Θέμα ημερών είναι η ανακοίνωση, πιθανότατα από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, του τρόπου και του χρόνου καταβολής των αναδρομικών των συνταξιούχων. Ο κύβος ερρίφθη και μετά τη δημοσιοποίηση των αποφάσεων της δικαιοσύνης, στο κυβερνητικό επιτελείο εξετάζουν σενάρια πληρωμής της πρώτης δόσης των αναδρομικών ακόμη και στο τέλος του 2020 ή το αργότερο εντός του 2021.
Βέβαια, η κυβέρνηση ακόμη δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά της για το ποιος είναι ο τελικός αριθμός των συνταξιούχων, το οριστικό ποσό των επιστροφών και ο τρόπος πληρωμής τους. Εφόσον οι αποφάσεις του ΣτΕ εφαρμοστούν οριζόντια για το σύνολο των δικαιούχων, χωρίς εξαιρέσεις, τότε το κόστος ανέρχεται σε 3,9 δισ. ευρώ και αφορά 2,5 εκατ. συνταξιούχους.
Σύμφωνα με τις αρχικές εισηγήσεις που δέχθηκε ο πρωθυπουργός, οι τελικές ανακοινώσεις θα έπρεπε να γίνουν τον Σεπτέμβριο, αφού ληφθούν υπόψη και οι εξελίξεις στο υγειονομικό πεδίο που επηρεάζει άμεσα το δημοσιονομικό, όταν άλλωστε θα έχουν επικαιροποιηθεί και οι εκτιμήσεις για το μέγεθος της ύφεσης φέτος και θα περιλαμβάνονται στο προσχέδιο του προϋπολογισμού.
Φαίνεται, όμως, πως «κέρδισαν» οι εισηγήσεις για πιο γρήγορη δημοσιοποίηση της απόφασης, εντός του Ιουλίου, με τον φόβο μιας νέας μαζικής προσφυγής των συνταξιούχων στα δικαστήρια.
Έτσι, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε χθες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας, εντός της εβδομάδας «ο πρωθυπουργός θα ανακοινώσει τον τρόπο και τον χρόνο καταβολής των αναδρομικών των συνταξιούχων. Ο κ. Πέτσας τόνισε ότι η κυβέρνηση σέβεται τις αποφάσεις των δικαστηρίων και μελετά το συνολικό κόστος.
«Η κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι σέβεται τις αποφάσεις των ανώτατων δικαστηρίων. Αυτό θα κάνει και τώρα. Η κυβέρνηση μελετά όλες τις πτυχές της απόφασης του ΣτΕ και μέσα στην εβδομάδα ο πρωθυπουργός θα ανακοινώσει τον τρόπο και τον χρόνο με τον οποίο θα προχωρήσουμε στην εφαρμογή της απόφασης. Δεν υπάρχει κανένα θέμα παραγραφής και οι συνταξιούχοι δεν έχουν κανένα λόγο προσφυγής στη Δικαιοσύνη», είπε ο κ. Πέτσας.
Οι δηλώσεις αυτές έγιναν καθώς ο φόβος των προσφυγών υπάρχει αφού με τις αποφάσεις 1439-1443 του ΣτΕ ξεκαθάρισε οριστικά το τοπίο μόνο για τους περίπου 200.000-250.000 συνταξιούχους που συμμετείχαν ατομικά ή ομαδικά στις περίπου 6.000 αγωγές που έχουν κατατεθεί στα δικαστήρια έως το 2018. Η απόφαση προβλέπει ότι όσοι έκαναν αγωγές δικαιούνται αναδρομικά μόνο για το διάστημα των 11 μηνών μεταξύ Ιουνίου 2015 και Μαΐου 2016, ανεξάρτητα από το αν διεκδικούν περισσότερα.
