Πληθαίνουν οι καταγγελίες ιδιοκτητών γης για καταπατήσεις εκτάσεών τους από υποψήφιους επενδυτές φωτοβολταϊκών, οι οποίοι σπεύδουν να δεσμεύσουν αγροτεμάχια προκειμένου να προλάβουν και να αποκτήσουν άδειες παραγωγής ρεύματος.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει γίνει αποδέκτης διαμαρτυριών και καταγγελιών πολιτών ή και δημοτικών αρχών, οι οποίοι εκ των υστέρων κι εν αγνοία τους διαπιστώνουν πως εταιρείες ΑΠΕ παρουσιάζουν ως δικές τους εκτάσεις στις οποίες προτίθενται να αναπτύξουν ως επί το πλείστον φωτοβολταϊκά πάρκα. Οι δεσμεύσεις γης γίνονται κυρίως σε πεδινές εκτάσεις με ηλιοφάνεια.
Το πρόβλημα επιβεβαιώνει και η ΡΑΕ, σε επικοινωνία που είχε με στελέχη της το Euro2day.gr, και αποδίδουν το προκληθέν αλαλούμ στον Κανονισμό Έκδοσης Αδειών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας με χρήση ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ του 2011, ο οποίος δεν υποχρεώνει τον υποψήφιο επενδυτή να προσκομίσει τίτλο ιδιοκτησίας ή συμφωνητικό μίσθωσης ή παραχώρησης της γης στο στάδιο της υποβολής αιτήσεων για την έκδοση αδειών παραγωγής ρεύματος.
Γιατί όμως, ενώ ο Κανονισμός που πατά σε νομοθεσία του 2010, αν και είναι σε ισχύ από το 2011, έφερε στο φως της επιφάνειας τις καταπατήσεις ακινήτων τώρα;
Όπως εξηγούν αρμόδιοι παράγοντες, η στροφή της αναπτυξιακής πολιτικής στην πράσινη ενέργεια και η μείωση του κόστους του εξοπλισμού των φωτοβολταϊκών πάρκων, έχει προκαλέσει ένα μεγάλο κύμα επενδυτικών προθέσεων. Είναι ενδεικτικό ότι στον πρόσφατο και τελευταίο κύκλο υποβολής αιτήσεων του περασμένου Δεκεμβρίου, η ΡΑΕ μέτρησε τη δηλωθείσα συνολική ισχύ τους στα 15,6 GW. Υποβλήθηκαν 573 αιτήσεις εταιρειών, με πολλές από αυτές να ζητούν περισσότερες εκ των μία αδειών σε διάφορες περιοχές της χώρας ή κυρίως να είναι διασπαρμένες στο ίδιο γεωγραφικό διαμέρισμα.
Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος του επενδυτικού ενδιαφέροντος αρκεί να παρατηρήσει τον αριθμό των αιτήσεων προς τη ΡΑΕ κατά τον προηγούμενο κύκλο του Σεπτεμβρίου του 2019, οπότε και οι αιτήσεις ήταν 114 για συνολική ισχύ 2 GW. Ή για να δοθεί μία πιο ακριβής διάσταση του μεγέθους των αιτήσεων που υποβλήθηκαν σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες, να σημειωθεί ότι το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και την Κλιματική Αλλαγή θέτει ως στόχο το 2030 να έχουν εγκατασταθεί επιπλέον 8,3 GW ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα). Άρα δεν είναι δυνατόν να ικανοποιηθούν και τα 15,6 GW του Δεκεμβρίου ή τα άλλα αιτούμενα MW των προηγούμενων κύκλων υποβολής αιτήσεων στη ΡΑΕ.
Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν την κατάσταση στην αγορά, πολλές εταιρείες σπεύδουν να δεσμεύσουν γη, ερήμην των ιδιοκτητών τους, επιδιώκοντας με τον τρόπο αυτό να πετάξουν, αφενός, εκτός ανταγωνιστές τους και αφετέρου, να αποκτήσουν σειρά προτεραιότητας στους επικείμενους ανταγωνιστικούς διαγωνισμούς της ΡΑΕ για την ενίσχυση των έργων. Σημειωτέον ότι για να χρηματοδοτείται υπό το καθεστώς της λειτουργικής ενίσχυσης ένας φωτοβολταϊκός σταθμός θα πρέπει να είναι από 500 kW έως 20 MW και ένας αιολικός από 3 έως 50 MW.
Το μέγεθος των αιτήσεων που προαναφέρθηκαν δείχνει ως ένα βαθμό και την προετοιμασία εταιρειών ώστε τα έργα τους να γίνουν ώριμα, δηλαδή αφού πάρουν και προσφορά σύνδεσης από τον ΑΔΜΗΕ να συμμετάσχουν στους διαγωνισμούς της ΡΑΕ. Διαγωνισμοί οι οποίοι όμως σε ένα ή δύο χρόνια από σήμερα μπορεί να σταματήσουν αφού θα έχει τεθεί πλήρως σε λειτουργία το target model.
