Πρεμιέρα στα τεκμήρια κατοικίας κάνουν με τις νέες φορολογικές δηλώσεις οι αλλαγές στις αντικειμενικές αξίες που ενεργοποιήθηκαν την 1η Ιανουαρίου 2019.
Στις περιπτώσεις εκείνες όπου οι αντικειμενικές αξίες έκαναν πέρυσι άλμα, τα τεκμήρια, παρότι αμετάβλητα, θα είναι φέτος πιο τσουχτερά. Έτσι, χιλιάδες ιδιοκτήτες ή ενοικιαστές ακινήτων κινδυνεύουν να πιαστούν στην τσιμπίδα των τεκμηρίων διαβίωσης και να κληθούν να καταβάλουν περισσότερο φόρο, εάν το τεκμαρτό τους εισόδημα υπερβαίνει το δηλωθέν.
Οι αντικειμενικές αξίες προσαρμόστηκαν τελευταία φορά τον Ιούνιο του 2018, αλλά ενεργοποιήθηκαν από την 1η Ιανουαρίου 2019. Το σχέδιο -προ κορωνοϊού- στο οποίο είχαν συμφωνήσει υπουργείο Οικονομικών και θεσμοί προέβλεπε μια ακόμα αναπροσαρμογή φέτος, με συνακόλουθο λίφτινγκ στον ΕΝΦΙΑ, αλλά μπήκε στο συρτάρι λόγω πανδημίας. Οι περυσινές αναπροσαρμογές, όμως, μετράνε κατά τον υπολογισμό των τεκμηρίων στις τρέχουσες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος. Πολλοί μάλιστα θα δουν τα τεκμήρια για την κατοικία ή τις κατοικίες τους να είναι αυξημένα κατά 40%, λόγω των υψηλότερων αντικειμενικών αξιών που ισχύουν σήμερα.
Όσοι απέκτησαν ακίνητα το 2019 θα πρέπει να γνωρίζουν πως το τεκμήριο δεν υπολογίζεται μόνο στο ποσό που πλήρωσε ο φορολογούμενος για να αποκτήσει το ακίνητο, αλλά αθροίζονται τόσο ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων όσο και τα συμβολαιογραφικά έξοδα, «ψηλώνοντας» το λογαριασμό.
Η ισχύουσα νομοθεσία ορίζει προσαύξηση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 40% για ακίνητα που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης μεταξύ 2.800 και 4.999 ευρώ το τετραγωνικό και κατά 70% για ακίνητα τα οποία βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης πάνω από 5.000 ευρώ.
Όσοι αγόρασαν ακίνητα το 2019, κατά τη συμπλήρωση της φορολογικής τους δήλωσης θα πρέπει να γνωρίζουν ότι:
- Στην αγορά ακινήτων, ως ποσό τεκμαρτής δαπάνης λαμβάνεται το ποσό της συνολικής επιβάρυνσης, όπως προκύπτει από τα οικεία πωλητήρια συμβόλαια, εκτός εάν από έλεγχο προκύπτει μεγαλύτερο ποσό, οπότε λαμβάνεται υπόψη αυτό.
- Κρίσιμος χρόνος για να υπολογιστεί το ποσό της τεκμαρτής δαπάνης είναι ο χρόνος σύνταξης του συμβολαίου μεταβίβασης του ακινήτου, εφόσον καταβληθεί ολόκληρο το τίμημα και παραδοθεί η χρήση και η κυριότητα του ακινήτου, διαφορετικά, το ποσό της δαπάνης θα κατανέμεται στα φορολογικά έτη που καταβάλλονται οι δόσεις, όπως αυτό προκύπτει από σχετικά παραστατικά πληρωμής. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση σύνταξης προσυμφώνου αγοράς.
- Σε ανέγερση οικοδομής, εφόσον η ανέγερση διαρκέσει περισσότερο του ενός έτους, σε κάθε έτος ως ποσό δαπάνης θα ληφθεί το αντίστοιχο του κόστους ανέγερσης στο ίδιο έτος, εκτός εάν ο χρόνος καταβολής έχει ορισθεί διαφορετικά (π.χ. ο χρόνος αποπεράτωσης της οικοδομής).
- Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται για επισκευή και συντήρηση κατοικίας δεν υπολογίζονται ως δαπάνη απόκτησης περιουσιακού στοιχείου. Αν όμως πρόκειται για προσθήκες, επεκτάσεις, τότε τίθεται θέμα δαπάνης απόκτησης.
- Σε περίπτωση αγοράς ακινήτου με συνιδιοκτησία ή σε περίπτωση που περισσότεροι από κοινού ανεγείρουν οικοδομή, σε κάθε έναν αναλογεί ποσό δαπάνης όσο το ποσοστό συμμετοχής του.
- Σε περίπτωση που από διαφορετικό πρόσωπο αγοράζεται η ψιλή κυριότητα και από άλλο η επικαρπία ακινήτου, σε καθέναν θα υπολογισθεί ποσό δαπάνης απόκτησης που του αναλογεί επιμεριστικά κατά το ποσοστό που προβλέπεται από τη φορολογία κληρονομιών. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που ανεγείρεται οικοδομή σε οικόπεδο στο οποίο άλλο πρόσωπο είναι ψιλός κύριος και άλλο επικαρπωτής, δηλαδή η δαπάνη ανέγερσης επιμερίζεται στους δύο κατά τα ποσοστά που προβλέπονται από τη φορολογία κληρονομιών, ανεξάρτητα σε ποιου το όνομα εκδίδεται η άδεια ανέγερσης οικοδομής.