Πίεση όχι μόνο ως προς τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και των παροχών ανεργίας αλλά και ως προς τη διασφάλιση των δημόσιων συνταξιοδοτικών συστημάτων ασκεί η πανδημία Covid-19, με αποτέλεσμα ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) να αφιερώνει την έκθεσή του για τις συντάξεις, στο θέμα.
Κρούει μάλιστα τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι στα ήδη διαγνωσμένα προβλήματα, το δημογραφικό και τη γήρανση του πληθυσμού, την αναιμική ανάπτυξη, τις πολύ χαμηλές αποδόσεις και τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια, που ασκούσαν ήδη πιέσεις στα συστήματα, δημόσια και ιδιωτικά, προστίθεται πλέον και η αβεβαιότητα λόγω της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, τα μέτρα που καλούνται σήμερα να λάβουν οι κυβερνήσεις για να αποτρέψουν τις δραματικές συνέπειες του κορωνοϊού στην εργασία και την οικονομία ενέχουν μακροπρόθεσμα σημαντικούς κινδύνους και για τις συντάξεις.
Μεταξύ άλλων, δε, προτείνονται παρεμβάσεις όπως η διατήρηση των περιουσιακών στοιχείων των ασφαλισμένων, όταν οι αγορές υφίστανται απώλειες, μέτρα για τους αδύναμους, με στόχο την επάρκεια των εισοδημάτων που αποταμιεύονται στον συνταξιοδοτικό «κουμπαρά», αλλά και μέτρα ώστε να μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με επάρκεια και οι εργαζόμενοι σε τηλεργασία, μερική απασχόληση και προσωρινή απασχόληση.
Η έκθεση έρχεται σε μια στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση σχεδιάζει τη θεσμοθέτηση ενός κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στο δημόσιο σύστημα ασφάλισης, μέσω της μετατροπής της επικουρικής ασφάλισης σε κεφαλαιοποιητική και αναδεικνύει μια σειρά από προκλήσεις που κατά κύριο λόγο έχουν να κάνουν με τις νέες πιέσεις στην οικονομική ανάπτυξη, τη διατήρηση των χαμηλών επιτοκίων και αποδόσεων, αλλά και τους περιορισμούς στη δυνατότητα των εργαζόμενων να αποταμιεύουν για τα χρόνια της σύνταξης. Ιδιαίτερα μάλιστα, σε καθεστώς ευελιξίας στην αγορά εργασίας και αβεβαιότητας στους μισθούς.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, τα μέτρα που έλαβαν οι χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και των παροχών ανεργίας εν μέσω της πανδημίας, έχουν μεν μειώσει τη μετάδοση της ύφεσης στην αγορά εργασίας και στα δημόσια συνταξιοδοτικά δικαιώματα, όμως το χρέος που συσσωρεύεται εκτιμάται ότι θα προσθέσει πίεση στα συνταξιοδοτικά οικονομικά, τα οποία έχουν ήδη τεθεί σε πίεση από τις δημογραφικές αλλαγές.
Και επισημαίνει ο Οργανισμός ότι θα πρέπει οι κυβερνήσεις να διασφαλίζουν ότι οι πολίτες θα συνεχίζουν να αποταμιεύουν χρήματα για τη συνταξιοδότησή τους και να αποφεύγουν τη ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων, όταν οι αγορές είναι χαμηλά. Ειδικά στην περίπτωση ρευστοποίησης συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων, ο ΟΟΣΑ υποστηρίζει ότι θα πρέπει να αποτελεί μέτρο έκτακτης ανάγκης και μόνο υπό εξαιρετικές περιστάσεις κάθε φορά.
Οι μελετητές του Οργανισμού θέτουν μάλιστα κι έναν δύσκολο στόχο για τους κυβερνώντες. Να έχουν σαφείς στόχους επάρκειας των συντάξεων και δείκτες για το πώς μπορούν τα συστήματα να επιτύχουν τους στόχους αυτούς.
Η έκθεση απευθύνεται κυρίως στις κυβερνήσεις που χαράσσουν πολιτικές και επισημαίνει ότι πρέπει να αξιολογούν την απόδοση του συστήματος παροχής σύνταξης καθώς και να αντιμετωπίσουν πιθανές περιπτώσεις όπου οι συνταξιοδοτικές παροχές είναι ανεπαρκείς. Βασικό εργαλείο των κυβερνήσεων θα πρέπει να είναι, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι τακτικές αξιολογήσεις αλλά και ερευνητικά μοντέλα που θα λαμβάνουν υπόψη τους μια σειρά από παραμέτρους, όπως για παράδειγμα κίνδυνοι σαν αυτοί που επήλθαν στις οικονομίες λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Έτσι και με βάση την πορεία της υγειονομικής κρίσης, ο ΟΟΣΑ ζητεί από τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών τους να εντοπίζουν ομάδες που κινδυνεύουν περισσότερο, όπως είναι για παράδειγμα οι εργαζόμενοι με ευέλικτες μορφές εργασίας αλλά και οι αυτοαπασχολούμενοι.
Κίνδυνος από τη συνεχή αλλαγή επενδυτικών στρατηγικών
Ιδιαίτερη σημασία για τη συζήτηση που αναμένεται να ανοίξει και στη χώρα μας, λόγω της προωθούμενης ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, έχει η θέση του ΟΟΣΑ για τον κίνδυνο που κρύβει η συχνή αλλαγή επενδυτικών παρόχων ή στρατηγικών, από τους ίδιους τους ασφαλισμένους, καθώς οδηγεί στο αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, ήτοι χειρότερα επενδυτικά αποτελέσματα. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Οργανισμός, ίσως και να πρέπει οι κυβερνήσεις να παρέμβουν με στόχο την αποτροπή της συχνής εναλλαγής, για την αποφυγή επιβλαβών αλλαγών στις επενδύσεις αλλά και τη διατήρηση της σταθερότητας των χρηματοπιστωτικών αγορών.
Ανάγκη για αποθεματικά έκτακτης ανάγκης
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ Άνχελ Γκουρία, σχολιάζοντας την έκθεση, αφού ξεκαθάρισε ότι το να επιτρέπεται η πρόωρη πρόσβαση στις μελλοντικές αποταμιεύσεις για συνταξιοδότηση πρέπει να αποτελεί ύστατο μέτρο, υπογράμμισε την ανάγκη ύπαρξης αποθεματικών έκτακτης ανάγκης, «ως ένα προληπτικό μέτρο που καθιστά πιο ανθεκτικά τα συνταξιοδοτικά συστήματα.