Αυτόματοι πωλητές, ψεκαστικά μηχανήματα, συσκευές απολύμανσης αέρα, αντλίες σαπουνιού με φωτοκύτταρο και κερματοδέκτες είναι ορισμένα μόνο από τα συστήματα που διεισδύουν σε εργασιακούς χώρους και καταστήματα του λιανεμπορίου με ταχύτητα αντίστοιχη αυτής των αυτόματων συναλλαγών, αναδύοντας μια νέα βιομηχανία που ανθεί στον καιρό της πανδημίας.
Μετά την κατακόρυφη ζήτηση για μάσκες και απολυμαντικά, όταν πρωτοεμφανίστηκε ο κορωνοϊός και η νόσος Covid-19, που ώθησε τις επιχειρήσεις - κυρίως φαρμακευτικές και βιομηχανίες καλλυντικών - σε επενδύσεις παραγωγής και αντιπροσώπευσης σχετικών προϊόντων, αναδείχθηκε η ανάγκη για μετατόπιση πόρων σε καινοτόμες τεχνολογίες που διασφαλίζουν την υγεία των εργαζομένων, αντιμετωπίζουν τη διασπορά του ιού και διευκολύνουν τις ανέπαφες συναλλαγές των καταναλωτών με μια σειρά από εταιρείες του λιανεμπορίου.
Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η υψηλή ζήτηση για καθαριστές αέρα που ανέβασε στα ύψη τις πωλήσεις της κατηγορίας στις αλυσίδες ηλεκτρικών ειδών, τόσο από επαγγελματίες όσο και από ιδιώτες καταναλωτές.
Οι Αυτόματοι Πωλητές
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η ανάπτυξη των αυτόματων πωλητών (vending machines) σε σημεία εξυπηρέτησης, που λόγω των περιοριστικών μέτρων διακόπτουν τη λειτουργία τους, είτε εντελώς, όπως σε περιοχές “πολύ αυξημένου κινδύνου”, είτε λειτουργούν με μειωμένο ωράριο, σε κάποιες περιοχές “αυξημένου κινδύνου” ή επιπέδου “επιτήρησης”.
Στο πλαίσιο αυτής της τάσης έχει αυξηθεί η ζήτηση για αυτόματους πωλητές που διαθέτουν καπνικά προϊόντα αλλά και παραφαρμακευτικά προϊόντα και αρτοσκευάσματα. Οι μηχανές ουσιαστικά συνεχίζουν να πραγματοποιούν πωλήσεις σε ώρες που οι επιχειρήσεις είναι κλειστές. Αυτό π.χ. ισχύει για ορισμένα περίπτερα σε “κόκκινες περιοχές”, όπου σε εποχή κανονικότητας λειτουργούσαν σε 24ωρη βάση. Το ίδιο ισχύει επίσης για ορισμένα φαρμακεία αλλά και φούρνους, όπως μας μεταφέρουν στελέχη της αγοράς.
Εξάλλου, υπάρχουν αυτόματοι πωλητές που διαθέτουν από ποτά μέχρι μη συνταγογραφούμενα φαρμακευτικά προϊόντα, όπως depon, panadol και άλλα παυσίπονα, βιταμίνες, κρέμες για εγκαύματα κ.α.. Επίσης υπάρχουν μηχανήματα που προμηθεύουν αποκλειστικά είδη αρτοποιείου, που βρίσκουν θέση σε σημεία που πριν λειτουργούσαν κανονικά φούρνοι.
Προ πανδημίας είχαν διεισδύσει στην αγορά εταιρείες vending machines που εξυπηρετούσαν από εταιρείες διάθεσης φρέσκου γάλακτος (όπως π.χ. ο Συνεταιρισμός ΘΕΣγάλα) μέχρι εταιρείες βιομηχανικής κάνναβης (όπως η Hempoil).
Ωστόσο, το μεγαλύτερο μερίδιο στο μίγμα του χαρτοφυλακίου πελατών του κλάδου ανέκαθεν είχαν τα γραφεία, τα σχολεία, τα πρακτορεία ΟΠΑΠ και άλλα σημεία στα οποία παλαιότερα λειτουργούσαν κυλικεία ή σημεία μικρής λιανικής. Εξάλλου πάνω από 70% των μηχανημάτων πρόσφεραν ζεστά ροφήματα και κυρίως καφέδες και το υπόλοιπο σνακ, σάντουιτς, αναψυκτικά και χυμούς.
Πλέον το μίγμα έχει αλλάξει, όπως και η διάρθρωση της αγοράς, στην οποία πάντως εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται κατά βάση μικρομεσαίες επιχειρήσεις που διαχειρίζονται αυτόματους πωλητές σε πάνω από 20 χιλ. σημεία πώλησης.
Με τους περιορισμούς που επέβαλε η πανδημία πολλά σημεία έχουν διακόψει τη λειτουργία τους και η νέα ζήτηση αντισταθμίζει τις απώλειες της αγοράς. Στελέχη της Vending Hellas, που έχει ηγετική θέση στην αγορά, σημειώνουν στο Εuro2day.gr ότι έχει αυξηθεί σημαντικά η ζήτηση για μηχανήματα διάθεσης προϊόντων προσωπικής φροντίδας, όπως μάσκες, αντισηπτικά κ.ο.κ.. Ορισμένα τέτοια έχουν εγκατασταθεί σε αεροδρόμια και άλλα σημεία αυξημένης κίνησης σύμφωνα, με στελέχη της εταιρείας που αντιπροσωπεύει σήματα μεγάλων ευρωπαϊκών οίκων όπως Azkoyen, Nayax, Coges, Brunimat και Safer System.
Σημειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια τέτοια μηχανήματα έχουν υιοθετήσει στην Ελλάδα και αλυσίδες εστίασης όπως Goody’s Burger House αλλά και McDonald’s. Στο εξωτερικό η χρήση τους είναι πιο διαδεδομένη, ενώ με την πανδημία η ζήτηση έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.
Πρωτοπόρος, με σημαντική διαφορά, αναδεικνύεται ο ηγέτης της αγοράς “McDonald’s”, με 70.000 τέτοιες συσκευές στο παγκόσμιο δίκτυό του ενώ ακολουθούν άλλοι μεγάλοι “παίκτες”, όπως οι “Burger King” και “KFC”. Σημειώνεται ότι στις ΗΠΑ βρίσκεται εγκατεστημένο το 40% αυτών των συσκευών παγκοσμίως.
Οι νέες πατέντες
Την ίδια ανάγκη εξυπηρετούν οι κερματοδέκτες που είναι εγκατεστημένοι σε πολλά καταστήματα εστίασης όπως η αλυσίδα καφέ Mikel ενώ η βιομηχανία παράγει συνεχώς νέες πατέντες από αντλίες σαπουνιού με φωτοκύτταρο και αντιμικροβιακά καλύμματα λαβών μέχρι τούνελ απολύμανσης εισόδων.
Πολλές νέες εφαρμογές έχουν υιοθετήσει οι εταιρείες τροφίμων, με την Βογιατζόγλου Systems, ως αποκλειστικός αντιπρόσωπος της Parcel Hive, να λανσάρει πρόσφατα ένα σύστημα click & collect, τα smart lockers, ειδικά διαμορφωμένες ανθεκτικές θυρίδες, οι οποίες μπορούν να τοποθετηθούν σε εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο συντηρώντας τις παραγγελίες στις ανάλογες θερμοκρασίες από -18 μέχρι 60 βαθμούς C.
Έντονη κινητικότητα από νέους παίκτες και εμπορικά σήματα παρατηρείται και στα ψεκαστικά συστήματα όπως φορητά ηλεκτροστατικά ψεκαστήρα και οι ηλεκτροκίνητοι εκνεφωτήρες λόγω της μεγάλης ζήτησης για απολύμανση χώρων στους οποίους υπάρχει συνεχής ροή επισκεπτών, από ξενοδοχεία μέχρι αλυσίδες ένδυσης.
Ενδεικτικά σημειώνεται ότι ο Όμιλος Εταιρειών Mantis, με ηγετική θέση στον κλάδο ταχυκίνητων κωδικών (FMCGs) έκανε είσοδο στην κατηγορία φέροντας στην αγορά τη σειρά καθαρισμού και απολύμανσης Steriexpert, που περιλαμβάνει αναβράζοντα δισκία και μηχανήματα τα οποία είτε συμπληρώνοντας το ένα τη δράση του άλλου είτε σε ανεξάρτητη χρήση προστατεύουν το χώρο απέναντι στη διασπορά ιών.