Στροφή στις προμήθειες αγαθών και υπηρεσιών με «πράσινα» χαρακτηριστικά αναμένεται να πραγματοποιήσει στο επόμενο διάστημα το ελληνικό δημόσιο, στο πλαίσιο εφαρμογής του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την προώθηση των Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων (ΠΔΣ).
Το σχέδιο που συνέταξε η γενική γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης, «επικυρώθηκε» με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) των υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνι Γεωργιάδη και Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα (ΦΕΚ Β’ αρ. φ. 446).
Η εφαρμογή του σχεδίου δράσης θα είναι σταδιακή και σε πρώτη φάση ορίζει ως υποχρεωτική τη σύναψη ΠΔΣ για 8 κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών, ενώ για άλλες 7 κατηγορίες υπάρχει σύσταση, ώστε οι προμήθειες να πληρούν τις προϋποθέσεις των χαρακτηριζόμενων ως «πράσινων».
Οι υποχρεωτικές
Εφεξής, σύμφωνα με την ΚΥΑ, οι δημόσιες συμβάσεις που θα συνάπτουν οι κεντρικές κυβερνητικές αναθέτουσες αρχές για την προμήθεια: 1. Χαρτί φωτοαντιγραφής και γραφής, 2. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές και οθόνες, 3. Εξοπλισμός απεικόνισης, 4. Εσωτερικός φωτισμός -λαμπτήρες LED, 5. Κλιματιστικά μηχανήματα, 6. Λιπαντικά (αναγεννημένα και βιοαποικοδομήσιμα), 7. Μεταφορικά μέσα, δηλαδή οχήματα και υπηρεσίες μεταφοράς, 8. Οδοφωτισμός και σηματοδότες κυκλοφορίας, υποχρεωτικά κατά το 50% θα πρέπει να ενσωματώνουν τα χαρακτηριστικά της «Πράσινης Δημόσιας Σύμβασης».
Τα ίδια σχεδόν ποσοστά προμηθειών ΠΔΣ θα είναι υποχρεωτικά από την 1/1/2022 για τις μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές και από το 2023 και για τους αναθέτοντες φορείς. Αυτό σημαίνει ότι το 2023 το 50% των προμηθειών στα συγκεκριμένα προϊόντα θα είναι «πράσινο».
Επισημαίνεται ότι για να χαρακτηρισθεί μια δημόσια σύμβαση «πράσινη», πρέπει να φέρει συγκεκριμένες προδιαγραφές, οι οποίες περιγράφονται ανά κατηγορία στο εθνικό σχέδιο.
Οι προαιρετικές
Εκτός των παραπάνω αγαθών και υπηρεσιών, υπάρχει και ο κατάλογος οκτώ κατηγοριών, για τις οποίες η σύναψη ΠΔΣ είναι προαιρετική.
Τα αγαθά και οι υπηρεσίες για τα οποία δεν προβλέπεται δεσμευτική εφαρμογή αλλά προαιρετική είναι: 1. Έπιπλα, 2. Προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας, 3. Προϊόντα και υπηρεσίες συντήρησης εξωτερικών δημόσιων χώρων, 4. Υποδομές διαχείρισης λυμάτων, 5. Ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, 6. Σχεδιασμός οδοποιίας, κατασκευή και συντήρηση, 7. Σχεδιασμός κτηρίων γραφείων, κατασκευή και διαχείριση.
Ποιες είναι οι Πράσινες Συμβάσεις
Ως Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις (ΠΔΣ) ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «η διαδικασία με την οποία οι δημόσιες αρχές επιδιώκουν να συνάψουν συμβάσεις για αγαθά, υπηρεσίες και έργα με μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, σε σύγκριση με αγαθά, υπηρεσίες και έργα που επιτελούν την ίδια πρωταρχική λειτουργία τα οποία θα αποτελούσαν το αντικείμενο της σύμβασης υπό άλλες συνθήκες».
Όπως αναφέρεται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης, οι ΠΔΣ μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό παράγοντα προώθησης της καινοτομίας, παρέχοντας πραγματικά κίνητρα για την ανάπτυξη πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών. Επιπλέον, οι ΠΔΣ μπορούν να συμβάλουν στην εξοικονόμηση πόρων για τον δημόσιο τομέα, ιδιαίτερα όταν συνεκτιμηθεί το κόστος του κύκλου ζωής του αγαθού, της υπηρεσίας ή του έργου και όχι μόνο η τιμή αγοράς.
Σύμφωνα με τα συναρμόδια υπουργεία, η σταδιακή εφαρμογή περιβαλλοντικών κριτηρίων στις δημόσιες συμβάσεις αναμένεται να συμβάλει στα εξής:
- Στη μείωση του ενεργειακού και οικολογικού αποτυπώματος, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
- Στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον.
- Στη συμβολή στην αειφορική και αποδοτικότερη χρήση των φυσικών πόρων και της ενέργειας.
- Στην προώθηση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας.
- Στην εξοικονόμηση δημοσίων πόρων, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος του κύκλου ζωής.
- Στην τόνωση της ζήτησης των δευτερογενών υλικών, ενισχύοντας την εγχώρια επιχειρηματικότητα, τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες, τις υπηρεσίες επισκευής και επαναχρησιμοποίησης, καθώς και το κυκλικό πρότυπο παραγωγής και κατανάλωσης αντί του γραμμικού.
- Στην ενίσχυση της κοινωνικής ευαισθητοποίησης για τα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος, στην αναπαραγωγή και επέκταση του μοντέλου προμηθειών και στον ιδιωτικό τομέα.
Οδηγίες
Στο σχέδιο δράσης αναφέρεται ότι κατά τον σχεδιασμό και την προετοιμασία των εγγράφων μίας Πράσινης Δημόσιας Σύμβασης, οι αναθέτουσες αρχές ενθαρρύνονται να υιοθετούν όρους που προωθούν την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των προϊόντων.
Πρέπει, επίσης, να εξασφαλίζουν την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων, όπως συσκευασιών, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων, φορητών ηλεκτρικών στηλών (μπαταριών) και ελαστικών, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που αυτή είναι υποχρεωτική βάσει της σχετικής νομοθεσίας.
Επιπλέον, οι αναθέτουσες αρχές ενθαρρύνονται να εφαρμόζουν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας τόσο ως αγοραστές κατά την προετοιμασία και τον σχεδιασμό μίας δημόσιας σύμβασης, όσο και ως καταναλωτές, κατά τη διάρκεια χρήσης των προϊόντων ή παροχής της υπηρεσίας.