Τα πολύ υψηλά αποθεματικά που αναμένεται να σχηματιστούν κατά τα επόμενα χρόνια μέσα από τον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης αφυπνίζουν την κυβέρνηση, η οποία θα ήθελε να χρηματοδοτηθούν από αυτά σημαντικά εγχώρια επενδυτικά projects.
Το ενεργητικό των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης ανέρχεται σήμερα (31/12/2020) στο 1,65 δισ. ευρώ και όλα δείχνουν πως θα αυξηθεί με ταχείς ρυθμούς κατά τα επόμενα χρόνια. Ήδη, οκτώ νέα ΤΕΑ δημιουργήθηκαν κατά την τελευταία τριετία και τουλάχιστον άλλα δέκα νέα καταστατικά αναμένεται να εγκριθούν μέσα στο 2021.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η ανάπτυξη των ΤΕΑ αποτελεί μονόδρομο, καθώς οι επιχειρήσεις τα θεωρούν ως ένα πολύ ελκυστικό μέσο, προκειμένου να ικανοποιήσουν και να κρατήσουν τους εργαζομένους τους και οι τελευταίοι επωφελούνται πολλαπλά, καθώς:
- Δημιουργούν για λογαριασμό τους έναν αποταμιευτικό-επενδυτικό «κουμπαρά», όπου ένα τμήμα του ποσού το καταβάλλουν οι εργοδότες τους.
- Το τμήμα που οι ίδιοι καταβάλλουν φορο-απαλλάσσεται πλήρως, με αποτέλεσμα να αποφεύγουν επιβαρύνσεις ανάλογα με τη φορολογική κλίμακα στην οποία εντάσσονται.
- Ευελπιστούν στις θετικές ετήσιες αποδόσεις των ΤΕΑ, οι οποίες κατά την περίοδο 2010-2020 στην Ελλάδα κυμάνθηκαν στο καθόλου ευκαταφρόνητο +4,87%.
Η Ελλάδα -παρά την κινητικότητα των τελευταίων ετών- είναι ουραγός στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη των επαγγελματικών ταμείων, καθώς το ενεργητικό τους αντιστοιχεί μόλις στο 0,8% του ΑΕΠ, όταν π.χ. το αντίστοιχο ποσοστό της Δανίας (μιας χώρας με τον μισό πληθυσμό της Ελλάδας) προσεγγίζει το 113% (ανέρχεται στα 186 δισ. ευρώ, έναντι 1,65 δισ. σε εμάς).
Πέραν αυτού όμως, η κυβέρνηση προτίθεται να αναπτύξει τον δεύτερο πυλώνα ασφάλισης, καθώς οι νέοι εργαζόμενοι από την 1η Ιανουαρίου του 2022 θα τοποθετούν υποχρεωτικά τμήμα των ασφαλιστικών τους εισφορών σε «ατομικούς κουμπαράδες», προκειμένου το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης να μειώσει την εξάρτησή του από το δημογραφικό πρόβλημα.
Ζητούμενο ωστόσο είναι τα μεγάλα ποσά που θα αποταμιευτούν τα επόμενα χρόνια -ιδίως σε ένα περιβάλλον μηδενικών και αρνητικών επιτοκίων που αναμένεται να διατηρηθεί για πολλά ακόμη έτη- να μη λιμνάσουν μόνο σε καταθέσεις και κρατικά χρεόγραφα και φυσικά να μην κατευθυνθούν κατά κύριο λόγο σε τίτλους του εξωτερικού.
Γενικότερα, η διαχείριση των χαρτοφυλακίων των ΤΕΑ γίνεται με μάλλον συντηρητικό τρόπο ανά τον κόσμο και ακόμη περισσότερο στην Ελλάδα, όπου -κατά μέσο όρο- πάνω από το 75% είναι τοποθετημένο (άμεσα και έμμεσα) σε καταθέσεις και ομόλογα, ενώ μόλις το 16% σε μετοχές.
Αντίστοιχο πρόβλημα με αυτό που θα αντιμετωπίσουν μελλοντικά τα ΤΕΑ έχουν ήδη οι ασφαλιστικές εταιρείες (περίπου το 60% των επενδύσεών τους, συνολικού ύψους 17-18 δισ. ευρώ, λιμνάζει σε τίτλους του εξωτερικού). Δεν είναι τυχαίο ότι η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος έχει ήδη καλέσει την κυβέρνηση σε διάλογο, προκειμένου να δημιουργηθούν προϊόντα (π.χ. αναπτυξιακά ομόλογα) μέσω των οποίων οι ασφαλιστικές εταιρείες θα χρηματοδοτήσουν μακροπρόθεσμα αναπτυξιακά έργα χαμηλού ρίσκου, προκειμένου να καρπωθούν υψηλότερες αποδόσεις και παράλληλα να συμβάλουν στην ανάπτυξη της οικονομίας.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον, η κυβέρνηση δείχνει να αφυπνίζεται. Ο Κωστής Χατζηδάκης, στο πλαίσιο του 2ου συνεδρίου επαγγελματικής ασφάλισης, σημείωσε ότι τα αποθεματικά των ΤΕΑ θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν αναπτυξιακές επενδύσεις (π.χ. αυτοχρηματοδοτούμενα έργα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, Σχέδια Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα), προκειμένου όχι μόνο να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας αλλά επίσης να προκύψουν σημαντικές αποδόσεις προς όφελος των μελλοντικών συνταξιούχων (επαρκείς και υψηλότερες συντάξεις).
Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι απόψεις των διαχειριστών χαρτοφυλακίου, οι οποίοι στο πλαίσιο του ίδιου συνεδρίου επεσήμαναν, μεταξύ άλλων, ότι:
- Η κατηγορία «άλλες επενδύσεις» στα ελληνικά ΤΕΑ αφορά μόλις το 1,5% του ενεργητικού τους, όταν το σχετικό ποσοστό στον ΟΟΣΑ βρίσκεται στο 15,5%
- Θα πρέπει να εξεταστούν περιπτώσεις τοποθετήσεων σε ΣΔΙΤ που θα εστιάζουν στην πράσινη ανάπτυξη.
Παράλληλα, τόσο η κυβέρνηση, μέσα από τα λόγια του υφυπουργού Οικονομικών Γιώργου Ζαββού, όσο και οι αναλυτές προσβλέπουν στις αποταμιεύσεις των επαγγελματικών ταμείων προκειμένου να διοχετευθεί τμήμα αυτών στην εγχώρια κεφαλαιαγορά, με τον κ. Ζαββό μάλιστα να αναφέρεται σε σχετικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις που είτε έγιναν είτε δρομολογούνται, αλλά και στην εξέταση θέσπισης σχετικών φορολογικών κινήτρων προς όφελος των επενδυτών.
Στελέχη της αγοράς έμειναν ικανοποιημένα από τις δηλώσεις των υπουργών, τόνισαν ωστόσο ότι το μπαλάκι πλέον βρίσκεται στα χέρια της κυβέρνησης, η οποία καλείται να προχωρήσει σε αλλαγές θεσμικού πλαισίου όπου χρειάζεται, αλλά και στη δημιουργία προϊόντων που θα μπορούσαν να διευκολύνουν τις επενδύσεις των Ταμείων σε εγχώρια περιουσιακά στοιχεία.