Ζητήματα ως προς την επάρκεια της προωθούμενης επέκτασης του προγράμματος «Ηρακλής» έθεσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), σε συνάρτηση με τη φύση και τον χειρισμό των οριστικών και εκκαθαρισμένων φορολογικών απαιτήσεων (Deferred Tax Credits - DTCs), οι οποίες συνυπολογίζονται κατά 100% στα εποπτικά τους κεφάλαια.
Ενημερώνοντας τα μέλη της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, ο διοικητής της Τ.τ.Ε, αφού περιέγραψε την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα οι τράπεζες, επικεντρώθηκε στην ανάγκη δραστικής μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (Non Performing Exposures - NPEs).
Παρά τη σημαντική πρόοδο των τελευταίων ετών, το NPE ratio παραμένει σε πολλαπλάσια επίπεδα σε σχέση με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, με αποτέλεσμα να εμποδίζει το τραπεζικό σύστημα να χρηματοδοτήσει με ευχέρεια την πραγματική οικονομία, σημείωσε ο κ. Στουρνάρας.
Η συνεισφορά του προγράμματος «Ηρακλής» ήταν σημαντική καθώς εκτιμάται ότι με την ολοκλήρωση των εν εξελίξει τιτλοποιήσεων θα έχει συμβάλει ώστε οι τράπεζες να αποαναγνωρίσουν NPEs της τάξης των 30 δισ. ευρώ. Το NPE ratio θα διατηρηθεί, όμως, στο υψηλό επίπεδο του 25% (σ.σ. χωρίς να συνυπολογίζονται τα νέα NPEs από την πανδημία), με τον δείκτη συνολικής κεφαλαιακής επάρκειας των συστημικών τραπεζών να υποχωρεί κατά μέσο όρο στο 14%. Ως εκ τούτου, μία ενδεχόμενη παράταση του προγράμματος «Ηρακλής» θα πρέπει, σύμφωνα με τον διοικητή της TτΕ, να αξιολογηθεί υπό το πρίσμα των εκτιμώμενων δημοσιονομικών επιπτώσεων, καθώς και από τη δυνατότητα των ελληνικών τραπεζών να εγγράψουν εμπροσθοβαρώς ζημίες, που θα περιορίσουν περαιτέρω τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας.
Ο διοικητής της TτΕ υπενθύμισε ότι η αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση (DTC) αποτελεί, βάσει νόμου, αμετάκλητη απαίτηση των τραπεζών έναντι του ελληνικού δημοσίου, η οποία συμψηφίζεται είτε με κέρδη είτε με ζημίες. Όταν οι τράπεζες εμφανίσουν κέρδη, συμψηφίζουν DTC με φορολογία εισοδήματος. Όταν εμφανίζουν ζημίες, συμψηφίζουν DTC με αύξηση μετοχικού κεφαλαίου υπέρ του ελληνικού δημοσίου.
Η αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση αναγνωρίζεται στα εποπτικά ίδια κεφάλαια των πιστωτικών ιδρυμάτων, εφόσον ο συμψηφισμός είναι αυτόματος και υποχρεωτικός βάσει νόμου, σημείωσε, τονίζοντας ότι «εάν αυτό δεν συμβαίνει, τότε τα εν λόγω ποσά πρέπει να αφαιρεθούν από τα εποπτικά κεφάλαια των τραπεζών, με ιδιαίτερα αρνητικές και οδυνηρές συνέπειες».
Ο κεντρικός τραπεζίτης επεσήμανε επίσης ότι οι ελληνικές τράπεζες εμφανίζουν έλλειμμα άνω των 10 δισ. ευρώ, σε σχέση με τις λεγόμενες Ελάχιστες Απαιτήσεις Ιδίων Κεφαλαίων και Επιλέξιμων Υποχρεώσεων (MREL), το οποίο υποχρεούνται να καλύψουν εντός των επόμενων 4-5 ετών.
Νέα NPEs 8 δισ. ευρώ αναμένουν φέτος οι συστημικές τράπεζες
Ο κ. Στουρνάρας επανέλαβε την εκτίμηση της TτΕ για νέα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα ύψους 8 με 10 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια της φετινής χρονιάς από την πανδημία, σημειώνοντας ότι ανάλογο ποσό (σ.σ. νέα NPEs 8 δισ. ευρώ) έχουν προβλέψει για το 2021 στα επιχειρησιακά τους πλάνα οι τέσσερις συστημικές τράπεζες.
Το τελικό ύψος των νέων «κόκκινων» δανείων δεν μπορεί να εκτιμηθεί με ακρίβεια, σύμφωνα με την TτΕ, λόγω των προγραμμάτων αναστολής δόσεων (moratoria), των ευεργετικών μέτρων στήριξης που έχει πάρει η κυβέρνηση και των προϊόντων ρύθμισης που παρέχουν οι τράπεζες.
Στα 4 δισ. ευρώ τα δάνεια σε moratoria
Ο διοικητής της TτΕ αποκάλυψε ότι πλέον βρίσκονται σε moratoria δάνεια ύψους μόλις 4 δισ. ευρώ, καθώς στο τέλος της περασμένης χρονιάς έληξαν το μεγαλύτερο μέρος των αναστολών. Υπενθυμίζεται ότι το μέγιστο ύψος των δανείων σε αναστολή καταβολής δόσεων για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, σε ενοποιημένη βάση, έφθασε στα 27,6 δισ. ευρώ.
Οι αναστολές πληρωμών αφορούσαν, κατά βάση, ενήμερα δάνεια [σε ποσοστό άνω του 80% κατά μέσο όρο] και στο μεγαλύτερο μέρος τους προς επιχειρήσεις [σε ποσοστό περίπου 55% κατά μέσο όρο], κυρίως προς Μικρομεσαίες και Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις. Αποτελούσαν, δε, ένα σημαντικό ποσοστό των συνολικών ενήμερων δανείων των συστημικών τραπεζών [σχεδόν έφθασαν το 20% επί των ενήμερων δανείων κατά μέσο όρο].
