Τη θέση ότι το ποσοστό της μεγέθυνσης του ΑΕΠ έχει πολύ μικρότερη σημασία από την πραγματική ανάπτυξη που κρύβεται πίσω του, ανέπτυξε με ομιλία του σήμερα στο Φόρουμ της Σπάρτης ο Γραμματέας του ΜέΡΑ 25 Γιάνης Βαρουφάκης.
Όπως είπε χαρακτηριστικά, υπάρχουν μεγάλες επενδύσεις που πλήττουν την πραγματική ανάπτυξη και μικρότερες που την ενισχύουν.
To οικονομικό φόρουμ διοργανώνει ο Δήμος της Σπάρτης σε συνεργασία με το International Chamber of Commerce με θέμα «Κοιτώντας μπροστά: Μπορούμε να ξεπεράσουμε το 4% σε ρυθμούς ανάπτυξης;»
O κ. Βαρουφάκης σημείωσε ότι προς το παρόν, λόγω μη βιώσιμων χρεών και της υφεσιακής δημοσιονομικής πολιτικής που αυτά γεννούν, η ελληνική οικονομία παραμένει στον αστερισμό της απο-επένδυσης. Για να αλλάξει αυτό, πρόσθεσε, για να έρθει η ανάπτυξη, για να πάψουν να φεύγουν τα παιδιά μας, και για να αναπνεύσουν τα θύματα της κρίσης, υπάρχουν αναγκαίες μακροοικονομικές τομές, που βέβαια δεν είναι ικανές από μόνες τους να τις φέρουν, και αναγκαίες μικροικονομικές και μεσοοικονομικές τομές που απαιτούν δημόσια αγαθά και σημαντικές επενδύσεις στην κοινωνία και τους ανθρώπους μας.
Αναπτύσσοντας το σκεπτικό του ο Γραμματέας του ΜέΡΑ 25 και διαφωνώντας με τις κυβερνητικές διακηρύξεις για ανάπτυξη 4%, είπε ότι την τελευταία φορά που η χώρα έπιασε ρυθμούς μεγέθυνσης του εθνικού εισοδήματος πάνω από 4% ήταν λίγο πριν το κραχ του 2008 , το οποίο πυροδότησε την τετραπλή χρεοκοπία (κράτος, τράπεζες, επιχειρήσεις, νοικοκυριά) στης οποίας τα δίχτυα είναι ακόμα καθηλωμένη η ελληνική κοινωνία. Επρόκειτο τόνισε, για μη βιώσιμη μεγέθυνση, χωρίς παράλληλη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας, βασισμένη σε μη βιώσιμα δάνεια - κυρίως από γαλλογερμανικές τράπεζες των οποίων η πτώχευση, μετά το κραχ της Wall Street, νομοτελειακά παρέσυρε στην κατάρρευση την υπερχρεωμένη ελληνική οικονομία.
Θα μου επιτρέψετε, λοιπόν, να πω, είπε ο κ. Βαρουφάκης, πως αυτός καθαυτός ο στόχος του 4% δεν είναι το ζητούμενο - αν και καταλαβαίνω γιατί κυριαρχεί στον τίτλο του σημερινού Φόρουμ: Ήταν προεκλογικό πυροτέχνημα της ΝΔ και, σε περίπτωση που επιτευχθεί σήμερα και κάθε τρίμηνο, θα επιστρέψει στο τελευταίο τρίμηνο του 2025 το ονομαστικό ΑΕΠ στο ανώτατο έως τώρα σημείο του - εκείνο του τριμήνου 2008.
Ωστόσο, υπογράμμισε ο κ. Βαρουφάκης το ζητούμενο δεν είναι αυτό. Το ζητούμενο είναι μια μεγέθυνση που να αντανακλά όχι φούσκες, όπως στο παρελθόν, αλλά πραγματική ανάπτυξη - μια μεγέθυνση, δηλαδή, οικονομικά, οικολογικά, και, ναι, πολιτιστικά βιώσιμη. Το αντίθετο, για παράδειγμα, μιας μεγέθυνσης που τσιμεντοποιεί πόλεις, χωριά και ακτογραμμές, ή που σπέρνει με πλατφόρμες εξορύξεων τις θάλασσές μας και με αγωγούς φυσικού αερίου τις κοιλάδες μας, αυξάνοντας μεν γοργά το ΑΕΠ για κάποια χρόνια αλλά καταδικάζοντας τη χώρα στην απαξίωση και στην υποανάπτυξη για πάντα.
Οι εργαζόμενοι
Θυμίζω, είπε ο κ. Βαρουφάκης, ότι στις αρχές του 2019 αυξήθηκε ο κατώτατος μισθός που αφορά περίπου 600 χιλιάδες συμπολίτες μας. Κι όμως, πρόσθεσε, η άνοδος του βασικού μισθού (καθώς και η κατάργηση του υπερ-κατώτατου) όχι μόνο δεν παρέσυρε ανοδικά τον μέσο μισθό, αντίθετα, ο μέσος μισθός από 1.072 ευρώ το 2018 έπεσε στα 1.046 ευρώ το 2019: μια μείωση 26 ευρώ για τους πολίτες που αντιπροσωπεύουν τον μέσο όρο της μισθολογικής κλίμακας στον ιδιωτικό τομέα σε περίοδο αύξησης του εθνικού εισοδήματος!
Πως εξηγείται η περαιτέρω πτώση των μισθών σε περίοδο, έστω και νωχελικής, αύξησης του ΑΕΠ; Διερωτήθηκε ο κ. Βαρουφάκης και συνέχισε:
«Την πρώτη εξήγηση την είδαμε ήδη: Οι αρνητικές επενδύσεις που ευθύνονται για την αντικατάσταση σχετικά καλών θέσεων εργασίας με θέσεις εργασίας κακής ποιότητας στο πλαίσιο της ρηχής επιχειρηματικότητας (fastfood κλπ) που αντικαθιστά τις μονάδες παραγωγής που κλείνουν.
Μια δεύτερη εξήγηση είναι ότι η αύξηση του ΑΕΠ οφείλεται ως επί το πλείστον σε προσοδοφορία - με τις προσόδους, όπως συμβαίνει παντού και πάντα, να μη διαχέονται στην ελληνική κοινωνία αλλά είτε να διαφεύγουν άμεσα στο εξωτερικό (π.χ. εισπράξεις AirBnB από ξένους επενδυτές που έλαβαν Golden Visa αγοράζοντας τα σχετικά ακίνητα, από εταιρείες που καρπώνονται την εγρήγορση γύρω από την αγορά των κόκκινων δανείων) είτε να μην επενδύονται.
Αποτέλεσμα είναι το παράδοξο της ταυτόχρονης μείωσης της ενεργούς ζήτησης και της αύξησης του ΑΕΠ. Τί σημαίνει αυτό; Ότι ακόμα και η μικρή μείωση των φορολογικών συντελεστών, καθώς και των εισφορών, δεν συνεπάγεται αυτόματα την ανάκαμψη των εισοδημάτων για τους πολλούς.
Και το χειρότερο; Ο αυξανόμενος διχασμός μεταξύ των λίγων που προσοδοφορούν και των πολλών που βλέπουν τους μισθούς τους καθηλωμένους, την ώρα που ο πληθωρισμός στην αγορά ακινήτων τους μειώνει βάναυσα την αγοραστική δύναμη, ενδυναμώνει την μετανάστευση των νέων μας με τις καλύτερες δεξιότητες (π.χ. απόφοιτους Ιατρικών Σχολών) μειώνοντας δραστικά την ικανότητα της χώρας για ανάπτυξη».
Σύμφωνα με τον Γραμματέα του ΜέΡΑ 25, δύο είναι τα μακροοικονομικά προαπαιτούμενα για την ανάπτυξη:
• Αναδιάρθρωση χρεών στη βάση του ανταλλαγών χρέους (debtswaps) που καθιστούν τους δανειστές του κράτους συνεταίρους στην ανάπτυξη(debt-equitytransfer), τέλος πια στις επιμηκύνσεις δημόσιου και στις πωλήσεις των κόκκινων δανείων και της περαιτέρω ρευστοποίησης περιουσιών (δημόσιας και ιδιωτικής)
•Το άθροισμα του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και του πρωτογενούς πλεονάσματος ισούται, εξ ορισμού, με τις μη επενδυόμενες αποταμιεύσεις. Αντί αυτή η ταυτότητα να διατηρείται, λόγω «φιξαρισμένου» από την τρόικα πρωτογενούς, με τις αυξομειώσεις του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, να διατηρείται με αυξομειώσεις του πρωτογενούς υπό συνθήκες μειούμενου ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και εξάλειψης - ή και αντιστροφής του πρόσημου - των μη επενδυόμενων αποταμιεύσεων.
Αναδιάρθρωση χρέους
Ο κ. Βαρουφάκης τόνισε ότι αντί να ζητάμε ένταξη απλά των κρατικών ομολόγων στην Ποσοτική Χαλάρωση της ΕΚΤ, θα έπρεπε να ζητάμε:
(α) την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους μας (ώστε να μειωθούν τα πρωτογενή) και (β) την έκδοση πράσινου ομόλογου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για χώρες όπως η Ελλάδα, το οποίο μπορεί (και θα θέλει) να στηρίξει στις δευτερογενείς αγορές η ΕΚΤ - με στόχο πάντα τη χρηματοδότηση των εγχώριων επενδύσεων που θα φέρουν ξένες επενδύσεις.
Αντί να προσβλέπουμε, κατέληξε, επιστρέφοντας στη δεκαετία του 50 στην οικοδομή, την τσιμεντοποίηση, τα καζίνο και τα ορυκτά καύσιμα - δηλαδή το μοντέλο μεγέθυνσης-μετά -υποανάπτυξης του 20ου αιώνα - να αναδείξουμε τη χώρα κέντρο ενός διεθνούς δικτύου ανανεώσιμης ενέργειας, με την ισότιμη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στην ιδιοκτησία και διαχείρισή του.