Ο οίκος Fitch δεν αναβάθμισε τελικά την αξιολόγηση της Ελλάδας, διατηρώντας το rating στο ΒΒ, ενώ παρέμεινε και το σταθερό outlook.
Οπως αναφέρει ο οίκος, η αξιολόγηση της Ελλάδας αντανακλά τα υψηλά επίπεδα κατά κεφαλή εισοδήματος, που ξεπερνά κατά πολύ τόσο τις χώρες με αξιολόγηση ΒΒ όσο και αυτές με ΒΒΒ, καθώς και τα επίπεδα διακυβέρνησης, που ξεπερνούν χώρες με αντίστοιχη αξιολόγηση.
Στον αντίποδα, οι αναπτυξιακές προοπτικές παραμένουν αδύναμες μεσοπρόθεσμα, τα κόκκινα δάνεια διαμορφώνονται σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα στον τραπεζικό κλάδο ενώ η χώρα εμφανίζει πολύ υψηλά επίπεδα κυβερνητικού και εξωτερικού χρέους.
Το σταθερό outlook αντανακλά το επίπεδο εμπιστοσύνης στη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, ακόμη και μετά το ισχυρό σοκ σε οικονομία και τα οικονομικά του δημοσίου από την πανδημία της covid 19.
Η οικονομία
Ο οίκος εκτιμά ότι το ΑΕΠ υποχώρησε κατά 10,2% το 2020. Παράλληλα, αναμένει ισχυρή οικονομική ανάκαμψη την επόμενη διετία, υπό την υπόθεση σημαντικής βελτίωσης στην παγκόσμια υγειονομική κρίση λόγω των εμβολίων, καθώς και της εμπροσθοβαρούς απορρόφησης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ωστόσο, υπάρχουν πτωτικά ρίσκα στην πρόβλεψη, από ενδεχόμενη καθυστέρηση στα προγράμματα εμβολιασμού, κάτι που θα καθυστερούσε την ανάκαμψη του τουριστικού τομέα, αλλά και από ενδεχόμενη αργή απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Ο οίκος προβλέπει ότι το ΑΕΠ θα μπει σε τροχιά ισχυρής ανάκαμψης από το δεύτερο τρίμηνο φέτος, αν και οι επιπτώσεις από το 2020 και οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί το πρώτο τρίμηνο περιορίζουν την πρόβλεψη για την ενίσχυση του ΑΕΠ στο 3% φέτος.
Η Fitch εκτιμά ότι τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης θα εκταμιευθούν το 2021 και το 2022, υπενθυμίζοντας ότι στην Ελλάδα οι επιχορηγήσεις θα ανέλθουν στα 16,2 δισ. ευρώ, με την Αθήνα να λαμβάνει το 10% φέτος και το 60% εντός του 2022.
Η πολύ καλύτερη φετινή εικόνα αλλά και η ενίσχυση από τα ευρωπαϊκά κονδύλια θα οδηγήσει σε επιτάχυνση της αύξησης του ΑΕΠ στο 7,6% το 2022, προτού υποχωρήσει στα εκτιμώμενα επίπεδα μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης του 1%.
Ελλειμμα και χρέος
Η μεγάλη μείωση στις αφίξεις τουριστών είχε τεράστια επίπτωση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Ο οίκος εκτιμά ότι το έλλειμμα διευρύνθηκε από το 1,5% το 2019 στο 7,2% πέρυσι. Η Fitch αναμένει σταδιακή μείωση του ελλείμματος την επόμενη διετία, προβλέποντας ότι θα διαμορφωθεί στο 5,7% το 2022.
Το εξωτερικό χρέος αυξήθηκε περαιτέρω στο 154,3% του ΑΕΠ το 2020, παραμένοντας πολύ υψηλότερα από τα επίπεδα των χωρών με αξιολόγηση ΒΒ. Τα ρίσκα που προκύπτουν από την υπερχρέωση της χώρας περιορίζονται από το μεγάλο μέρος χρέους που οφείλεται στον επίσημο τομέα και την μικρή εξάρτηση από τις συνθήκες στις αγορές.
Τα μέτρα στήριξης και ο προϋπολογισμός
Το συνολικό ύψος των μέτρων στήριξης στην οικονομία λόγω της επίδρασης της πανδημίας, μεταξύ των οποίων φοροελαφρύνσεις και εγγυήσεις που δεν επηρεάζουν άμεσα τις μετρήσεις των δημόσιων οικονομικών, εκτιμάται στα 24 δισ. το 2020 και στα 7,5 δισ. το 2021 (συνολικά 17% του ΑΕΠ 2019).
Ο προϋπολογισμός του 2021 προβλέπει τον περιορισμό των μέτρων στήριξης αλλά και φοροελαφρύνσεις της τάξεως του 0,8% του ΑΕΠ. Ο συνδυασμός των μέτρων στήριξης, της περιορισμένης οικονομικής δραστηριότητας και των αυτόματων σταθεροποιητών δείχνουν ότι το χρέος γενικής κυβέρνησης θα οδηγηθεί, από πλεόνασμα 1,5% του ΑΕΠ το 2019 σε εκτιμώμενο έλλειμμα 9,3% το 2020. Η οικονομική ανάκαμψη της επόμενης διετίας θα οδηγήσει το έλλειμμα στο 7,2% φέτος και στο 2,6% το 2022.
