«Πράσινα» χαρακτηριστικά, θα πρέπει να έχουν από τις αρχές του νέου έτους 7 κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών η προμήθεια των οποίων γίνεται από στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων, ενώ για άλλες 8 κατηγορίες θα υπάρξει σύσταση ώστε οι αναθέσεις να προκρίνονται με βάση τα οικολογικά χαρακτηριστικά τους.
Αυτό προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την προώθηση των Πράσινων Δημοσίων Συμβάσεων 2020 - 2023 που βρίσκεται στο στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης και αναμένεται να «επικυρωθεί» με τη μορφή Κοινής Υπουργικής Απόφασης έως τα τέλη Οκτωβρίου.
Επισημαίνεται, ότι ως Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις (ΠΔΣ) ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «η διαδικασία με την οποία οι δημόσιες αρχές επιδιώκουν να συνάψουν συμβάσεις για αγαθά, υπηρεσίες και έργα με μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις καθ᾽ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, σε σύγκριση με αγαθά, υπηρεσίες και έργα που επιτελούν την ίδια πρωταρχική λειτουργία τα οποία θα αποτελούσαν το αντικείμενο της σύμβασης υπό άλλες συνθήκες».
Οι υποχρεωτικές ΠΔΣ
Στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης, το οποίο θα εφαρμοστεί από 1/1/2021 προβλέπεται ότι για τις δημόσιες συμβάσεις που θα υλοποιούν οι κεντρικές κυβερνητικές αναθέτουσες αρχές για την προμήθεια:
- Χαρτιού φωτοαντιγραφής και γραφής
- Ηλεκτρονικών υπολογιστών και οθονών
- Εξοπλισμούς απεικόνισης
- Εσωτερικού φωτισμού – λαμπτήρων LED
- Κλιματιστικών μηχανημάτων
- Βιοαποικοδομήσιμων λιπαντικών μέσα
- Μεταφορικών μέσων, δηλαδή οχήματα και υπηρεσίες μεταφοράς, υποχρεωτικά το 50% των παραπάνω προμηθειών θα πρέπει να ενσωματώνουν τα χαρακτηριστικά της «Πράσινης Δημόσιας Σύμβασης».
Τα ίδια σχεδόν ποσοστά προμηθειών ΠΔΣ θα είναι υποχρεωτικά από την 1/1/2022 για τις μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές και από το 2023 και για τους αναθέτοντες φορείς. Αυτό σημαίνει ότι το 2023 το 50% των προμηθειών στα συγκεκριμένα προϊόντα θα είναι «πράσινο». Να σημειωθεί ότι για να χαρακτηρίζεται μια δημόσια σύμβαση «πράσινη», η κάθε κατηγορία προϊόντων, θα πρέπει να ενσωματώνει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Οι προαιρετικές ΠΔΣ
Εκτός των παραπάνω με τα οποία θα γίνει η αρχή για τις ΠΔΣ, υπάρχει και η λίστα των αγαθών και υπηρεσιών για τα οποία δεν προβλέπεται δεσμευτική εφαρμογή, αλλά ωστόσο, υπάρχει η σύσταση να είναι οικολογικά.
Τα αγαθά και οι υπηρεσίες αυτές είναι:
- Έπιπλα,
- Προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας
- Προϊόντα και υπηρεσίες συντήρησης εξωτερικών δημόσιων χώρων
- Υποδομές διαχείρισης λυμάτων.
- Ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.
- Αναγεννημένα λιπαντικά μέσα.
- Σχεδιασμός οδοποιίας, κατασκευή και συντήρηση.
- Σχεδιασμός κτιρίων γραφείων, κατασκευή και διαχείριση.
Τι πρέπει να κάνουν οι αναθέτουσες αρχές
Στις γενικές οδηγίες προς τις αναθέτουσες αρχές για την υλοποίηση ΠΔΣ, αναφέρεται ότι κατά τον σχεδιασμό και την προετοιμασία των εγγράφων μίας Πράσινης Δημόσιας Σύμβασης για προμήθεια προϊόντων, παροχή υπηρεσιών και δημόσια έργα, οι αναθέτουσες αρχές πρέπει να ενσωματώνουν κριτήρια που χαρακτηρίζουν το προϊόν, την υπηρεσία ή το έργο «πράσινο» και αξιολογούνται με κατάλληλους συντελεστές βαρύτητας, ώστε να δίνουν προβάδισμα στις «πράσινες» λύσεις.
Επίσης, κατά τον σχεδιασμό και την προετοιμασία των εγγράφων μίας Πράσινης Δημόσιας Σύμβασης οι αναθέτουσες αρχές ενθαρρύνονται να υιοθετούν, κατά κύριο λόγο, ως κριτήριο ανάθεσης την από οικονομική άποψη συμφερότερη προσφορά βάσει του κόστους με ανάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας, όπως της κοστολόγησης του κύκλου ζωής.
Το κριτήριο ανάθεσης μπορεί, επίσης, να περιλαμβάνει τη βέλτιστη σχέση ποιότητας-τιμής, η οποία εκτιμάται βάσει ειδικότερων κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων περιβαλλοντικών πτυχών που συνδέονται με το αντικείμενο της δημόσιας σύμβασης.
Τα «πράσινα» χαρακτηριστικά, ο τρόπος βαθμολόγησής τους, καθώς και η αναφορά σε οικολογικά πρότυπα και πρότυπα περιβαλλοντικής διαχείρισης θα πρέπει να διατυπώνονται με σαφήνεια. Παράλληλα κατά τον σχεδιασμό και την προετοιμασία των εγγράφων μίας Πράσινης Δημόσιας Σύμβασης οι αναθέτουσες αρχές ενθαρρύνονται να υιοθετούν όρους που προωθούν την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των προϊόντων.
Πρέπει, επίσης, να εξασφαλίζουν την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων, όπως συσκευασιών, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων, φορητών ηλεκτρικών στηλών (μπαταριών) και ελαστικών, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που αυτή είναι υποχρεωτική βάσει της σχετικής νομοθεσίας.
Επιπλέον, οι αναθέτουσες αρχές ενθαρρύνονται να εφαρμόζουν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας τόσο ως αγοραστές κατά την προετοιμασία και τον σχεδιασμό μίας δημόσιας σύμβασης, όσο και ως καταναλωτές κατά τη διάρκεια χρήσης των προϊόντων ή παροχής της υπηρεσίας.
Στο πλαίσιο αυτό, τα διοικητικά έγγραφα και κάθε άλλου τύπου έγγραφα μπορούν να διακινούνται κατά το δυνατόν περισσότερο με ηλεκτρονικά μέσα, ώστε να αποφεύγεται η εκτύπωση ή η φωτοαντιγραφή τους.
Εφόσον η εκτύπωση των εγγράφων είναι απαραίτητη, τότε αυτή μπορεί να γίνεται και στις δύο όψεις του φύλλου χαρτιού και τα χρησιμοποιημένα να συλλέγονται προς ανακύκλωση.