Βρυξέλλες, ανταπόκριση
Μέχρι αργά χθες το βράδυ οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είχαν, ως είθισται, στα χέρια τους το πρώτο προσχέδιο των συμπερασμάτων για τη σημερινή Σύνοδο Κορυφής. Και αυτό γιατί, μετά το βέτο της Λευκωσίας για τις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας, η ΕΕ καλείται να βρει τη μέση λύση, ώστε να ικανοποιήσει την Κύπρο.
Η Αγκελα Μέρκελ δεν θέλει αυστηρό κείμενο και σχέδιο κυρώσεων που μπορεί να «εκνευρίσει» την Τουρκία. Η επιβολή κυρώσεων, υπό αυτό το πρίσμα, λένε πηγές, έχει πλέον μηδενικές πιθανότητες. Το παιχνίδι παίζεται στο εάν θα υπάρξει συγκεκριμενοποίηση δέσμης κυρώσεων, ώστε να μπει σε εφαρμογή εάν η Τουρκία δεν τηρήσει τις όποιες δεσμεύσεις ανέλαβε.
Το κυπριακό βέτο σε επίπεδο ΥΠΕΞ φάνηκε να αποδιοργανώνει τα σχέδια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που όπως έγινε γνωστό, μετατέθηκε για μια εβδομάδα λόγω κρούσματος Covid-19 στο γραφείο του προέδρου. Οι κακές γλώσσες, βέβαια, λένε ότι η Σύνοδος ακυρώθηκε ώστε να δοθεί χρόνος και να βρεθεί τρόπος να αποσύρει η Κύπρος το βέτο.
Σε κάθε περίπτωση, το πρώτο γράμμα του προέδρου Σαρλ Μισέλ, που αφορούσε τη ματαιωμένη σύνοδο της προηγούμενης εβδομάδας, είχε το θέμα της Τουρκίας τελευταίο, με χλιαρή ρητορική και σαφή ένδειξη ότι δεν θα συζητηθούν κυρώσεις. Στο προχθεσινό γράμμα, όμως, που αφορά την ίδια Σύνοδο Κορυφής, το γράμμα του κ. Μισέλ προς τους ηγέτες της ΕΕ είχε σαφώς πιο σκληρή ρητορική προς την Άγκυρα.
Τι μεσολάβησε μεταξύ των δύο επιστολών; Το βέτο της Κύπρου -σε επίπεδο μόνιμων αντιπροσωπειών (coreper) και σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών- για τις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας και η απαίτηση της Λευκωσίας για παράλληλες κυρώσεις σε Λευκορωσία και Τουρκία. Κάτι βέβαια που θα έφερνε ναυάγιο σε μια Σύνοδο Κορυφής που «σώθηκε» τελικά λόγω… Covid-19.
Στο νέο, επικαιροποιημένο γράμμα, ο κ. Μισέλ γράφει:
«Το δείπνο θα αφιερωθεί εξ ολοκλήρου στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και στις σχέσεις μας με την Τουρκία. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε ένα χώρο για εποικοδομητικό διάλογο με την Τουρκία, για την επίτευξη σταθερότητας και ασφάλειας σε ολόκληρη την περιοχή και να διασφαλίσουμε τον πλήρη σεβασμό της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών-μελών της ΕΕ. Αυτό θα είναι δυνατόν μόνο εάν η Τουρκία δεσμευτεί εποικοδομητικά. Όλες οι επιλογές παραμένουν στο τραπέζι, για να υπερασπιστούν τα νόμιμα συμφέροντα της ΕΕ και των κρατών-μελών της».
Η συζήτηση αναμένεται να γίνει με άξονα τον διάλογο μεταξύ των εμπλεκομένων, όμως, σαφώς η γλώσσα έχει «σκληρύνει». Και το ότι άργησε πολύ το προσχέδιο συμπερασμάτων, παρά το γεγονός ότι η Κομισιόν κατέθεσε διάφορα σενάρια για πιθανές κυρώσεις κατά της Τουρκίας, δείχνει ότι το γράψε-σβήσε συνεχίζεται μεταξύ Βρυξελλών, Λευκωσίας και Βερολίνου.
Η στάση Μέρκελ και η σιγή Μακρόν
Ο λαλίστατος μέχρι και πριν από δύο εβδομάδες, «σύμμαχος» της Ελλάδας, Εμανουέλ Μακρόν έχει κρατήσει σιγή ιχθύος ενόψει της σημερινής Συνόδου. Υπενθυμίζουμε ότι ο Γάλλος πρόεδρος έχει φροντίσει μέσω Twitter να κάνει βήμα πίσω στη σκληρή ρητορική του κατά της Τουρκίας. Από την άλλη, η Αγκελα Μέρκελ παραμένει σταθερά στο «πλάι» της Άγκυρας. Χθες μάλιστα όχι μόνο φωτογράφισε ότι Ελλάδα και Τουρκία ενδεχομένως να βρίσκονταν ένα βήμα πριν τη σύρραξη, έπλεξε και το εγκώμιο της Τουρκίας για τους χειρισμούς της στο προσφυγικό.
Μιλώντας στη γερμανική Βουλή, η κα Μέρκελ κατέστησε σαφές πως η Τουρκία είναι εταίρος στο ΝΑΤΟ και επιτελεί «θαυμαστό και αξιοσημείωτο» έργο σε ό,τι αφορά τη φιλοξενία τεσσάρων εκατομμυρίων προσφύγων. «Θα πρέπει να εξετάσουμε πολύ προσεκτικά», είπε, «πώς θα πετύχουμε την αποκλιμάκωση της έντασης, πώς θα ενισχύσουμε τη συνεργασία στο προσφυγικό και σε ό,τι αφορά την ανθρώπινη αντιμετώπιση των προσφύγων».
«Πρέπει να προσδιορίζουμε κάθε φορά εκ νέου τη σχέση μας με την Τουρκία, αλλά και να εμμένουμε στη συνεργασία μαζί της σε σημαντικά ζητήματα», δήλωσε.
Η θέση αυτή και ο τρόπος που την εξέφρασε η Γερμανίδα καγκελάριος ελλοχεύει κινδύνους καθώς έρχεται εν μέσω κριτικής της για την κατάσταση στον καταυλισμό στη Μόρια και της φερόμενης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Ελλάδα!
Ο δεύτερος κίνδυνος έχει να κάνει με τη διασύνδεση της τοποθέτησης Μέρκελ και της επιστολής του κ. Ερντογάν σε όλους τους ηγέτες της ΕΕ εκτός από τους κ.κ. Μητσοτάκη και Αναστασιάδη, όπου αναφέρεται ότι η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Τουρκία είναι απαράδεκτη. Πηγές από την Άγκυρα αναφέρουν ότι ο κ. Ερντογάν ζητάει να αλλάξει η συμφωνία της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας, ώστε να παρακαμφθεί το πάγιο κυπριακό βέτο. Ζητάει επίσης την άρση της βίζας για Τούρκους επιχειρηματίες και αύξηση των κονδυλίων για τους πρόσφυγες.
Πολιτική ίσων αποστάσεων από ΗΠΑ
Τις τελευταίες ημέρες, η ελληνική κυβέρνηση πανηγυρίζει για την επίσκεψη του απερχόμενου υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μ. Πομπέο, στην Αθήνα και τις δηλώσεις υποστήριξης. Το κρίσιμο όμως είναι ότι η άφιξη Πομπέο συνδέεται με τη διάρκεια της λεγόμενης «lame duck» περιόδου στις ΗΠΑ, της περιόδου δηλαδή που προηγείται της εκλογικής αναμέτρησης.
Επί της ουσίας, λένε πηγές από την Ουάσιγκτον, οι απόψεις του κ. Πομπέο δεν πρεσβεύουν τον Λευκό Οίκο. Γι’ αυτό και ο ίδιος επέλεξε να έρθει τώρα στην Ελλάδα, όπως άλλωστε είχε κάνει και ο Μπαράκ Ομπάμα λίγο πριν αποχωρήσει από τον Λευκό Οίκο. Τα ταξίδια αυτά, κατά τις ίδιες πηγές, έχουν περιορισμένο αντίκτυπο. Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Πομπέο, όταν επισκέφθηκε την Κύπρο πριν από τρεις εβδομάδες σε επίσημο ταξίδι, δεν ήρθε μετά στην Ελλάδα.
Πάντως, η τουρκική διπλωματία δεν αφήνει τίποτα να πέσει κάτω. Έκαναν διάβημα στο αμερικανικό ΥΠΕΞ, με αποτέλεσμα να ανακοινωθεί ότι ο υφυπουργός Εξωτερικών Φ. Ρίκερ θα μεταβεί άμεσα στην Άγκυρα, ώστε να διατηρηθεί πολιτική ίσων αποστάσεων, ακόμα και σε μια lame duck περίοδο!
Το κρυφό χαρτί του Αναστασιάδη
Σύσσωμη η ηγεσία της ΕΕ κάνει τις τελευταίες μέρες πολιτικό «μασάζ» στον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη, προκειμένου να μη βάλει βέτο. Χθες το βράδυ είχε συνάντηση με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ. Ο κ. Αναστασιάδης όμως κρατάει τα χαρτιά του κλειστά, αφήνοντας τον Κύπριο ΥΠΕΞ να επαναλάβει τη θέση της Λευκωσίας για διάλογο με προϋποθέσεις, κατάρτιση λίστας κυρώσεων για την Τουρκία και επιβολή τους εάν χρειαστεί.
Η Αθήνα δήλωσε ότι το μέτωπο με τη Λευκωσία παραμένει αρραγές και ότι θα στηρίξει ένα πιθανό βέτο της Κύπρου για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας. Βέβαια αυτό θα εξαρτηθεί και από την πορεία των συζητήσεων για τη Λευκορωσία, όπου υπάρχει το κυπριακό βέτο. Αξίζει να σημειώσουμε ότι όπως σκλήρυνε η ρητορική του κ. Μισέλ για την Τουρκία στο νέο γράμμα που έστειλε στους ηγέτες, τόσο... εξαφανίστηκε η πύρινη γλώσσα κατά της Λευκορωσίας που υπήρχε στο πρώτο γράμμα.
Η Λευκορωσία θα συζητηθεί πλέον μαζί με τις εξελίξεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τη δηλητηρίαση του Αλεξέι Ναβάλνι...