Το προφίλ του χρέους
Το δημόσιο χρέος της χώρας παραμένει πολύ υψηλό για παρατεταμένη περίοδο, αλλά υπάρχουν παράγοντες μετριασμού που στηρίζουν την βιωσιμότητά του. Υπάρχει ουσιαστικό μαξιλάρι ρευστότητας (20% του ΑΕΠ περίπου) και μπορεί να καλύψει έκτακτες ανάγκες δαπανών. Το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους είναι χαμηλό, το πρόγραμμα αποπληρωμών μέτριο και η μέση ωρίμανση (γύρω στα 20 χρόνια) είναι από τα καλύτερα μεταξύ όλων των κρατών που παρακολουθεί η Fitch, μετριάζοντας έτσι τον κίνδυνο μιας αύξησης των επιτοκίων.
Επιπλέον, και πιο σημαντικό κατά τον οίκο, η ΕΚΤ έχει περιλάβει τα ελληνικά ομόλογα στο έκτακτο πρόγραμμα αγοράς τίτλων με αντίθεση με προηγούμενες περιόδους. Το PEPP έχει εύρος 1,85 τρισ. ευρώ και με βάση το κεφαλαιακό κλειδί (σ.σ. το ποσοστό συμμετοχής της χώρας στο μετοχικό κεφάλαιο της κεντρικής τράπεζας) επιτρέπει αγορές ελληνικών τίτλων από το ευρωσύστημα ύψους 37 δισ. ευρώ στη δευτερογενή αγορά.
Το γεγονός προσφέρει επιπρόσθετη πηγή κεφαλαιακής ευελιξίας και θα συνεχίσει να συνεισφέρει στο να μείνει το κόστος εξυπηρέτησης διαχειρίσιμο, τονίζει ο οίκος. Το 2020 η Ελλάδα εξέδωσε (ή επαναλανσάρισε) τίτλους 12 δισ. ευρώ σε ιστορικά χαμηλά επιτόκια (1,2% για 10 ετές τον Οκτώβριο).
Οι τράπεζες
Ο τραπεζικός τομέας παραμένει μια αδυναμία για το κρατικό προφίλ χρέους. Ο δείκτης NPEs είναι πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, παρά την πρόσφατη πρόοδο που οδήγησε στη μείωσή του στο 35,8% από 42,1% το τέταρτο τρίμηνο και σε ονομαστική μείωση κατά 12,5 δισ. ευρώ. Η Fitch περιμένει ότι θα υπάρξει αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων όταν λήξουν τα moratoria, ωστόσο ο δείκτης NPEs θα μειωθεί αν οι τράπεζες εκτελέσουν τους σχεδιασμούς τους για τιτλοποιήσεις δανείων το 2021 χρησιμοποιώντας τον «Ηρακλή».
Η πρόταση της ΤτΕ για μια bad bank που θα αντιμετωπίσει πρόβλημα και η εφαρμογή του νέου πτωχευτικού νόμου μπορεί να είναι θετικά στοιχεία για την ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Οι συνθήκες χρηματοδότησης και τα επίπεδα ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών έχουν βελτιωθεί εξαιτίας της εισροής καταθέσεων από τον ιδιωτικό τομέα και τις στοχευμένες κινήσεις της ΕΚΤ.
Η επόμενη ημέρα
Οι κύριοι παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θετική κίνηση σε ότι αφορά την αξιολόγηση είναι:
Δημόσια Οικονομικά: Επιστροφή της σχέσης χρέους προς ΑΕΠ σε πτωτικό μονοπάτι μετά το σοκ της πανδημίας, για παράδειγμα, δημοσιονομική προσαρμογή, επιστροφή της ανάπτυξης και διατηρήσιμα χαμηλά επιτόκια δανεισμού.
Μακροοικονομικά: Βελτίωση της μεσοπρόθεσμης οικονομικής δυναμικής και η πορεία μετά το σοκ της πανδημίας, ειδικά αν στηρίζεται σε εφαρμογή του πλάνου για το Ταμείου Ανάκαμψης και δομικές μεταρρυθμίσεις.
Δομικά: Βελτιωμένη πρόοδος στην ποιότητα ενεργητικού των τραπεζών, συνεπής με την επιτυχή ολοκλήρωση των συναλλαγών σε ότι αφορά τις τιτλοποίησεις.
Οι κύριοι παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αρνητική κίνηση σε ότι αφορά την αξιολόγηση είναι:
Δημόσια Οικονομικά: Αποτυχία μείωσης της σχέσης χρέος/ΑΕΠ, για παράδειγμα λόγω πιο παρατεταμένης περιόδου δημοσιονομικής χαλάρωσης και οικονομικής συρρίκνωσης.
Δομικές αποτυχίες: Αρνητικές εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα που αυξάνουν τον κίνδυνο για τα δημόσια οικονομικά και την πραγματική οικονομία.
Μακροοικονομικά: Αποδείξεις μακροπρόθεσμών αρνητικών επιδράσεων του σοκ της πανδημίας στην οικονομία και την δυνητική μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη.