύπου διαδικασίες, όπως για παράδειγμα η υποχρέωση των οργανώσεων να υποβάλλουν οικονομικές καταστάσεις προκειμένου να εγγραφούν στο μητρώο, ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποκλειστούν συνδικαλιστικές οργανώσεις από το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της συλλογικής διαπραγμάτευσης.
Ο δικηγόρος -εργατολόγος Γιάννης Καρούζος σημειώνει πως απαιτείται εξαιρετικά μεγάλη προσοχή ως προς το πότε κάποιος χάνει τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ικανότητά του για συλλογική διαπραγμάτευση -και κατ’ επέκταση για υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας-, κυρίως, δε, όταν η ικανότητα αυτή συνδέεται με διοικητικές - γραφειοκρατικές διατυπώσεις. Στην αντίθετη δε περίπτωση, ενδέχεται να υπάρχει είτε θέμα συνταγματικότητας είτε και συμβατότητας με διεθνείς συμβάσεις εργασίας.
Σύμφωνα με πληροφορίες πάντως, η σχετική διάταξη θα προβλέπει πως για την εγγραφή στο μητρώο θα πρέπει να κατατίθενται και να επικαιροποιούνται κατά τακτά χρονικά διαστήματα οι οικονομικές καταστάσεις των οργανώσεων, γεγονός που σύμφωνα με τους ειδικούς, επιφέρει διαφάνεια και επιβάλλει συγκεκριμένους κανόνες στη λειτουργία τους. Ειδικά, δε, για τις εργοδοτικές οργανώσεις θα υπάρχει πρόβλεψη και για δήλωση του ακριβούς αριθμού εργαζομένων που απασχολούν οι επιχειρήσεις-μέλη τους και κατά συνέπεια του συνολικού αριθμού εργαζομένων που εκπροσωπούν.
Με άλλες σημαντικές διατάξεις που σύμφωνα με πληροφορίες θα περιλαμβάνονται στο τελικό κείμενο του νομοσχεδίου:
- Καταργείται η παράγραφος 4 του άρθρου 2 του νόμου 1876 του 1990, γνωστού κι ως συνδικαλιστικού νόμου, που προβλέπει ότι αντικείμενο συλλογικών συμβάσεων μπορεί να είναι και διάφορα ζητήματα περί επιχειρηματικής πολιτικής, στο μέτρο που αυτά επηρεάζουν άμεσα τις εργασιακές σχέσεις.
- Προβλέπεται η δυνατότητα συλλογικών συμβάσεων εργασίας υποκλάδου καθώς και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις κλάδου και υποκλάδου, π.χ. ηλεκτρολόγοι ξενοδοχείου.
- Θεσπίζεται μητρώο συλλογικών διαπραγματεύσεων, μέσω του οποίου θα παρακολουθούνται τα στάδια των διαπραγματεύσεων από την έναρξη έως τη λήξη τους.
- Στις διατάξεις για τον χρόνο ισχύος μιας συλλογικής σύμβασης εργασίας, διατηρείται ως χρόνος παράτασης, ήτοι ισχύος μετά τη λήξη της, το τρίμηνο. Πρόκειται για την τρίμηνη περίοδο κατά την οποία ισχύουν οι κανονιστικές διατάξεις στη σύμβαση, κυρίως οι προβλέψεις για μισθούς και επιδόματα. Μετά τη λήξη της, διατηρείται η πρόβλεψη για ισχύ του βασικού μισθού καθώς και των 4 βασικών επιδομάτων (ωρίμανσης, τέκνων, επικινδυνότητας και σπουδών).
- Προβλέπεται ότι σε περιπτώσεις επιχειρήσεων με σοβαρά οικονομικά προβλήματα, μετά από γνωμοδότηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας (ΑΣΕ) υπερισχύει η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας έναντι της κλαδικής.
- Περιλαμβάνονται ειδικές διατάξεις για την προσφυγή στη συλλογική διαπραγμάτευση στις ΔΕΚΟ και τη δυνατότητα προσφυγής στη μεσολάβηση-διαιτησία.
- Θεσπίζονται ως υποχρεωτικοί οι κανονισμοί εργασίας με πειθαρχικούς κανόνες ως περιεχόμενο, για επιχειρήσεις με πάνω από 250 εργαζόμενους (σήμερα το όριο είναι από 70 και πάνω).
- Προβλέπεται ότι ο δικαστικός έλεγχος των διαιτητικών αποφάσεων υπάγεται στο μονομελές πρωτοδικείο, αντί του εφετείου που ισχύει σήμερα.
- Οι μεσολαβητές και διαιτητές του ΟΜΕΔ θα διενεργούν και διαδικασίες συμφιλίωσης, επιλύοντας ατομικές εργατικές διαφορές που μέχρι σήμερα υπάγονται στην Επιθεώρηση Εργασίας.
- Τέλος, προβλέπεται ότι οι μεσολαβητές και διαιτητές στον ΟΜΕΔ θα έχουν 3ετή θητεία, με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, αποκλειστικής ενασχόλησης. Πλέον, οι δικηγόροι που θα θελήσουν να απασχολούνται στον ΟΜΕΔ θα πρέπει να αναστέλλουν τη δικηγορική τους λειτουργία.