Αντίθετα, όσοι δεν έχουν υποβάλει αγωγής, δεν χάνουν το δικαίωμά τους αυτό, όμως το ΣτΕ δεν τους δικαιώνει αυτόματα. Εδώ, αναμένεται να παρέμβει η κυβέρνηση και να ορίσει τους δικαιούχους, ανεξάρτητα από το εάν έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη ή όχι.
Κι ενώ το θέμα των αγωγών είναι ξεκάθαρο, διαφορετικές απόψεις υπάρχουν σχετικά με τα αναδρομικά των επικουρικών συντάξεων. Αν και η πλειοψηφία των δικηγόρων εκτιμούν πως το ΣτΕ έκρινε ενιαία το θέμα των κύριων και των επικουρικών συντάξεων καθώς και των Δώρων, υπάρχουν νομικοί κύκλοι κοντά στο υπουργείο Εργασίας που διαβάζουν την απόφαση αλλιώς. Εκτιμούν πως η απόφαση δεν αφορά τις επικουρικές συντάξεις, με αποτέλεσμα το κόστος υλοποίησης μιας απόφασης που θα είναι ενιαία για το σύνολο των κύριων συντάξεων (ανεξάρτητα από το εάν έχουν προσφύγει ή όχι στη δικαιοσύνη οι δικαιούχοι) να μειώνεται κατά τουλάχιστον 700 εκατ. ευρώ.
Πιο ξεκάθαρη είναι η περίπτωση των συντάξεων του δημοσίου, καθώς οι αποφάσεις του ΣτΕ δεν τις ακουμπούν. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως οι περίπου 500.000 δικαιούχοι συνταξιούχοι δεν θα λάβουν αναδρομικά. Αναμένεται, εντός του επόμενου διαστήματος, ξεχωριστή απόφαση για το ίδιο θέμα από το Ελεγκτικό Συνέδριο που έχει τη δικαιοδοσία για τα συνταξιοδοτικά ζητήματα και τις προσφυγές από συνταξιούχους του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Σύμφωνα μάλιστα με κάποιους νομικούς, υπάρχει ισχυρή η πιθανότητα το Ελεγκτικό Συνέδριο να αποφασίσει γι' αυτούς αναδρομικά για διάστημα μεγαλύτερο του 11μήνου…
Εκτός κάδρου, τουλάχιστον με τις πρόσφατες αποφάσεις, βγαίνουν όλες οι διεκδικήσεις μετά τον Μάιο του 2016. Όπως και όσοι διεκδικούσαν ποσά για το διάστημα πριν από τον Ιούνιο του 2015, χωρίς όμως να έχουν υποβάλει αγωγές. Πριν τον Ιούνιο του 2015 τα αναδρομικά «κόπηκαν» από την προηγούμενη απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, ενώ μετά τον Μάιο του 2016 στα αναδρομικά έβαλε φραγμό ο επανυπολογισμός του νόμου Κατρούγκαλου, που επίσης κρίθηκε πρόσφατα συνταγματικός από το ΣτΕ.
Σύμφωνα με τον έγκριτο νομικό Δημήτρη Μπούρλο, «μετά τις αποφάσεις της Ολομελείας του ΣτΕ έχουν απαντηθεί τα ερωτήματα τα οποία ΕΦΚΑ και υπουργείο Εργασίας έθεσαν ως αντικείμενο της πιλοτικής δίκης». Επομένως, τονίζει ο τέως εκδότης του περιοδικού «Νομοθεσία ΙΚΑ», η πολιτεία θα πρέπει το ταχύτερο δυνατό να αποσαφηνίσει τις θέσεις της και να καθορίσει τον τρόπο συμμόρφωσης με το περιεχόμενο των αποφάσεων. «Κατά τη νομική μου άποψη», καταλήγει ο κ. Μπούρλος, «οι αποφάνσεις στα ερωτήματα που ετέθησαν καλύπτουν το σύνολο των συνταξιούχων».