Οι κλάδοι στους οποίους αφορούσαν τα δάνεια σε αναστολή πληρωμών ήταν κυρίως πέντε, με πρώτο αυτόν της εστίασης και παροχής καταλυμάτων, του εμπορίου, της μεταποίησης, των κατασκευών και υπηρεσιών ακίνητης περιουσίας και των μεταφορών.
Ο κ. Στουρνάρας υπενθύμισε ότι για τον χειρισμό των δανείων που εξέρχονται από τα moratoria, ο SSM έχει επισημάνει τη σημασία των μηχανισμών, βάσει των οποίων οι δανειολήπτες διαχωρίζονται σε βιώσιμοι και μη βιώσιμοι καθώς και την ανάγκη ορθής αποτύπωσης των κινδύνων που αναλαμβάνουν στις οικονομικές τους καταστάσεις. Ανάλογη επιστολή έχει αποστείλει και η Τράπεζα της Ελλάδος προς τις μη συστημικές τράπεζες.
Απαιτείται ολοκληρωμένη στρατηγική
Με δεδομένο ότι οι ευνοϊκές ρυθμίσεις πράξεων νομισματικής πολιτικής και εποπτείας, που βρίσκονται σε εφαρμογή εδώ και ένα έτος, δεν πρόκειται να διατηρηθούν για πάντα, ο διοικητής της TτΕ επισήμανε ότι πρέπει να χαραχθεί μία ολοκληρωμένη στρατηγική για την επόμενη μέρα, ώστε η ελληνική οικονομία γενικότερα και οι τράπεζες ειδικότερα να μπορούν να λειτουργούν χωρίς προβλήματα σε καθεστώς υψηλότερων επιτοκίων και δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας.
Στην τοποθέτησή του, παρουσίασε για μια ακόμα φορά την πρόταση της ΤτE για τη δημιουργία bad bank:
• Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει προτείνει στην Κυβέρνηση τη σύσταση Εταιρείας Διαχείρισης Ενεργητικού (σ.σ. bad bank) στην οποία θα μεταβιβαστούν NPEs στην καθαρή λογιστική τους αξία, τα οποία στη συνέχεια θα τιτλοποιηθούν σε όρους αγοράς.
• Το ελληνικό δημόσιο θα προσφέρει την εγγύησή του ώστε να καλυφθεί η διαφορά μεταξύ της αξίας μεταβίβασης και της εκτιμώμενης αγοραίας αξίας.
• Το κόστος της συναλλαγής θα το επωμιστούν σε βάθος χρόνου οι τράπεζες, όχι το δημόσιο και ο Ελληνας φορολογούμενος. Για την παροχή της εγγύησης, το κράτος θα εισπράξει προμήθεια από τις τράπεζες, οι οποίες επιπρόσθετα θα καταβάλουν ειδικό φόρο (πλέον της φορολογίας εισοδήματος), ουσιαστικά μία αμοιβή εισόδου στο σχήμα (entry fee) σε βάθος πενταετίας. Η εν λόγω φορολογία θα καταβάλλεται σε μετρητά και σε αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση. Το ελληνικό δημόσιο θα διατηρήσει το δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη από υψηλότερες του αναμενομένου ανακτήσεις δανείων, μέσω διακράτησης του μεγαλύτερου μέρους των τίτλων κατώτερης διαβάθμισης (super junior).
• Η μεταβίβαση NPEs στην καθαρή λογιστική τους αξία στην εταιρεία διαχείρισης στοιχείων ενεργητικού παρέχει κίνητρα στις τράπεζες που έχουν υψηλότερους δείκτες κάλυψης ΜΕΔ με προβλέψεις.
• Παράλληλα η διενέργεια τιτλοποιήσεων, σε πραγματικούς όρους αγοράς, αναμένεται ότι θα αυξήσει τη ρευστότητα των τραπεζών, θα ενισχύσει σημαντικά την οργανική τους κερδοφορία και, κυρίως, θα βελτιώσει την ποιότητα των εποπτικών τους κεφαλαίων.
• Η προτεινόμενη εταιρεία διαχείρισης στοιχείων ενεργητικού δεν θα λειτουργεί ως εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις (servicer), αλλά θα αξιοποιήσει τις ήδη υπάρχουσες εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις (servicers), ώστε να προκύψει ένα σχήμα λιτό, απόλυτα λειτουργικό και χωρίς ιδιαίτερες πολυπλοκότητες ως προς τη σύσταση και λειτουργία του.
• Ένα κεντρικό σύστημα διαχείρισης NPEs όπως αυτό προτείνεται από την ΤτE επιτυγχάνει συντονισμό και διαφάνεια στο συνολικό πλαίσιο αξιοποίησης σημαντικού παραγωγικού δυναμικού. Στόχος δεν πρέπει να είναι μόνο η μείωση των δεικτών ΜΕΔ των τραπεζών, αλλά και η εξυγίανση του ιδιωτικού χρέους συνολικά.
• Για την επεξεργασία της πρότασης, η TτΕ συνεργάστηκε με 3 συμβουλευτικές εταιρείες διεθνούς εμβέλειας και έχει διασφαλίσει ότι η πρόταση είναι άρτια σε σχέση με ζητήματα λογιστικής και εποπτικής από-αναγνώρισης αλλά και θεμάτων κρατικής βοήθειας (State Aid).
• Η πρόταση της TτΕ έχει παρουσιαστεί στους θεσμούς αλλά και σε σημαντικό αριθμό παραγόντων της αγοράς, με ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση.