«Όταν έρθει η ώρα, μην τρέχουμε…». Με τη φράση αυτή απαντά στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών στην ερώτηση πότε θα ανοίξει συνολικά η οικονομία και εάν αντέχει ο προϋπολογισμός να συνεχίσει να στηρίζει με μέτρα εργαζόμενους, ανέργους και επιχειρήσεις.
Στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, η ίδια πηγή σημειώνει πως το μεγάλο στοίχημα σε αυτή τη φάση ήταν και παραμένει το λιανεμπόριο καθώς η επαναλειτουργία του μειώνει στο μισό το μηνιαίο βάρος για τον προϋπολογισμό. Τα 3 δισ. ευρώ μηνιαίου κόστους περιορίζονται σε 1,5 δισ. ευρώ, κόστος το οποίο κρίνεται «ανεκτό» μέχρι τον Μάρτιο-Απρίλιο, όταν το βασικό σενάριο του υπουργείου Οικονομικών προβλέπει πλήρη υποκατάσταση των μέτρων στήριξης από μέτρα ανάκαμψης.
Με την αγορά κλειστή όπως ήταν τον Δεκέμβριο και όλα τα διαθέσιμα μέτρα σε πλήρη ισχύ, το μηνιαίο κόστος για τον προϋπολογισμό ανέρχεται σε 3 δισ. ευρώ. Το κόστος αυτό επιμερίζεται σχεδόν μισό μισό σε απώλεια εσόδων και αύξηση δαπανών.
Ενδεικτικά, στο μέτωπο των δαπανών τον Δεκέμβριο, οι αναστολές συμβάσεων εργασίας όπως προκύπτει από τις σχετικές ανακοινώσεις του υπουργείου Εργασίας κόστισαν 325,7 εκατ. ευρώ, με το επίδομα των 534 ευρώ (για όλες τις εργάσιμες ημέρες του μήνα) να παίρνουν 645.054 δικαιούχοι, σε 168.199 επιχειρήσεις (στο ποσό δεν περιλαμβάνονται οι ασφαλιστικές εισφορές που επίσης καλύπτονται από τον προϋπολογισμό). Το άνοιγμα του λιανεμπορίου αφαιρεί ένα μεγάλο βάρος από το κόστος των αναστολών συμβάσεων εργασίας καθώς οι εργαζόμενοι θα αμείβονται πλέον από τους εργοδότες τους, οι οποίοι με τη σειρά τους μπορούν να αξιοποιήσουν το πρόγραμμα ΣΥΝ-Εργασία, όπως σημειώνουν αρμόδιες πηγές.
Η επάνοδος του λιανεμπορίου σε συνθήκες λειτουργίας περιορίζει και τις ανάγκες στήριξης μέσω της επιστρεπτέας προκαταβολής. Το μέτρο παραμένει σε ισχύ αλλά είναι διαφορετικό να καλύπτεται η «εξαφάνιση» του τζίρου και διαφορετικό να καλύπτεται μια σημαντική πτώση.
Μια αναγωγή των ενισχύσεων της επιστρεπτέας προκαταβολής σε μηνιαία βάση βγάζει ένα πρόσθετο κονδύλι της τάξεως των 700-800 εκατ. ευρώ. Εάν συνυπολογιστούν τα «κουρεμένα» ενοίκια, οι παρατάσεις των επιδομάτων ανεργίας και άλλα μέτρα στήριξης, τότε ο μηνιαίος λογαριασμός στο σκέλος των δαπανών αγγίζει το 1,5 δισ. ευρώ και άλλα τόσα μαζεύονται από το σκέλος της απώλειας εσόδων εξαιτίας της ύφεσης.
Το υπουργείο Οικονομικών, κάνοντας τον λογαριασμό κατά την κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2021, δεν είχε υπολογίσει ότι το lockdown του Νοεμβρίου θα κρατούσε δέκα εβδομάδες. Γι’ αυτό και αρμόδιες πηγές αναγνωρίζουν πως η ύφεση του πρώτου τριμήνου θα είναι μεγαλύτερη των αρχικών εκτιμήσεων (10,44% υπολογίζει το ΚΕΠΕ, κοντά στο 10% εκτιμά η Τράπεζα της Ελλάδος), όπως επίσης και η δημοσιονομική/ταμειακή πίεση -απουσία στόχων και κανόνων- θα είναι πολλαπλάσια.
Το «μαξιλάρι» των ταμειακών διαθεσίμων παραμένει ισχυρό, στην περιοχή των 32 δισ. ευρώ και στο αμέσως προσεχές διάστημα (το αργότερο την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου) ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους θα κάνει την επανεμφάνισή του στις αγορές, στον πρώτο σταθμό των τακτικών «εξόδων» που σχεδιάζονται για το 2021. Μέσω των νέων εκδόσεων, θα συνεχιστεί η στήριξη εργαζομένων, ανέργων και επιχειρήσεων, ενώ θα χρηματοδοτηθεί και μια ακόμα πρόωρη αποπληρωμή του ΔΝΤ, την οποία έχει δρομολογήσει ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας.
Η προσφυγή στις αγορές για δανεισμό, ώστε να χρηματοδοτούνται τα μέτρα στήριξης, δεν είναι προφανώς ελληνική πατέντα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Société Générale, τον Ιανουάριο, οι χώρες της ευρωζώνης σχεδιάζουν να αντλήσουν σχεδόν ένα ελληνικό ΑΕΠ από τις αγορές ή 170 δισ. ευρώ και συνολικά στο έτος κάτι λιγότερο από 1,2 τρισ. ευρώ.