Τι γίνεται με τις παραγραφές
Σε όλους τους τόνους, πάντως, τόσο τα κυβερνητικά στελέχη όσο και νομικοί, διαβεβαιώνουν τους συνταξιούχους πως δεν τίθεται άμεσα θέμα παραγραφής των αξιώσεών τους. Ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης, η υπόθεση του οποίου οδηγήθηκε στην πιλοτική δίκη του ΣτΕ, επισημαίνει χαρακτηριστικά πως κατ' αρχάς μέχρι τη γνωστοποίηση των αποφάσεων της κυβέρνησης, κανένας συνταξιούχος δεν πρέπει να κάνει αγωγές. Σε περίπτωση άρνησης της κυβέρνησης να επιστρέψει τα αναδρομικά σε κάποιες ομάδες, έχουν όλο τον χρόνο μπροστά τους, μέχρι τέλη του 2020, να καταθέσουν αγωγές χωρίς κανένα πρόβλημα παραγραφής των αξιώσεών τους.
Αναλυτικά, για τους συνταξιούχους όλων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης (πλέον Ε-ΕΦΚΑ) όπως τους γνωρίζαμε πριν την ενοποίησή τους, εποπτείας του Υπουργείου Εργασίας:
- Οι αξιώσεις των μηνών του 2015 (Ιούνιος 2015 - Δεκέμβριος 2015) παραγράφονται στα τέλη του 2020 (31.12.2020)
- Αντίστοιχα οι αξιώσεις τους για το 2016 (Ιανουάριος - Μάιος) παραγράφονται στο τέλος του έτους του 2021 (31.12.2021).
- Αντιθέτως για τους συνταξιούχους του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ η αξίωσή τους για τον μήνα Ιούνιο του 2015 παραγράφεται περί τις 10 Αυγούστου του 2020 καθώς έχει επιμηκυνθεί ο χρόνος παραγραφής (Ιούνιος) λόγω της αναστολής των εργασιών των Δικαστηρίων εξαιτίας της πανδημίας της Covid-19.
Ο κ. Αποστολίδης εκφράζει τη βεβαιότητα ότι η κυβέρνηση εκόντως ή ακόντως θα επιστρέψει τα αναδρομικά σε όλους τους δικαιούχους, είτε έχουν κάνει αγωγές είτε όχι.
Και σημειώνει ότι όσοι βέβαια έχουν κάνει αγωγές θα πρέπει να λάβουν τα αναδρομικά εντόκως από την κοινοποίηση της αγωγής. Το επιτόκιο είναι της τάξης του 6%.
Οι δόσεις και ο «κουμπαράς»
Η λύση που αναζητείται από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης περιλαμβάνει δόσεις σε βάθος ετών, τουλάχιστον για τα μεγάλα ποσά, καθώς οι διεκδικήσεις ξεκινούν από 660 ευρώ και αγγίζουν ή ξεπερνούν και τις 8.000 ευρώ. Στην πράξη, εξετάζονται διάφορα σενάρια εξόφλησης των αναδρομικών σε ετήσιες ή εξαμηνιαίες δόσεις, σε βάθος 3 έως 5 ή 6 ετών, χωρίς να έχουν αποκλειστεί και οι μηνιαίες δόσεις. Η σχετική νομοθετική ρύθμιση πρέπει να αναμένεται εντός του 2020, ώστε η σταδιακή αποπληρωμή να ξεκινήσει από το 2021, αν όχι στα τέλη του 2020.
Δεν αποκλείεται μάλιστα να αναζητηθούν χρήματα από τον θεσμοθετημένο «κουμπαρά» που προβλέπεται στον τελευταίο νόμο Βρούτση. Συγκεκριμένα, ο νόμος 4670/2020 προβλέπει ότι το 0,5% του ΑΕΠ, που το 2019 θεσμοθετήθηκε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τη «13η Σύνταξη», μπορεί να χρηματοδοτεί τις αυξήσεις κύριων και επικουρικών συντάξεων καθώς και άλλες δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης.