Την περασμένη Παρασκευή, μία μέρα μετά την οξεία κριτική που άσκησε (ξανά) ο Αντώνης Σαμαράς, ο πρωθυπουργός έσπευσε να περιορίσει τις προσδοκίες από τον εν εξελίξει διάλογο με την Τουρκία στο πλαίσιο των «ήρεμων υδάτων», αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Στο θέμα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, σας λέω ανοιχτά, αυτή τη στιγμή δεν βλέπω προοπτική να μπορεί να γίνει η συζήτηση».
Μεγάλη η αντίθεση σε σχέση με τον περασμένο Ιούλιο, όταν δήλωνε «ο σκοπός μου είναι, ναι, να μπούμε στον πυρήνα της βασικής μας διαφοράς. Εφόσον καταφέρουμε να συμφωνήσουμε να πάμε στη Χάγη, ώστε το Διεθνές Δικαστήριο να επιληφθεί αυτής της μεγάλης εκκρεμότητας, η οποία έρχεται εδώ και πολλές δεκαετίες. Αλλά προφανώς το να πάμε στη Χάγη δεν είναι μια απλή υπόθεση, ούτε είναι κάτι το οποίο μπορεί να γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη».
Η αναδίπλωση αυτή σε επίπεδο προσδοκιών μάλλον αντικατοπτρίζει την ευρύτερη πολιτική εκτίμηση, που διατυπώνεται από πολλούς παρατηρητές, ότι δεν υπάρχουν σήμερα ούτε οι εσωτερικές προϋποθέσεις για τέτοιες διαβουλεύσεις, ιδίως με τον τρόπο που φαίνεται να επιθυμεί τον διάλογο η γείτονα.
Κάτι τέτοιο άλλωστε, όπως έχει φανεί ξεκάθαρα και από τις τοποθετήσεις των δύο πρώην πρωθυπουργών της Νέας Δημοκρατίας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρούς τριγμούς τη συνοχή της παράταξης και συνεπεία αυτού, την πολιτική σταθερότητα στη χώρα.
Ακόμη όμως κι αν οι δύο πλευρές μιλούν απλώς για να μιλούν, ικανοποιώντας κυρίως τη διάθεση των μεγάλων συμμάχων μας να επικρατεί ηρεμία στο νοτιοανατολικό άκρο του ΝΑΤΟ, σε εποχή άλλων μεγάλων κρίσεων, ο χρόνος δεν παγώνει. Ούτε η στάση των δύο κυβερνήσεων περνά απαρατήρητη, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Η Ελλάδα ακολουθεί μια πολιτική χαμηλών τόνων, η οποία όμως εδώ και αρκετό διάστημα εμπεριέχει στοιχεία κατευνασμού, σε βαθμό που να ερμηνεύονται ως υποχωρητικότητα. Ως υπέρμετρη πρόθεση της Ελλάδος για καλές σχέσεις με την Τουρκία, την οποία όμως η απέναντι πλευρά δεν συμμερίζεται, παρά μόνον όπου τη βολεύει.
Στοιχεία, τα οποία αποτυπώνονται -δυστυχώς- και με ατυχείς δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη. Όπως αυτές που έκανε στο Σκάι, μετά το επεισόδιο στην Κάσο, για τις έρευνες πόντισης καλωδίου, στο πλαίσιο του μεγάλου έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, Great Sea Interconnector.
Τις παραθέτουμε όπως ακριβώς βρίσκονται καταγεγραμμένες στην επίσημη σελίδα του υπουργείου Εξωτερικών: «Εδώ τι έχουμε; Έχουμε ένα ερευνητικό πλοίο, το οποίο διεξάγει έρευνες σε ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, σε διεθνή ύδατα, εκεί όπου και οι Τούρκοι διεκδικούν, παρανόμως, με βάση το ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο, εγείρουν αξιώσεις σε σχέση με δική τους υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Στο παρελθόν, αυτό που θα είχε οδηγήσει; Θα είχε οδηγήσει σε μία υπερένταση, σε μία κρίση και σε μία υπαναχώρηση εκ μέρους της ελληνικής πλευράς. Αυτό θα συνέβαινε, για να έχουμε μία πλήρη εικόνα των πραγμάτων».
«Ποια είναι τα πραγματικά γεγονότα στο ζήτημα της Κάσου; Πρώτον, δεν προέκυψε κρίση και δεν υπήρξε και οποιαδήποτε ένταση, η οποία θα προκαλούσε την κρίση αυτή. Πράγματι, όπως κινούνται ελληνικά πολεμικά πλοία, κινούνται και τουρκικά. Δεν υπήρξε όμως σε καμία περίπτωση κίνδυνος να υπάρχει κρίση. Και δεύτερον και πιο σημαντικό, ολοκληρώθηκε η έρευνα».
Παρότι διάφορες πληροφορίες κυκλοφορούν σε σχέση με το πώς αποφεύχθηκε η ένταση και συνεχίστηκαν οι έρευνες, ίσως σημαντικότερο είναι ότι πλησιάζει ο χρόνος που τα ερευνητικά πλοία θα πρέπει να φύγουν από τα χωρικά ύδατα Ελλάδας και Κύπρου, για να περάσουν πάλι σε διεθνή ύδατα.
Από υλικοτεχνικής πλευράς, το έργο του GSI έχει προσδιοριστεί, οι ετοιμασίες από τον ΑΔΜΗΕ και τις λοιπές αρμόδιες αρχές και οργανισμούς έχουν γίνει.
Στην ουσία, το Great Sea Interconnector αποτελεί πλέον κυρίως διπλωματικό θέμα, με σαφείς γεωπολιτικές πτυχές. Κι ας μην κρυβόμαστε, τις κινήσεις της Ελλάδας σε αυτό το ζήτημα τις παρακολουθούν όχι μόνο εσωτερικοί πολιτικοί παίκτες αλλά και εξωτερικοί παράγοντες. Πολλοί εκ των οποίων, όπως η Κύπρος, το Ισραήλ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρακολουθούν με ιδιαίτερη προσοχή, διότι εμπλέκονται άμεσα, ή έμμεσα, σε αυτό το στρατηγικής σημασίας έργο. Το ίδιο ισχύει και για τους ενδιαφερόμενους επενδυτές, όπως και για τις εταιρείες που σχετίζονται με την υλοποίησή του.
Με δεδομένο ότι οι έρευνες για την πόντιση καλωδίων, αλλά και η ίδια η πόντιση καλωδίων ηλεκτρισμού, είναι από τις πλέον ανώδυνες ενέργειες, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το αν θα εξελιχθούν ομαλά και έγκαιρα οι έρευνες θα ερμηνευθεί ως «crash test» για τα ήρεμα ύδατα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, για το ίδιο το έργο GSI, αλλά και για την αποτελεσματικότητα της ελληνικής διπλωματίας,
Διότι -και σε αυτό συμφωνούν παράγοντες από διάφορους χώρους, εντός και εκτός διπλωματίας, όπως η ενέργεια- εάν η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να περάσει θέσεις στηριγμένες στο διεθνές δίκαιο και τις πρακτικές του, στο θέμα των καλωδίων του GSI, είναι μάλλον περιττό να συζητάμε για οποιουδήποτε είδους άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, σε θέματα θαλάσσιας και υποθαλάσσιας εκμετάλλευσης.
Τα ήρεμα νερά θα έχουν αποδειχθεί «παγωμένα». Τουλάχιστον για τα ελληνικά συμφέροντα.