Σε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για την κυβέρνηση αλλά και την ελληνική κοινωνία εξελίσσεται η αδυναμία του ενιαίου ασφαλιστικού φορέα της χώρας να αντεπεξέλθει στον συνεχώς αυξανόμενο όγκο των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης.
Ήδη οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του e-ΕΦΚΑ ξεπερνούν τις 350.000, με το νέο υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Κωστή Χατζηδάκη να καλείται να διαχειριστεί ένα πρόβλημα που για την προηγούμενη ηγεσία ήταν… ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Όμως, πλέον, το γεγονός ότι χιλιάδες ασφαλισμένοι παραμένουν για χρόνια χωρίς σύνταξη, πολλοί από αυτούς χωρίς ούτε καν μια προσωρινή παροχή, δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Οι χρόνιες παθογένειες του ασφαλιστικού συστήματος και της δημόσιας διοίκησης στη χώρα μας, που μεγεθύνθηκαν τα τελευταία χρόνια της δημοσιονομικής κρίσης, γιγαντώθηκαν τους τελευταίους μήνες λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα καθημερινά χιλιάδες πολίτες να καταγγέλλουν ότι ο e-ΕΦΚΑ «έχει κατεβάσει ρολά» για τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους. Η συνεχής αύξηση των εκκρεμών συντάξεων από τα μέσα του 2018 και εφεξής αποτελεί εκ των πραγμάτων το σημαντικότερο κοινωνικό πρόβλημα.
Η πολυαναμενόμενη ενοποίηση όλων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης που επιχειρήθηκε την προηγούμενη δεκαετία και κατέληξε το 2017 στην ίδρυση του e-ΕΦΚA δεν έχει στην πράξη ολοκληρωθεί. Στον αντίποδα, η χωρίς μεταβατικό στάδιο ενοποίηση οδήγησε σε δραματικά προβλήματα, με τους εργαζομένους, χωρίς την κατάλληλη μετεκπαίδευση, να καλούνται να διαχειριστούν υποθέσεις με διαφορετικό νομικό και ασφαλιστικό υπόβαθρο από αυτό που χειρίζονταν μέχρι πρότινος. Οι δε συνεχείς αναθέσεις θέσεων ευθύνης που επέβαλε η προηγούμενη διοίκηση του ΕΦΚΑ, σύμφωνα με τους συνδικαλιστές, ανατρέπουν βίαια την επετηρίδα στον οργανισμό, πλήττοντας βάναυσα την αξιοκρατία αλλά και την αποτελεσματικότητα.
Ακόμη και σήμερα, τρία χρόνια από τη δημιουργία του ΕΦΚΑ, οι κανόνες των Ταμείων που συγχωνεύτηκαν κάθε άλλο παρά ενιαίοι είναι. Ο νέος ενιαίος κανονισμός παροχών και ασφάλισης παραμένει στα χαρτιά. Αλλά και οι νέες τεχνολογίες κάθε άλλο παρά νέες είναι, αν αναλογιστεί κανείς ότι, όπως καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι, η υλικοτεχνική υποδομή του e-ΕΦΚΑ είναι παρωχημένη. Το νέο οργανόγραμμα κατήργησε την ανακεφαλαίωση (καταμέτρηση ενσήμων 2-3 χρόνια πριν από την αίτηση συνταξιοδότησης), που στην πράξη δημιουργεί τις προϋποθέσεις ψηφιοποίησης της ασφαλιστικής ιστορίας του ασφαλισμένου.
Το πρόβλημα της επικοινωνίας έχει επιδεινωθεί δραματικά λόγω και της πανδημίας, της τηλεργασίας αλλά και της χρήσης αδειών ειδικού σκοπού. Μικρομεσαίες επιχειρήσεις-μέλη του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθηνών καταγγέλλουν την πλήρη αδυναμία επικοινωνίας με τις υπηρεσίες του e-ΕΦΚΑ.
Όσο για τις εκκρεμείς συντάξεις, οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Και βέβαια, πίσω από τους αριθμούς βρίσκονται άνθρωποι που ενώ έχουν πληρώσει για χρόνια τις εισφορές τους, παραμένουν στην καλύτερη περίπτωση για πολλούς μήνες, στη χειρότερη αλλά όχι σπάνια για χρόνια, χωρίς σύνταξη.
Σύμφωνα με στοιχεία που αφορούν το τέλος Νοεμβρίου, οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης για κύριες συντάξεις ανέρχονται σε πάνω από 173.500. Μόνο για το δημόσιο, τα στοιχεία δείχνουν πως έχουν συσσωρευτεί περισσότερες από 23.500 αιτήσεις συνταξιοδότησης πολιτικών υπαλλήλων. Παράλληλα, υπάρχουν 121.862 εκκρεμότητες που αφορούν αιτήσεις για την έκδοση επικουρικών συντάξεων, ενώ σε περίπου 60.000 εκτιμώνται οι αιτήσεις για εφάπαξ παροχές. Αν σε αυτές προστεθούν και οι σχεδόν 62.500 αιτήσεις ήδη συνταξιούχων που μάταια περιμένουν έως και 5 χρόνια για να λάβουν την παράλληλη σύνταξη που δικαιούνται, τότε οι εκκρεμείς υποχρεώσεις του e-ΕΦΚΑ ξεπερνούν τις 415.000.