Το αδιέξοδο των ιδιοκτητών εκτάσεων
Η ΡΑΕ, σύμφωνα με στελέχη της, είναι υποχρεωμένη να εκδώσει την άδεια παραγωγής, να τη δημοσιοποιήσει κι εντός 15 ημερών όποιος έχει έννομο συμφέρον να υποβάλει αντιρρήσεις. Πολλοί όμως ιδιοκτήτες ακινήτων, εκ των πραγμάτων, δεν είναι σε θέση να παρακολουθούν τις δημοσιοποιήσεις της Αρχής, καθώς δεν είναι δυνατόν να διανοηθούν ότι κάποιος θα δεσμεύσει π.χ. το χωράφι ή το οικόπεδό τους για να στήσει έργο ΑΠΕ.
Οι περισσότεροι εξ αυτών το αντιλαμβάνονται όταν θέλουν να αναπτύξουν κάποιο δικό τους φωτοβολταϊκό πάρκο και πάνε να υποβάλουν στη ΡΑΕ αίτηση, διαπιστώνοντας ότι η γη τους είναι δεσμευμένη από τρίτο. Έτσι τα χέρια τους είναι δεμένα και θα πρέπει είτε να προσφύγουν δικαστικά είτε να αναμένουν τη φάση της άδειας εγκατάστασης, όπου εκεί ο υποψήφιος επενδυτής θα πρέπει να παρουσιάσει τίτλο γης. Μέχρι τότε, όμως, η εταιρεία που θα έχει την άδεια παραγωγής στην καλύτερη των περιπτώσεων θα κάνει μία οικονομική πρόταση στον ιδιοκτήτη της για μίσθωση της γης. Σε άλλη όμως περίπτωση ελλοχεύει και ο κίνδυνος της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης της έκτασης, βάσει νομοθεσίας του 2001, καθώς τα έργα ΑΠΕ θεωρούνται έργα δημοσίου συμφέροντος.
Νομοθετική παρέμβαση
Η ΡΑΕ, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει θέσει το πρόβλημα στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ζητώντας την αντιμετώπισή του στο πλαίσιο του σχεδίου νόμου που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση. Θα μπορούσε δηλαδή με μία απλή δήλωση, ο υποψήφιος επενδυτής να βεβαιώνει το ότι η αιτούμενη έκταση ανήκει σε αυτόν ή του έχει παραχωρηθεί με συμφωνητικό μίσθωσης.
Το πρόβλημα εντοπίζει και περιγράφει στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης και ο καθηγητής του ΕΜΠ Παναγιώτης Ζεντέλης. Όπως σχολιάζει:
«Στη ΡΑΕ έχουν υποβληθεί κατά συρροή αιτήσεις για Φ/Β Έργα από επιτήδειους, χωρίς τη γνώση των ιδιοκτητών της γης. Αποτέλεσμα είναι:
- στη ΡΑΕ να εμφανίζεται μία εικονική πραγματικότητα πλήθους πλασματικών Έργων χιλιάδων MW σε ξένη γη, που δεν θα γίνουν ποτέ,
- να υπάρχουν πολλές τέτοιες αιτήσεις επιτήδειων στον ίδιο ή σε επόμενο κύκλο, που τα αντίστοιχα αγροτεμάχια είναι ίδια ή είναι επικαλυπτόμενα,
- ορισμένοι ιδιοκτήτες, που τυχαία είδαν στη ΡΑΕ τέτοιες αιτήσεις εν αγνοία τους, γνωστοποίησαν στη ΡΑΕ το πρόβλημα, η οποία συστηματικά απαντούσε ότι δεν υποχρεούται να εξετάσει αυτό το θέμα (!!)».
Ο κ. Ζεντέλης μάλιστα επισημαίνει πως στο υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου, το πρόβλημα όχι απλά επιλύεται αλλά αντίθετα μεγαλώνει καθώς προβλέπει την υποβολή αντιρρήσεων από όσους έχουν έννομο συμφέρον πριν τη χορήγηση της άδειας παραγωγής. Και όπως καυτηριάζει: «Όλοι οι ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων της Επικράτειας να παρακολουθούν μήπως κάποιος επιτήδειος αιτήθηκε Φ/Β Έργο στο αγροτεμάχιό τους για να προβάλλουν αντιρρήσεις εγκαίρως …(!!)»
Ο καθηγητής του ΕΜΠ καταθέτει μία απλή επίλυση του προβλήματος: «Να υποβάλλεται με την αίτηση στη ΡΑΕ για χορήγηση Βεβαίωσης Παραγωγής Φ/Β Έργου:
- είτε το συμφωνητικό μίσθωσης της γης με συνημμένο εξαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα,
- είτε υπεύθυνη δήλωση περί αυτού με πλήρη στοιχεία του ή των εκμισθωτών και με συντεταγμένες του ή των αγροτεμαχίων».