Πρόταση, μέρος της εξοικονόμησης από την κατάργηση της 13ης παροχής που θεσμοθετήθηκε το 2019 να προωθηθεί για την αύξηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος ή τη στήριξη ευπαθών νοικοκυριών με σπίτι σε υποθήκη, κάνει η Κομισιόν στο κεφάλαιο για την κοινωνική πρόνοια. Παράλληλα, διαπιστώνει σημαντικές καθυστερήσεις όσον αφορά το νέο πλαίσιο πιστοποίησης της αναπηρίας, ενώ αποκαλύπτει την πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε βελτίωση συγκεκριμένων πολιτικών.
Αναλυτικά, καθυστέρηση στη μεταρρύθμιση του πλαισίου παροχών αναπηρίας εντοπίζει η Επιτροπή, καθώς έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί εντός του 2019. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι ενώ η αναβάθμιση και η απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών για τον προσδιορισμό του καθεστώτος αναπηρίας προχωρεί, η νέα προσέγγιση που βασίζεται τόσο στην ιατρική όσο και στη λειτουργική αξιολόγηση δεν έχει ακόμη υιοθετηθεί.
Η νέα μεθοδολογία θα έπρεπε να έχει αναπτυχθεί με βάση την αξιολόγηση ενός πιλοτικού σχεδίου. Αυτό, ωστόσο, αντιμετώπισε σημαντικές καθυστερήσεις για λόγους που δεν ελέγχει όμως το υπουργείο Εργασίας. Ένα πρώτο σχέδιο τελικής έκθεσης (σ.σ. από την Παγκόσμια Τράπεζα) δόθηκε τον Δεκέμβριο του 2019, ενώ εκκρεμεί η τελική έκθεση αξιολόγησης. Ορισμένα ζητήματα προέκυψαν ήδη από το σχέδιο έκθεσης, τα οποία υποδηλώνουν πιθανές δυσκολίες στην εφαρμογή της νέας μεθοδολογίας (ιδίως, πώς θα εξασφαλιστεί η αξιοπιστία μιας αυτοαναφερόμενης αξιολόγησης της λειτουργικότητας).
Ενόψει αυτών των ζητημάτων, οι αρχές συμφώνησαν με την Ε.Ε. να παράσχουν ένα νέο αναθεωρημένο χρονοδιάγραμμα για την εθνική τους ανάπτυξη έως τον Απρίλιο του 2020. Τέλος, το υπουργείο Εργασίας φέρεται να έχει ανακοινώσει στην Κομισιόν την πρόθεσή του να συντάξει σύντομα ένα εθνικό σχέδιο δράσης για την αναπηρία, πέρα από την αναθεώρηση της αξιολόγησης αναπηρίας, με στόχο να επανεξετάσει το σύνολο των οφελών και των υπηρεσιών για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, και σκοπό την ενίσχυσή τους.
Όπως μάλιστα αναφέρει η έκθεση, η μεταρρύθμιση της αξιολόγησης της αναπηρίας πρέπει να αποτελεί στοιχείο αυτού του ευρύτερου σχεδίου δράσης.
Όσον αφορά την αναθεώρηση του συστήματος επιδοτήσεων για τοπικές δημόσιες μεταφορές, η μελέτη αξιολόγησης (ειδική δέσμευση στο τέλος του 2019) θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Απριλίου 2020.
Η καθυστέρηση οφείλεται στους πολλούς διαφορετικούς δικαιούχους (δέκα διαφορετικές ομάδες πληθυσμού λαμβάνουν τέτοιου είδους επιδοτήσεις) και τη συμμετοχή διαφόρων υπουργείων.
Η Κομισιόν καταλήγει πως έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της επάρκειας του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, ωστόσο η φτώχεια παραμένει υψηλή (η υψηλότερη στην ΕΕ στο 31,8%). Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, μεταξύ 2017 και 2018 μειώθηκε από 34,8% σε 31,8%, ενώ το ποσοστό της σοβαρής υλικής στέρησης μειώθηκε από 21,1% σε 16,7%.
Η θέσπιση ενός καθεστώτος εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος και το επίδομα στέγασης για τα έξοδα ενοικίασης ευπαθών οικογενειών αποτελούν σημαντικά μέτρα.
Παρ' όλα αυτά σημειώνουν οι συγγραφείς της έκθεσης, το επίπεδο του καθεστώτος εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος (στα € 200 το μήνα) παραμένει χαμηλό και δεν υπάρχει μόνιμη στήριξη για τους ευάλωτους ιδιοκτήτες σπιτιού με υποθήκη.
Σήμερα υπάρχει ένα σύστημα προστασίας των πρωτοβάθμιων κατοικιών στο πλαίσιο του νόμου για την αφερεγγυότητα των νοικοκυριών (νόμος Κατσέλη) και συνεπώς καλύπτει μόνο τις υποθήκες μη καλής εκτέλεσης, οι οποίες όμως εκπνέουν τον Απρίλιο του 2020. Ως εκ τούτου, μέρος της 13ης σύνταξης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας ως αύξηση του καθεστώτος εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος ή ενός συστήματος στέγασης για ευπαθείς ιδιοκτήτες σπιτιού με υποθήκη.