Το τελευταίο διάστημα, μετά και τις έντονες αντιδράσεις τόσο από τους ασφαλισμένους όσο και από κυβερνητικά στελέχη που γίνονται αποδέκτες έντονων παραπόνων όχι μόνο για τη δραματική καθυστέρηση στην έκδοση των συντάξεων αλλά και γενικότερα στη λειτουργία του e-ΕΦΚΑ, έχουν δρομολογηθεί μια σειρά από παρεμβάσεις, με στόχο την επιτάχυνση της απονομής των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης και την αποπληρωμή των οφειλόμενων αναδρομικών.
Το σχέδιο επιτάχυνσης της απονομής των εκκρεμών συντάξεων περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δημιουργία κλιμακίων με μπόνους στους εργαζόμενους που θα συμμετέχουν σε αυτά και θα επιτυγχάνουν συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους, υποχρεωτικές 6μηνες αποσπάσεις υπαλλήλων στον e-ΕΦΚΑ από άλλους φορείς του Δημοσίου, διάθεση προσωπικού από επιστημονικά επιμελητήρια, αλλά και «προσκλητήριο» σε έμπειρους, συνταξιούχους πρώην υπαλλήλους ασφαλιστικών ταμείων (με 8μηνες συμβάσεις έργου) προκειμένου να συνδράμουν τις διαδικασίες απονομής.
Κι ενώ η κατάσταση με τις ληξιπρόθεσμες αιτήσεις είναι οριακή, ανησυχία προκαλεί το νέο κύμα αιτήσεων συνταξιοδότησης εντός του έτους, λόγω της ωρίμανσης του νόμου του 2015 με τα μεταβατικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από την 1η/1/2022, αλλά και της πανδημίας του κορωνοϊού, που ωθεί όποιον έχει θεμελιωμένο συνταξιοδοτικό δικαίωμα, κυρίως ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, να υποβάλλουν κι αυτοί αίτηση συνταξιοδότησης, παρότι παραδοσιακά πρόκειται για ομάδες ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται αργότερα από το γενικό όριο.
Ο στόχος για εκκαθάριση του «στοκ» των παλαιών αιτήσεων -παράλληλα με τις νέες αιτήσεις που εκδίδονται ψηφιακά- έως το τέλος του 2021, κρίνεται από τους… παροικούντες την Ιερουσαλήμ, αν όχι ανέφικτος, τουλάχιστον υπερ-φιλόδοξος.
Σύμφωνα με τους συνδικαλιστές, εργαζόμενοι δουλεύουν πλέον χωρίς καμία εκπαίδευση, κάποιοι καλούνται να χειριστούν δυο-τρεις πλατφόρμες, ενώ γνωρίζουν τη λειτουργία μόνο για μία απ' αυτές (αυτήν στην οποία δούλευαν και πριν τον e-ΕΦΚΑ). Το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί λόγω της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων. Οι ασφαλισμένοι υποβάλλουν τις αιτήσεις τους είτε ταχυδρομικά είτε μέσω e-mail στις διευθύνσεις των παλιών υπηρεσιών, οι οποίες δεν υφίστανται πια. Οι αιτήσεις διαβιβάζονται από τη μια υπηρεσία του νεότευκτου e-ΕΦΚΑ στην άλλη. «Στριφογυρίζουν σ' όλο το αθηναϊκό κέντρο, από την Κάνιγγος στην Αγίου Κωνσταντίνου, κι από κει στη Σταδίου, και μετά στη Φιλελλήλων, κι από κει στην Ακαδημίας κι όπου αλλού», αναφέρει με απόγνωση εργαζόμενος στο ταμείο, που υποστηρίζει ότι είναι αδύνατη η παρακολούθηση της τρελής πορείας των εισερχόμενων εγγράφων, αφού δεν υπάρχει ενιαίο σύστημα ηλεκτρονικής καταγραφής και πρωτοκόλλησής τους.
Στον e-ΕΦΚΑ σήμερα υπάρχουν και λειτουργούν διαφορετικά προγράμματα που εξυπηρετούν τις ανάγκες περιορισμένα. Οι υπάλληλοι κατά τη διάρκεια της εργασίας τους... περιηγούνται από την εφαρμογή στην οποία καταγράφεται ο χρόνος ασφάλισης, σε άλλη εφαρμογή, στην οποία καταγράφεται ο χρόνος καταβολής εισφορών και πιθανόν ανάλογα με τον φορέα ασφάλισης να υπάρχει άλλη εφαρμογή για τον χρόνο ασφάλισης πριν το έτος 2017 και άλλη μετά το έτος 2017. Επίσης σε πολλές περιπτώσεις ασφαλισμένων/εργαζομένων δεν υπάρχει ψηφιοποιημένη καταγραφή του χρόνου ασφάλισης για όλα τα έτη εργασίας.